Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 6-2057

van Rik Daems (Open Vld) d.d. 10 januari 2019

aan de vice-eersteminister en minister van Financiën, belast met Bestrijding van de fiscale fraude, en Minister van Ontwikkelingssamenwerking

Blockchaintechnologie - Overheid - Toepassing - Pilots - Samenwerking met de privé sector

nieuwe technologie
toepassing van informatica
elektronisch betaalmiddel
toegepaste informatica
studie over de uitvoerbaarheid
virtuele gemeenschap
elektronische handel
elektronische overheid
sociale media
blockchain

Chronologie

10/1/2019Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 14/2/2019)
12/2/2019Antwoord

Herindiening van : schriftelijke vraag 6-1607

Vraag nr. 6-2057 d.d. 10 januari 2019 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Blockchain kan beschouwd worden als een nieuwe vorm van gedistribueerde informatietechnologie. De blockchaintechnologie kent vele toepassingen. Een daarvan is Bitcoin, een virtuele munt waarmee via Internet wereldwijd betalingen kunnen worden verricht.

Hoewel niet duidelijk is of alle veronderstelde toepassingsmogelijkheden van blockchaintechnologie realiteit zullen worden, heeft het een meerwaarde als de overheid zich verdiept in blockchaintechnologie en de mogelijke gevolgen daarvan voor wetgeving.

In Nederland is men hiermee al volop aan de slag. Voor het Federaal Agentschap voor de veiligheid van de voedselketten bijvoorbeeld, kan blockchain de traceerbaarheid van voedsel drastisch vereenvoudigen. Het kan de certificering van transacties en administraties betreffende documenten eveneens drastisch vereenvoudigen wat resulteert in minder administratieve lasten en een verlaging van de kostprijs.

Om vast te stellen welke kansen blockchain biedt voor de Nederlandse overheid zijn er pilots georganiseerd. Via het uitwerken van user cases wordt duidelijk met welke technologische, maatschappelijke, juridische en bestuurlijke vraagstukken overheidsorganisaties te maken krijgen in de komende jaren.

De verwachting is dat de revolutionaire technologie blockchain een enorme impact gaat hebben op onze economie, handel en de overheid. Deze technologie maakt het mogelijk om fraude, corruptie, fouten en de kosten van papieren processen terug te dringen. Blockchain heeft de potentie om de relatie tussen overheid en burgers te veranderen op het gebied van gegevensbeheer, transparantie en vertrouwen.

Niet eens zozeer de techniek van de blockchain, maar vooral de andere manier van kijken naar vraagstukken, biedt veel innovatiekansen voor de overheid. De blockchain kan samen met andere technologische ontwikkelingen (zoals artificial intelligence) een aanjager zijn voor meer en betere (ICT-)innovatie binnen de overheid. De blockchain is een welkome aanvulling op bestaande processen en levert een totaal ander (sneller, efficiënter, betrouwbaarder) proces op.

Deze vraag betreft een transversale gewestaangelegenheid. Blockchain kan de administratie drastisch vereenvoudigen voor de lokale overheden en alle administraties, in het bijzonder wat betreft de burgerlijke stand, onroerend goed en de registratierechten, intellectuele eigendom, trouw- en geboorteregelingen, enz. De wetgeving is dikwijls nog federaal maar sommige onderdelen (bijvoorbeeld huurrecht) vallen al onder de bevoegdheid van de Gewesten.

Ik had dan ook volgende vragen :

1) Kan u oplijsten binnen uw beleidsdomein waar blockchaintechnologie kan helpen om de administratieve processen te versnellen en te vereenvoudigen ? Welke stappen heeft u reeds gezet wat betreft de eventuele toepassing van blockchain binnen uw beleidsdomein ?

2) Kan u meedelen of u bereid bent pilots op te starten binnen uw beleidsdomein (al dan niet in overleg met de andere overheden en deelentiteiten) naar het voorbeeld van Nederland ? Zo ja, aan welke blockchaintoepassingen denkt u en kan u dit uitvoerig toelichten ? Wat is het tijdschema en de inhoud ? Zo neen, waarom niet ?

3) Bent u bereid samen te zitten met de betrokken administraties en de privésector om concrete blockchaintoepassingen uit te werken onder de vorm van pilots ? Zo ja, kan u dit illustreren en nader toelichten ? Zo neen, waarom niet ?

Antwoord ontvangen op 12 februari 2019 :

Als antwoord op vraag 1) wens ik mij niet te beperken tot een lijst, maar eerder tot een samenvatting van de visie van mijn administratie op het vlak van het mogelijke gebruik van de blockchaintechnologie.

De blockchaintechnologie biedt verschillende voordelen op het vlak van onschendbaarheid van gegevens, portabiliteit en procesautomatisering. Zoals u terecht opmerkt, is er aan de blockchaintechnologie ook een organisatorisch aspect verbonden, aangezien het een overschakeling beoogt van een gecentraliseerd model van gegevensbeheer naar een gedecentraliseerd model.

