Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 6-802

van Jean-Jacques De Gucht (Open Vld) d.d. 13 januari 2016

aan de vice-eersteminister en minister van Veiligheid en Binnenlandse Zaken, belast met de Regie der gebouwen

Radicalisering - Ambts- en beroepsgeheim - Mogelijkheid om radicalisering te melden - Privacy

extremisme
religieus conservatisme
terrorisme
beroepsgeheim
eerbiediging van het privé-leven
radicalisering

Chronologie

13/1/2016Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 11/2/2016)
10/3/2016Antwoord

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 6-803
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 6-804

Vraag nr. 6-802 d.d. 13 januari 2016 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Wat betreft transversaal karakter: in het Vlaams regeerakkoord wordt er aandacht besteed aan het voorkomen van radicalisering en is er sprake van het oprichten van een cel met experten uit de diverse beleidsdomeinen om radicalisering te voorkomen, te detecteren en te remediëren, met één centraal aanspreekpunt en in samenwerking met andere overheden. De Coördinatie van deze cel ligt bij het Agentschap Binnenlands Bestuur. Vooral wat betreft de proactieve aanpak en de handhaving vervult de federale overheid een sleutelrol. In de toekomst zal ook een federale ambtenaar van de FOD Binnenlandse Zaken deel uitmaken van deze cel. Het betreft aldus een transversale gewestaangelegenheid. Ik verwijs tevens naar het recente actieplan van de Vlaamse regering ter preventie van radicaliseringsprocessen die kunnen leiden tot extremisme en terrorisme.

Uitwisselen van informatie is essentieel om in het raam van de problematiek van radicalisering aan gecoördineerde risicodetectie te doen. Heel wat betrokken beroepsgroepen zijn echter gebonden aan een beroeps- of ambtsgeheim. Bovendien kan de regeling voor de beroepsgroepen verschillen tussen de Gemeenschappen, de Gewesten en de federale regeling.

Vanuit het terrein is er nood aan een kader waarin informatie over risicosignalen inzake radicalisering kan worden ingebracht en gedeeld. Dit is echter complex gezien de verscheidenheid aan geldende regelingen en het recht op privacy. Ook staat dit op gespannen voet met de bestaansreden van het beroepsgeheim zelf, namelijk het creëren van een vertrouwensrelatie.

Een mogelijk oplossing om dit te verzoenen is het uitwerken van een geheel aan werkafspraken over de informatie-uitwisseling. Men kan daartoe gebruik maken van een contactpersoon of van de techniek van het gedeelde beroepsgeheim, afhankelijk van de betrokken beroepsgroep. Hierbij zou men tegelijkertijd de mogelijkheid (dus niet de plicht) geven aan de betrokkenen om op grond van « een ernstig en reëel gevaar dat een persoon radicaliserend gedrag vertoont op basis van verontrustende signalen » het beroepsgeheim te doorbreken indien de betrokkene het gevaar niet zelf of met hulp van anderen kan afwenden naar analogie van wat nu reeds werd uitgewerkt voor het medisch beroepsgeheim voor wat betreft kindermishandeling en partnergeweld.

In dit kader verwijs ik naar de Franse Orde van geneesheren. De Franse Orde van geneesheren heeft een nota voor artsen opgesteld, waarin staat wat ze moeten doen als ze in aanraking komen met een patiënt die aan het radicaliseren is of al is geradicaliseerd. In de nota wordt erop gewezen dat de arts het beroepsgeheim moet respecteren dat « door de wet en de code van de medische ethiek » wordt opgelegd. Maar als het gedrag van een patiënt een bedreiging voor de veiligheid vormt, kan de arts in gewetensnood raken door zijn beroepsgeheim te handhaven. Volgens de nota mogen artsen hun beroepsgeheim schenden als er voldoende aanwijzingen zijn dat er sprake is van radicalisering. Dit moet « geval per geval » bekeken worden. De Franse artsen kunnen zich ook wenden tot een raad om advies te vragen. De Franse Orde van geneesheren acht het verstandig om een duidelijke definitie van radicalisering te hanteren. Radicalisering wordt bepaald door drie cumulatieve kenmerken: een geleidelijk proces, naleving van een extremistische ideologie en de goedkeuring van geweld .

