Op maandagnamiddag stonden het strategisch kompas en de veerkracht van de EU, en de toestand in het Midden-Oosten op de agenda.
De Russische militaire agressie tegen Oekraïne en de algemene geopolitieke toestand hebben de hoogdringendheid urgentie van een echt Europees veiligheids- en defensiebeleid aangescherpt. Met de goedkeuring door de Europese Raad van het Strategisch Kompas in maart 2022 beschikt de Unie vandaag over een actieplan voor een sterker veiligheids- en defensiebeleid tussen nu en 2030. Nauwe samenwerking tussen de EU en de NAVO is en blijft daarbij cruciaal voor het Europese defensiebeleid.
In zijn inleiding stelde Peter Buysrogge, voorzitter van de commissie van de Landsverdediging van de Kamer van volksvertegenwoordigers, dat in een periode waarin oorlog terug een thema is, veiligheid en defensie in het Westen hoog op de agenda staan. Deze conferentie is van belang om met de andere EU-lidstaten over de gemeenschappelijke militaire slagkracht van gedachten te wisselen. Er moet worden nagedacht over het opkrikken van de defensie-uitgaven om zo de collectieve veiligheid te garanderen en verdere samenwerking met de NAVO uit te bouwen.
Nathalie Loiseau, voorzitster van de subcommissie veiligheid en defensie van het Europees Parlement, benoemde 5 prioriteiten voor het Europese veiligheids- en defensiebeleid: de aanpak van de oorlog in Oekraïne, de reactie op de Russische agressie, investeren in de defensie-industrie, het succes van de missie in de Rode Zee tegen piraten, en de positie van Armenië in het licht van de Russische dreiging. De afgelopen maanden hebben aangetoond dat de Russische manipulatie van de realiteit (via fake news en desinformatie) een echt massavernietigingswapen is geworden tegen de EU en de democratie.
Generaal Robert Brieger, voorzitter van het Militair Comité van de EU, identificeerde drie kernpunten voor het EU beleid inzake defensie. In de eerste plaats is er de Rode Zee-missie tegen piraten waarbij de maritieme veiligheid moet worden gegarandeerd door het gebruik van strijdkrachten in een vijandige omgeving. Daarnaast is er de patstelling in Oekraïne die een overwinning op korte termijn onmogelijk heeft gemaakt; enkel een versterking van de Europese defensie-industrie kan leiden tot een doorbraak. Tenslotte is er de onstabiele situatie in de Sahel, waar naast onveiligheid ook onder meer de voedselonzekerheid een probleem vormt.
Admiraal Michel Hofman, stafchef van het Belgisch leger, benadrukte dat de nationale parlementen en het Europees Parlement een garantie vormen voor democratie. De huidige crisis in de wereld vereist een meer inclusieve strategie die de hele maatschappij betrekt bij het oplossen ervan. Hierbij moet het principe centraal staan van de geloofwaardige afschrikking die enkel mogelijk is met een robuuste en efficiënte militaire capaciteit. De NAVO en de EU moeten meer dan ooit complementair zijn en niet langer elkaar kopiëren.
Op vraag van de deelnemende parlementsleden aan deze conferentie, werd beslist een spoeddebat te organiseren over de toestand in het Midden-Oosten.
David McAllister, voorzitter van de Commissie buitenlandse zaken van het Europees Parlement, benadrukte in zijn inleiding dat -, volgend op de aanval van Hamas in oktober 2023, Israël zijn recht op zelfverdediging rechtmatig heeft uitgeoefend. Thans is het belangrijk om het geweld zo snel mogelijk te eindigen om zo nog meer onschuldige slachtoffers aan beide zijden te vermijden. De Europese Unie is en blijft voorstander van een onderhandelde tweestatenoplossing met Jeruzalem als hoofdstad voor beide gemeenschappen.
Tijdens het debat werd door verschillende delegaties opgeroepen om: