5-1586/1 | 5-1586/1 |
23 APRIL 2012
De term « juffrouw » is een anachronisme.
Die aanspreekvorm dateert uit een periode waarin vrouwen afhankelijk waren en achtereenvolgens onder het vaderlijk gezag en het gezag van de echtgenoot stonden. Het gaat dus om een aanspreektitel voor een vrouw die nog niet gehuwd is of dat nooit is geweest. Onder het ancien régime was « juffer » een adellijke titel, het vrouwelijk equivalent van jonker. Vanaf de 18e eeuw wordt de term « juffer » louter geassocieerd met de huwelijksstatus, waarbij de vrouw wordt aangeduid als maagd en « huwbaar ». Onder Napoleon wordt de vrouw in het Franse Burgerlijk Wetboek rechtsonbekwaam verklaard; ze is levenslang minderjarig onder de voogdij van haar vader of man : in het eerste geval wordt ze « oiselle » (jongejuffrouw) genoemd, in het laatste geval « dame » (mevrouw).
Geen enkele regelgeving bepaalt dat in de documenten en briefwisseling van de federale overheidsdiensten de term « juffrouw » moet worden gebruikt. Het gebruik ervan berust louter op gewoonte en vormt geen element van de burgerlijke staat. Het gebruik van die aanspreekvorm, die geen mannelijke tegenhanger heeft, lijkt ons discriminerend omdat vrouwen aldus worden gedwongen om hun huwelijkssituatie kenbaar te maken.
Genderongelijkheid wordt sneller opgemerkt in onze samenleving. Toch bestaan er nog heel wat ongelijkheden in de praktijk. Daarom is verdere bewustmaking nodig en moeten er maatregelen in die zin worden genomen. Het is dus essentieel erop toe te zien dat de federale overheidsdiensten, in hun omgang met de burgers, geen stereotypen hanteren die seksistisch kunnen overkomen. Stereotypering beïnvloedt onze sociale beeldvorming en meer bepaald de plaats van de vrouw in onze samenleving.
Die benadering zou in het verlengde moeten liggen van het reeds verrichte werk van de Fédération Wallonie-Bruxelles. Die regering heeft immers een decreet goedgekeurd (1) om beroepen ook een vrouwelijke benaming te geven en waarin ook wordt aanbevolen (2) de algemene aanspreking « mevrouw » te hanteren in plaats van « juffrouw ». Zo bestaat er geen vrouwelijke naam voor auteur, schepen, magistraat of werfleider. De taal moet een weergave zijn van de status die men in de samenleving heeft.
Momenteel kan men vaststellen dat er in heel wat formulieren en andere administratieve documenten van de federale overheidsdiensten nog een onderscheid wordt gemaakt tussen « mevrouw » en « juffrouw ». Door die aanspreekvormen te gebruiken, wordt het privéleven van de vrouw eigenlijk beoordeeld terwijl mannen de algemene aanspreking « de heer » krijgen. Door die praktijk blijft men vrouwen indelen op basis van hun huwelijksstatus, wat niet wettig kan worden opgelegd. Veel buurlanden, zoals Denemarken, Duitsland en onlangs Frankrijk, hebben die tweevoudige aanspreekvorm afgeschaft.
In Frankrijk groepeerden heel wat progressieve verenigingen zich om het discriminerend karakter van die praktijk aan te klagen die vrouwen verplicht om hun huwelijkssituatie bekend te maken waardoor men al te vaak veronderstellingen kan maken over hun privéleven (vrijgezel, minderjarig, maagd, weduwe ...). Die vrouwenverenigingen menen dat, wanneer men een vrouw « juffrouw » noemt, men veronderstelt dat ze « beschikbaar » is. Heel wat organisaties laten van zich horen om te wijzen op dagelijks gedrag dat vrouwen kleineert. Die aanspreekvorm is veelzeggend voor de plaats van de vrouw in de samenleving. Die vrouw wordt nog steeds gekleineerd en kan niet ten volle al haar rechten opeisen.
Die veranderingen kunnen onbeduidend lijken, maar onze regelgeving dient geactualiseerd te worden opdat men binnen alle federale overheidsdiensten de aanspreekvorm « mevrouw » gebruikt als equivalent van « de heer » en gendergelijkheid wordt nagestreefd.
| Christie MORREALE. | |
| Fabienne WINCKEL. |
De Senaat,
1. gelet op het discriminerend karakter van de aanspreekvorm « juffrouw »;
2. overwegende dat die praktijk uitsluitend voortvloeit uit een gewoonte en geen element is van de burgerlijke staat;
3. overwegende dat die praktijk niet wordt opgelegd door een wetgevende of reglementaire bepaling;
4. overwegende dat ze bijgevolg niet wettig kan worden opgelegd,
Vraagt de regering initiatieven te nemen om de term « juffrouw » te schrappen uit alle documenten en briefwisseling van de federale overheidsdiensten en de voorkeur te geven aan de aanspreekvorm « mevrouw » als equivalent voor « de heer », waaruit niet kan worden opgemaakt wat de huwelijksstatus van laatstgenoemde is.
15 maart 2012.
| Christie MORREALE. | |
| Fabienne WINCKEL. |
(1) Decreet van de Franse Gemeenschapsregering van 21 juni 1993 betreffende de vrouwelijke benaming van beroepen, functies, graden of titels.
(2) Besluit van de Franse Gemeenschapsregering van 13 december 1993.