Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 6-2063

van Rik Daems (Open Vld) d.d. 10 januari 2019

aan de minister van Veiligheid en Binnenlandse Zaken

Wegenwerken - Gebrekkige signalisatie - Schade - Aansprakelijkheid - Boetes

bebakening
openbare werken
wegennet
wegverkeer
ongeval bij het vervoer
aansprakelijkheid

Chronologie

10/1/2019Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 14/2/2019)
12/2/2019Antwoord

Herindiening van : schriftelijke vraag 6-1781

Vraag nr. 6-2063 d.d. 10 januari 2019 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Bij werken op de openbare weg wordt men regelmatig geconfronteerd met een oerwoud van tijdelijke verkeerssignalisatieborden. Soms volgen de borden met verschillende maximumsnelheden elkaar snel op en soms staan ze zelfs door elkaar.

Zo heerste er in juli 2016 grote verwarring op de E40 door borden die aankondigden dat men niet op de linkerrijstrook mocht rijden, terwijl net deze strook de enige bleek te zijn die berijdbaar was.

Foute signalisatie door de aannemer tijdens wegenwerken is niet alleen een bron van ergernis en onnodig fileleed. Zij kan ook aan de basis liggen van ernstige ongevallen of het uitschrijven van onterechte boetes.

In fine is de wegbeheerder aansprakelijk op grond van artikel 1384, eerste lid, van het Burgerlijk Wetboek. Dit artikel bevat een vermoeden van aansprakelijkheid voor schade veroorzaakt door een gebrek in een zaak. De aansprakelijke persoon is de bewaarder van de zaak. Voor de openbare wegen is dat de wegbeheerder onder wiens bevoegdheid de weg valt (het gewest voor de autosnelwegen en rijkswegen, de provincie voor de provinciewegen en de gemeente voor de gemeentewegen).

Voor de signalisatie op de openbare weg van werken en verkeersbelemmeringen is tevens het ministerieel besluit van 7 mei 1999 van belang. Dit besluit verplicht de aannemer onder meer om de verkeerstekens weg te nemen zodra de werken zijn beëindigt, alsook de verkeerstekens afdoende te bedekken of weg te nemen wanneer de werken voor een bepaalde tijd onderbroken worden of buiten de werkuren, onder meer 's avonds evenals gedurende de weekends. Dit ministerieel besluit biedt een antwoord op de vragen met betrekking tot verantwoordelijkheid voor de plaatsing en controle en welke signalisatie vereist is. Het zijn uiteindelijk de minister / burgemeester die de toestemming moeten geven over de plaatsing van de signalisatie die minimaal bepaald worden in het ministerieel besluit.

Ik ontvang zeer regelmatig klachten van automobilisten die beboet worden omdat ze bepaalde verkeerssignalisatie niet hebben nageleefd die onterecht was aangebracht of soms zelfs in rechtstreekse tegenspraak is met borden die zeer dichtbij het verkeerssignalisatiebord staan dat niet zou zijn gerespecteerd. Zij weten niet waar zij terecht kunnen met hun grieven.

Wat betreft het transversaal karakter van de vraag : deze materie betreft niet alleen de bevoegdheid van de gewesten maar ook die van de federale overheid, en wel in het bijzonder artikel 78 van de Wegcode betreffende de verantwoordelijkheid van diegene die werken uitvoert voor het aanbrengen van de signalisatie. Daarnaast zijn er verschillende overheden bevoegd als wegbeheerder. In Vlaanderen bepaalt het Gewest via het Agentschap Wegen en Verkeer de voorwaarden van de signalisatie. Samen met de aannemer stelt het Agentschap een signalisatieplan op en staat het in voor de klachten over gebrekkige signalisatie bij wegenwerken. Ook de federale verkeerspolitie is betrokken partij daar zij mede instaat voor de handhaving van de verkeerssignalisatie en het uitschrijven van boetes wegens het niet naleven van wat achteraf soms een gebrekkige verkeerssignalisatie blijkt te zijn.