Ik had dan ook graag een antwoord gekregen op de volgende vragen:

1) Kan u aangeven of u in samenwerking met de Gemeenschappen en de Gewesten reeds overleg heeft gehad betreffende de wijze hoe het beroeps- en het ambtsgeheim wordt verzoend met het detecteren van signalen van radicalisering en de informatie-uitwisseling?

2) Kan u aangeven of u vanuit de politiediensten en de gespecialiseerde diensten zoals de dienst Veiligheid van de Staat signalen heeft opgevangen betreffende de problematiek van het ambts- en het beroepsgeheim en radicalisering? Ik verwijs in deze context naar Nederland en Frankrijk waar dit probleem volop leeft? Kan u uitvoerig toelichten welke pistes u haalbaar acht?

3) Bent u voorstander om – na overleg en inspraak met de betrokken beroepsgroepen – hen desgevallend de mogelijkheid (dus niet de plicht) te geven om op grond van « een ernstig en reëel gevaar dat een persoon radicaliserend gedrag vertoont op basis van verontrustende signalen » het beroepsgeheim te doorbreken indien naar analogie van wat nu reeds werd uitgewerkt voor het medisch beroepsgeheim wat betreft kindermishandeling en partnergeweld? Zo neen, waarom niet? Zo ja, kan u dit toelichten?

Antwoord ontvangen op 10 maart 2016 :

Het geachte lid vindt hieronder het antwoord op zijn vragen :

1) Er is nog geen structureel overleg geweest met Gewesten en Gemeenschappen inzake deze problematiek. Het is wel zo dat in diverse overlegfora deze problematiek aangekaart wordt. Tot op heden ligt de nadruk op een pragmatische aanpak en de verbetering van de contacten en de samenwerking tussen de veiligheidsdiensten en de actoren binnen de preventie en de sociale sector op het terrein op lokaal vlak.

2) De problematiek van het ambts- en beroepsgeheim en radicalisering is ook in ons land bijzonder actueel. Het is inderdaad zo dat in veel gevallen de eerste signalen van verontrustende gedrag gelinkt aan radicalisering opgevangen worden door professionelen die zich gehouden voelen een vertrouwensrelatie met de betrokken personen te (moeten) bewaren. Dit weerhoudt hen ervan om tijdig dit gedrag en de potentiële veiligheidsproblematiek eraan verbonden te melden aan de politie- of veiligheidsdiensten. Een bijkomend obstakel is dat ook personen die niet gebonden zijn door een wettelijk beroepsgeheim een vermeend beroepsgeheim inroepen om geen informatie te moeten overmaken.

Wij pogen in de eerste plaats ook een vertrouwensrelatie tussen het veiligheidsapparaat en deze professionelen te bewerkstelligen en die structureel te verankeren. Dit gebeurde onder andere via de gemeenschappelijk omzendbrief met betrekking tot de foreign terrorist fighters (FTF) die de minister van Justitie en ikzelf op 21 augustus 2015 verspreidden en waarin naast het versterken van de lokale taskforces ook aangedrongen wordt op de creatie van lokale integrale veiligheidscellen die aanspreekpunten kunnen zijn voor dergelijke problematieken en waarin ook de lokale politie vertegenwoordigd is.

Ik ontvang feedback dat op deze overlegfora pragmatische en correcte oplossingen worden bereikt, maar dat bij alle betrokken partners (sociale en administratieve diensten, politie- veiligheids- en inlichtingendiensten, bestuurlijke en gerechtelijke overheden) ook vragen blijven omtrent de juridische basis waarop tot informatie-uitwisseling kan worden overgegaan. Dit zijn gezonde reflecties, die echter bewijzen dat we het versterken van de vertrouwensrelatie – ofschoon noodzakelijk –onvoldoende is.

Ik onderschrijf het principe dat personen die gebonden zijn aan het wettelijk beroepsgeheim problematische gedragingen gelinkt aan radicalisering en gewelddadig extremisme moeten kunnen melden aan de veiligheidsdiensten. Dit zal evenwel ruimer moeten gezien worden dan het medisch beroepsgeheim waarnaar u verwijst.