Schriftelijke vraag nr. 7-1264

van Alexander Miesen (MR) d.d. 21 juni 2021

aan de vice-eersteminister en minister van Financiën, belast met de Coördinatie van de fraudebestrijding

Kryptowährung - legalen Rahmen - Terrorismusfinanzierung - Umweltauswirkungen - Initiativen auf EU Ebene Kryptovaluta - wettelijk kader - Financiering van terrorisme - Milieu-impact - Initiatieven op het niveau van de EU

virtuele munteenheid
financiering van terrorisme 
invloed op het milieu

Chronologie

Vraag nr. 7-1264 d.d. 21 juni 2021 :

Die vorliegende Frage bezieht sich auf den legalen Rahmen der Kryptowährung und deren Auswirkungen auf das gesellschaftliche und wirtschaftliche Leben (Kompetenz der Regionen).

Kryptowährung ist ein Phänomen, dass durch die fortschreitende Digitalisierung immer mehr an Bedeutung gewinnt. Immer mehr Menschen investieren ihr Geld in bitcoins und co. Dadurch werden Kryptowährungen auch immer mehr als Zahlungsmittel akzeptiert.

Darüber hinaus erfahren Kryptowährungen immer mehr Kritik, da alleine der bitcoin jährlich mehrere Millionen Tonnen CO2-Schaden verursacht.

Im Hintergrund dieser Entwicklungen erlaube ich mir, Ihnen folgende Fragen zu stellen:

1) Gedenkt die Regierung dem Phänomen der Kryptowährung einen legalen Rahmen zu geben? Falls ja, wie sollte dieser aussehen?

2) Inwiefern sehen Sie eine Gefahr der Kryptowährungen in Bezug auf die Terrorismusfinanzierung (Gesetz vom 18. September 2017 zur Bekämpfung von Geldwäsche und der Terrorismusfinanzierung und zur Begrenzung der Verwendung von Bargeld)?

3) Wie schätzt die Regierung die Umweltauswirkungen von Kryptowährungen ein?

4) Welche Initiativen gibt es auf EU Ebene um Kryptowährungen einen legalen Rahmen zu geben?

5) Welche Chancen sehen Sie in Kryptowährungen?

__________________

Deze vraag gaat over het wettelijke kader voor kryptovaluta en de sociale en economische gevolgen ervan (bevoegdheid van de Gewesten).

Het fenomeen van de kryptomunten wint aan belang vanwege de steeds verder gaande digitalisering. Steeds meer mensen investeren hun geld in bitcoins en dergelijke. Daardoor wordt kryptogeld ook steeds meer als betaanmiddel aanvaard.

Maar ook de kritiek op kryptovaluta neemt toe, aangezien alleen de bitcoin jaarlijks al verschillende miljoenen ton CO2 schade veroorzaakt.

Gelet op deze ontwikkelingen wil ik u de volgende vragen stellen:

1) Overweegt de regering een wettellijk kader voor het fenomeen van de kryptovaluta? Zo ja, hoe zal dat eruitzien?

2) In welke mate bestaat volgens u het risico dat met kryptovaluta het terrorisme wordt gefinancierd (Wet van 18 september 2017 tot voorkoming van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme en tot beperking van het gebruik van contanten)?

3) Hoet schat de regering de milieugevolgen van kryptovaluta in?

4) Welke initiatieven bestaan er op het niveau van de EU om een wettelijk kader te scheppen voor kryptovaluta?

5) Welke opportuniteiten kunnen kryptovaluta bieden?

Antwoord ontvangen op 7 oktober 2021 :

1) en 4) In antwoord op uw vraag herinner ik u eraan dat virtuele munten geen wettelijke betaalkracht hebben en evenmin een vorm van elektronisch geld zijn. Omdat op virtuele munten geen toezicht wordt uitgeoefend, moeten de financiële consumenten extra voorzichtig zijn.

Het regelgevend kader dat in België van toepassing is op virtuele munten, vloeit voort uit de Europese regelgeving op dat vlak.

De Europese Richtlijn inzake de voorkoming van het gebruik van het financiële stelsel voor het witwassen van geld of terrorismefinanciering is van toepassing op de aanbieders van diensten voor het wisselen tussen virtuele valuta en fiduciaire valuta en de aanbieders van bewaarportemonnees. Deze Richtlijn is getrouw in Belgisch recht omgezet bij de wet van 20 juli 2020.