Graag had ik u dan ook volgende vragen voorgelegd :

1) Hoeveel boetes worden uitgeschreven op jaarbasis naar aanleiding van het niet naleven van tijdelijk aangebrachte verkeerssignalisatie waarvan achteraf blijkt dat deze gebrekkig was ?

2) Ontvangt u hieromtrent regelmatig klachten ? Kunt u dit cijfermatig toelichten op jaarbasis ? Hebt u de indruk dat het aantal klachten veelal toe- of afneemt en kunt u dit toelichten ?

3) Beschikt u over enig cijfermateriaal betreffende het aantal ongevallen die plaatsvinden op jaarbasis ten gevolge gebrekkige verkeerssignalisatie ?

4) Kunt u gedetailleerd toelichten waar de burger terecht kan ingeval hij of zij meent dat er een boete onterecht werd uitgeschreven ten gevolge van gebrekkige verkeerssignalisatie ?

5) Aannemers die gebrekkige verkeerssignalisatie plaatsten, kunnen in Nederland door Rijkswaterstaat worden beboet en dat gebeurt er ook regelmatig. Over welke mogelijkheden beschikt u om een aannemer aan te pakken die gebrekkige verkeerssignalisatie heeft geplaatst ? Hoeveel boetes werden er op jaarbasis daadwerkelijk uitgeschreven ? Wat is de grootteorde van de uitgeschreven boetes ?

6) Wie staat in voor de controle van de tijdelijk aangebrachte verkeerssignalisatie ? Hoeveel maal per jaar wordt er foute signalisatie aangetroffen op een werf op de openbare weg ?

7) Wat is de rechtspositie van de burger bij verkeerd aangebrachte signalisatie in geval van schade en / of een onterecht uitgeschreven boete ?

8) Kan een aannemer die herhaaldelijk in gebreke wordt gesteld wat betreft het aanbrengen van verkeerstekens geweerd worden van deelname aan toekomstige openbare aanbestedingen voor wegenwerken ? Kan dit worden toegelicht ? Is dit reeds gebeurd ?

9) Agenten van de politiezone Geel-Laakdal-Meerhout hebben onlangs een cursus gevolgd over de signalisatie bij wegenwerkzaamheden en over de correcte aanduiding door aannemers bij hun activiteiten. Bent u dergelijke initiatieven genegen ? Maken zij een systematisch onderdeel uit van de opleiding van de politie ? Zo ja, om hoeveel lesuren gaat het ? Zo neen, waarom niet ?

10) Kunt u meedelen of er regelmatig controles gebeuren door de (verkeers)politie op de werven van aannemers op de snelwegen wat betreft de signalisatie ? Zo ja, wat waren hiervan de resultaten ? Zo neen, waarom niet ?

Antwoord ontvangen op 12 februari 2019 :

1) Er zijn geen politionele statistische gegevens beschikbaar met betrekking tot het aantal boetes dat werd uitgeschreven voor het niet-naleven van tijdelijk aangebrachte verkeerssignalisatie, waarbij achteraf blijkt dat de signalisatie niet conform de regelgeving was.

2) Op basis van de beschikbare politionele gegevensbanken, zijn hierover geen statistische gegevens bekend. Voor het antwoord dient dan ook verwezen te worden naar de respectievelijke bevoegde gewestministers.

3) Op basis van de politionele statistieken is het niet mogelijk om te achterhalen of een ongeval al dan niet het gevolg was van een verkeerde wegsignalisatie.

In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van het aantal letselongevallen in de nabijheid van wegenwerken, voor de periode 2014-2017.

Aantal letselongevallen nabij wegenwerken

Jaar

Aantal letselongevallen

2014

588

2015

734

2016

764

2017

811

(Bron : Statbel, verwerking door Vias Institute)

In onderstaande tabel wordt een overzicht gegeven van het aantal letselongevallen in de nabijheid van wegenwerken, en waarbij ook een gebrekkige signalisatie werd gemeld, voor de periode 2014-2017.