Er zijn echter nog andere elementen die niet uit het oog mogen worden verloren :

– er bestaan andere technologieën die de onschendbaarheid van gegevens waarborgen ;

– er zijn verschillende soorten blockchainnetwerken gaande van een particulier consortium tot een open consortium ;

– de technologie staat nog niet helemaal op punt en er rijzen vragen over het beheer ervan ;

– de onveranderlijkheid van gegevens levert voordelen op maar werpt ook vragen op over het beheer van belangrijke gegevens die verkeerd werden geregistreerd ;

– de Europese Commissie voert momenteel nog steeds onderzoek naar de compatibiliteit tussen blockchain en de GDPR.

Het potentieel van de blockchaintechnologie dient dus dringend te worden onderzocht alvorens overhaast over te gaan tot het gebruik ervan. Dat is wat er binnen mijn administratie gebeurt. We hebben een onderzoek gelanceerd naar de organisatorische en juridische impact binnen drie bevoegdheidsdomeinen die volgens de internationale literatuur het meest in aanmerking komen om voordeel te halen uit de blockchaintechnologie. De drie domeinen waarvoor werd gekozen, zijn :

– de supply chaindie meer bepaald binnen het domein van douane en accijnzen valt ;

– de registratie van het patrimonium ;

– het btw-beheer.

Met deze studie kunnen we ook nagaan welke mogelijkheden van de blockchaintechnologie er bestaan voor de types van transacties die onderling binnen meerdere bevoegdheidsdomeinen voorkomen :

– de voltooiing van een proces waarbij in elke stap een authentieke en onschendbare validering wordt verricht. Dit geval wordt aangetoond bij de supply chain ;

– de dematerialisatie van een tegoed of een contract onder de vorm van een « token », wat vervolgens kan worden beheerd in verschillende netwerkconfiguraties : gedecentraliseerd, verdeeld over bevoegde autoriteiten, of gedecentraliseerd. Dit geval wordt aangetoond bij de registratie van het patrimonium ;

– de validering en inschrijving van de ruiltransacties van waarden. Een voorbeeld hiervan kunnen we vinden bij de btw.

Naast deze types van transacties, zou de blockchaintechnologie voor andere toepassingen worden gebruikt, zoals bijvoorbeeld de identificatie van een natuurlijke persoon verbonden aan rechten van uitvoering van transacties. Een voorbeeld hiervan is het beheer van de mandaten. De blockchaintechnologie zou kunnen worden gebruikt voor het valideren van de staten van de fiscale situaties, het waarborgen van de consignaties zonder verplichte betaling van de bedragen op een rekening van de Staat, de inschrijving van verschillende attesten die in aanmerking komen voor de berekening van belastingen, en niet te vergeten, de cryptomunten.

In antwoord op vraag 2) wil ik uw aandacht vestigen op twee zeer verschillende gevallen.

Enerzijds kan de federale overheidsdienst (FOD) op verzoek deelnemen aan een proces gebaseerd op de blockchaintechnologie. De FOD is enkel een deelnemer in een keten. Met het oog op de vereenvoudiging van de administratieve procedures voor de ondernemingen en burgers is er geen enkele reden waarom de FOD zou weigeren om deel te nemen aan een initiatief dat tegemoetkomt aan maatregelen op het vlak van wetgeving en bescherming van de persoonsgegevens. Het B-Hiveconsortium heeft een gelijkaardig voorgesteld ingediend dat door de FOD positief werd onthaald.

Anderzijds kan de FOD ook zelf, of met partners, het initiatief nemen om de blockchaintechnologie toe te passen. Dit lijkt ons in dit stadium echter te vroeg. Daartoe is een nauwgezet onderzoek en een politiek debat vereist. De FOD is dus niet van plan om dergelijke initiatieven te nemen. De FOD vindt het ook niet relevant om een Proof of Concept te lanceren die niet bruikbaar zou zijn.

Daarbij komt dat de FOD deelneemt aan een Europees initiatief voor het testen van de installatie van een gesloten blockchainnetwerk, met de Commissie en de deelnemende lidstaten. De Europese Commissie wil via dit project het vermogen om de blockchaintechnologie toe te passen bij de lidstaten ontwikkelen maar ook de basis leggen voor het onderzoek naar een technologie voor de uitwisseling van intracommunautaire gegevens.

Op vraag 3) kan ik u bevestigend antwoorden dat onze administratie steeds bereid is om na te denken en mee te werken aan innovatieve initiatieven. De FOD besteedt evenwel een bijzondere aandacht aan de nauwgezetheid van de processen en het respect voor de gebruiker. De FOD wenst ze niet in te zetten voor een proefproject dat niet werd onderworpen aan een onderzoek, een debat en een duurzame visie.