Weldra zal de Europese Commissie een reeks teksten publiceren om het Europese instrumentarium ter bestrijding van het witwassen van geld en de financiering van terrorisme uit te breiden. Doelstelling is in het bijzonder het toepassingsgebied van voornoemde Richtlijn verder uit te breiden tot alle aanbieders van virtuele valutadiensten. Deze teksten zullen getrouw in Belgisch recht worden omgezet.

Tot slot heeft de Europese Commissie recent een voorstel voor een verordening betreffende markten in cryptoactiva (MICA) gepubliceerd. Doel daarvan is (i) de openbare aanbiedingen van verschillende soorten cryptoactiva en (ii) de diensten met betrekking tot cryptoactiva te reglementeren. Dit voorstel wil met name de consumenten beschermen door te voorzien in soortgelijke regels als de regels die gelden voor aanbiedingen of diensten met betrekking tot financiële instrumenten (zoals die waarvan sprake in de Prospectusverordening of de MiFID II-richtlijn). Deze Europese verordening zal rechtstreeks van toepassing zijn in België.

2) Virtuele munten kunnen grote risico’s inhouden, onder meer omwille van het anonieme karakter van de transacties, het gemak ervan bij internationale geldoverdrachten en het ontbreken van homogene preventie- en controlemaatregelen op mondiaal vlak.

Omdat cryptomunten niet-gereglementeerde activa zijn, kunnen zij voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme worden gebruikt.

Die bezorgdheid stoelt op eerder gepubliceerde internationale risicoanalyses, zoals de supranationale beoordeling van de risico’s van het witwassen van geld en terrorismefinanciering die de Europese Commissie heeft gepubliceerd[1].

Ook de Cel voor Financiële Informatieverwerking (antiwitwascel - CFI) heeft herhaaldelijk de aandacht gevestigd op het feit dat cryptomunten voor het witwassen van geld en de financiering van terroristische activiteiten kunnen worden gebruikt. In haar laatste jaarlijkse activiteitenverslag, dat op 15 mei 2021 is gepubliceerd, beschrijft de CFI, op bladzijde 43, een dossier over transacties voor terrorismefinanciering door middel van cryptomunten dat aan de gerechtelijke autoriteiten is overgemaakt.

Het recentste activiteitenverslag van de CFI is te vinden op de website van de CFI:

– https://www.ctif-cfi.be/website/images/FR/annual_report/ra2020.pdf

– https://www.ctif-cfi.be/website/images/NL/annual_report/jv2020.pdf

Daarnaast heeft de Financial Action Task Force (FATF) in september 2020 een document uitgegeven onder de titel “Virtual Assets, Red Flag Indicators of Money Laundering and Terrorist Financing”, waarin de risico's van het gebruik van cryptomunten voor het witwassen van geld en de financiering van terrorisme worden bevestigd.

3) Tot op heden zijn er grote onduidelijkheden met betrekking tot het energiegebruik van cryptomunten. Er is geen eenduidige methodologie om het verbruik in te schatten, en er is een gebrek aan data over bijvoorbeeld de CO₂-intensiteit van miners. Desondanks is het duidelijk dat het energieverbruik van de sector, en dan met name die van de cryptomunt Bitcoin, zeer hoog is. Volgens sommige onderzoekers ligt het energieverbruik van Bitcoin zelfs hoger dan het volledige energieverbruik van België. Het energieverbruik is de laatste jaren sterk gegroeid, en lijkt de komende tijd niet te vertragen. Daarnaast is dit uiteraard slechts één munt: de honderden of duizenden andere cryptomunten verbruiken ook energie, wat maakt dat het verbruik van de hele sector nog veel hoger is. Twee factoren spelen in deze discussie een belangrijke rol:

1. de energiemix op de plek waar de miners gelokaliseerd zijn. Er zijn positieve voorbeelden te vinden van miners die hernieuwbare energie verbruiken die anders verloren zou gaan, maar in de praktijk lijken de meeste miners gelokaliseerd te zijn op plekken waar de energiemix relatief CO2-intensief is. Dit heeft een grote impact om de CO₂-voetafdruk van Bitcoin.