Uit de ongevallendatabank kan echter niet afgeleid worden of het gaat om signalisatie gerelateerd aan de nabije wegenwerken of aan een andere infrastructurele inrichting in de buurt van het ongeval, zoals bijvoorbeeld verkeerslichten op een kruispunt.

Aantal letselongevallen nabij wegenwerken met melding van een gebrekkige signalisatie

Jaar

Aantal letselongevallen

2014

15

2015

27

2016

28

2017

29

(Bron : Statbel, verwerking door Vias Institute)

4) Net zoals elke weggebruiker die de mening is toegedaan onterecht geverbaliseerd te zijn, kan ook een burger die meent dat er onterecht een bekeuring werd uitgeschreven ten gevolge van gebrekkige wegsignalisatie, deze boete betwisten.

De geverbaliseerde dient hiertoe een betwistingsformulier in te vullen (dit formulier kan hij downloaden via de website www.verkeersboetes.be) en overmaken aan Verkeersboetes – Postbus 30046 – 1000 Brussel. Het betwistingsformulier wordt overgemaakt aan het bevoegde parket, dat een verder onderzoek kan bevelen. De bekeurde doet er goed aan om fotomateriaal te verzamelen om het foutieve karakter van de signalisatie aan te tonen.

5) De politie is bevoegd om verkeerssignalisatie te controleren.

Indien er onregelmatigheden vastgesteld worden, kan er een proces-verbaal worden opgesteld ten laste van de aannemer. Het is evenwel niet mogelijk om een onderscheid te maken tussen inbreuken op de signalisatie bij werven of op de openbare weg, buiten de werven.

Wanneer een wegbeheerder (gemeente of gewestelijke overheid) infrastructuurwerken wil laten uitvoeren, stelt zij hiervoor een offerte op met hierin de vereisten voor de aannemer aan wie het contract wordt toegewezen. Indien deze hier niet aan voldoet, kan de overheid het contract verbreken of schadevergoeding eisen.

6) Politiediensten zijn bevoegd om de tijdelijke signalisatie te controleren. Verkeerstekens dienen correct aangebracht te worden volgens artikel 78 van het koninklijk besluit van 1 december 1975, houdende algemeen reglement op de politie van het wegverkeer en het gebruik van de openbare weg, beter gekend als de Wegcode. Ook het ministerieel besluit van 7 mei 1999 betreffende het signaleren van werken en belemmeringen op de openbare weg verwijst naar de Wegcode.

Ook voor de werfcontroleurs in dienst van de overheid en belast met de opvolging van de werken, de controle op het terrein van de naleving van wetgeving, regelgeving en bepalingen van het bestek, is krachtens voornoemd ministerieel besluit een belangrijke rol weggelegd.

7) Zie antwoord op vraag 4).

8) De keuze en de aanstelling van een aannemer voor het uitvoeren van werken aan de openbare weg, behoren tot de bevoegdheden van de wegbeheerder: de gemeentelijke overheid voor gemeentewegen en de Gewesten voor de andere wegen.

De wegbeheerder kan ook boetes uitschrijven voor een aannemer die in gebreke blijft in de uitvoering van de opgelegde werken (waarvan signalisatie één van de posten is). De controles worden in de eerste plaats verzekerd door een werftoezichter.

9) De controle op werfsignalisatie vergt een specialisatie die niet door elke politiemedewerker wordt beheerst. Er bestaan verschillende categorieën van wegenwerken, bestaande uit verschillende signalisatieplannen. Deze plannen zijn afgestemd op de vereisten in de vigerende wetgeving. Na wijziging van de wetgeving, of een update van de signalisatieplannen, is het interessant om de controlediensten bij te scholen zodat hun kennis ook up to date blijft.

Leden van de federale wegpolitie krijgen een gespecialiseerde opleiding voor het toepassen van de verkeerswetgeving. Politiezones kunnen, indien zij dit wensen, terecht bij de politiescholen die deze opleiding organiseren wanneer de behoefte zich manifesteert. Hieronder vindt u een overzicht van de opleidingen georganiseerd door de politiescholen :

– Verkeer – werken op de openbare weg (EDA [1] 1300) – opleiding van 4 uur – georganiseerd door PIVO in 2003 en 2006 ;

– Verkeer – Signalisatie (EDA 1567) – opleiding van 8 uur – georganiseerd door de WPS in 2005, 2007, 2008 en 2014 ;

– VERKEER – Signaleren van werken (EDA 5873) – opleiding van 4 uur – georganiseerd door PLOT in 2016 ;

– VERK – Verkeerstekens en signalisatieplannen (EDA 6142) – opleiding van 8 uur – georganiseerd door PIVO in 2017 en 2018.

Ook werden door de Vlaamse Stichting voor verkeerskunde volgende studiedagen :

– VERK – VSV – Study day – Tijdelijke verkeersmaatregelen bij wegenwerken en evenementen (EDA 5779) – studiedag van 8 uur - georganiseerd door de Vlaamse Stichting voor verkeerskunde in 2016 ;

– VERK – VSV – Opstellen van verkeersadvies bij wegenwerken en evenementen (EDA 5803) – opleiding van 16 uur – georganiseerd door PIVO in 2016, 2017 en 2018 ;

– VERK – Study day – VSV – Tijdelijke verkeersmaatregelen bij wegenwerken en evenementen (EDA 6063) – studiedag van 8 uur – georganiseerd door de Vlaamse Stichting voor verkeerskunde in 2017.

Het onderwerp komt ook aan bod in de opleiding van het middenkader (hoofdinspecteur). In module 8.2 (Tussenkomen in bijzondere verkeerssituaties die een invloed hebben op de verkeersvlotheid) worden onder andere volgende items behandeld : het concept signalisatie en de verschillende categorieën van werken.

10) Bij geplande grote werven op de autosnelwegen wordt de federale wegpolitie (het provinciaal commando of de betrokken verkeerspost) steeds betrokken bij de voorafgaande werfvergaderingen en kan zij van in het begin het verwezenlijken van het signalisatieplan mee opvolgen en daarbij, indien aangewezen, het voorzien van bijkomende signalisatie adviseren in functie van de plaatsgesteldheid. De wegpolitie krijgt vervolgens een exemplaar van de goedgekeurde signalisatieplannen, welke gebruikt wordt bij de controle van de conformiteit van de signalisatie op het terrein. Doorgaans wordt er een referentiepersoon met betrekking tot werfsignalisatie aangeduid. Deze referentiepersoon neemt deel aan de voorbereidende vergaderingen en controleert de signalisatie op het terrein. Daarnaast oefenen ook de reguliere ploegen toezicht uit op de conformiteit van de signalisatie. Bij aanvang van snelheidscontroles in een werfzone wordt de signalisatie, in het bijzonder de snelheidsbeperkingen, tevens gecontroleerd door de leden van de technische secties die de snelheidscontroles uitvoeren. Wanneer er tekortkomingen aan de signalisatie worden vastgesteld, bijvoorbeeld als bepaalde borden door stormweer zouden omgevallen of beschadigd zijn, wordt de verantwoordelijke voor de signalisatie (waarvan de contactgegevens steeds op het terrein aan het einde van de werfzone moeten vermeld staan) verwittigd en opgedragen de signalisatie in orde te brengen. De wegbeheerder wordt steeds van de tekortkomingen in kennis gesteld.

Wij beschikken niet over gegevens met betrekking tot tekortkomingen. Enkel flagrante inbreuken vormen het voorwerp van een proces-verbaal, doch dit is zeer uitzonderlijk, ook al omdat wegenwerken van grotere omvang vaak gesignaleerd worden door gespecialiseerde firma’s, in onderaanneming van diegene die de werken uitvoert.

[1] EDA : Erkenningsdossier – dossier d’agrément.