2. Het gebruikt consensusprotocol speelt ook een cruciale rol. De standaard is tot op heden het Proof-of-Work-protocol (PoW), dat bijvoorbeeld door Bitcoin wordt gebruikt. Dit protocol is bewust erg energie-intensief. Er bestaan echter ook andere consensusprotocollen die slechts een fractie van de elektriciteit verbruiken, zoals het Proof-of-Stake-protocol (PoS). Er worden nog steeds nieuwe consensusprotocollen ontwikkeld. Het is afwachten of PoS de norm wordt ten nadelen van PoW, en of er nog andere, minder CO₂-intensieve protocollen ontwikkeld zullen worden.

De regering steunt de aanpak van het Europees Parlement, dat “zijn bezorgdheid onderstreept over de milieu-impact van crypto-mining; geeft aan dat oplossingen moeten worden gevonden voor het tot een minimum beperken van de ecologische voetafdruk van mainstream cryptovaluta; roept de Commissie op hiermee rekening te houden bij een toekomstig regelgevingsinitiatief, mede in het licht van de verbintenis van de EU tot de duurzameontwikkelingsdoelstellingen en de noodzakelijke transitie naar een klimaatneutrale samenleving in uiterlijk 2050”[2] en vraagt de Europese Commissie “iets te doen aan de milieu-impact van crypto-mining en oplossingen aan te dragen voor het tot een minimum beperken van de ecologische voetafdruk van mainstream cryptovaluta”.

5) Cryptomunten worden mogelijk gemaakt door het onderliggende blockchainplatform. Blockchain is al jaren een beloftevolle technologie. Hoewel het optimisme van de voorbije jaren wat getemperd lijkt, blijft blockchain potentieel hebben om bepaalde processen efficiënter, sneller en goedkoper te laten verlopen. Een voorbeeld is de digitale obligatie die de Europese Investeringsbank onlangs heeft uitgegeven op het publieke Ethereumnetwerk. Bij deze uitgifte heeft de EIB voor 100 miljoen euro aan fondsen opgehaald, waarbij de afwikkeling van de transacties verliepen via Ethereum. Het dient verduidelijkt te worden dat de EIB hierbij geen Ether, de onderliggende munt van het Ethereumnetwerk, heeft aangekocht. De enige rol die Ether heeft gespeeld in de uitgifte, is de rol die het van nature speelt in het Ethereum ecosysteem: voor elke interactie met de Ethereum blockchain moet er aan het netwerk Ether betaald worden als vergoeding voor de gebruikte rekencapaciteit. De EIB evalueert de uitgifte als zeer positief: bij een traditionele uitgifte kan de afwikkeling wel vijf dagen duren, door de verschillende tussenpersonen die betrokken zijn. Door gebruik te maken van een blockchainnetwerk kan het aantal tussenpersonen sterk verminderd worden, wat de snelheid en de kostprijs van de uitgifte ten goede komt. In die mate, dat de uitgifte van obligaties mogelijk wordt voor KMO’s, voor wie traditionele uitgiftes niet aangewezen zijn. De EIB is van plan nog meer van dergelijke digitale uitgiftes te doen, en ziet de obligatiemarkt in zijn geheel op termijn ook in deze richting bewegen.

Daarnaast stimuleren cryptomunten ook ontwikkelingen bij centrale banken, zoals bv. de verschillende Central Bank Digital Currencies-initiatieven die de voorbije maanden en jaren zijn aangekondigd. Deze initiatieven bevinden zich nog in een embryonaal stadium: er moeten nog risico’s in kaart gebracht worden en nog vele hordes genomen worden. Maar deze initiatieven hebben het potentieel om ook het nationale en internationale betaalverkeer verder te digitaliseren. Dit zou het betaalverkeer efficiënter laten verlopen en meer mensen toegang te geven tot het financiële systeem.

Tot slot zouden cryptomunten kunnen bijdragen aan de financiële inclusie van bepaalde bevolkingsgroepen die vandaag moeilijker toegang hebben tot betaalbare financiële diensten. Betalingen (vooral grensoverschrijdende) met cryptomunten zijn financieel vaak veel goedkoper dan doorsnee financiële transacties.