Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 6-1904

van Rik Daems (Open Vld) d.d. 15 juni 2018

aan de vice-eersteminister en minister van Ontwikkelingssamenwerking, Digitale Agenda, Telecommunicatie en Post

Mobiel dataverbruik - Datavreters - Stiekem dataverbruik - Consumentenrechten

mobiele communicatie
mobiele telefoon
provider
persoonlijke gegevens
eerbiediging van het privé-leven
bescherming van de consument
datatransmissie
communicatietarief

Chronologie

15/6/2018Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 19/7/2018)
15/7/2018Antwoord

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 6-1903
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 6-1905

Vraag nr. 6-1904 d.d. 15 juni 2018 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

De Australische regulator heeft een onderzoek opgestart over Google omdat dit bedrijf grote hoeveelheden data zou oogsten vanuit smartphones en andere toestellen die draaien op Android. Het betreft onder meer gedetailleerde locatiedata. De Australian Competition and Consumer Commission (ACCC) werkt voor dit onderzoek samen met experten van Oracle.

Uit dit onderzoek zou blijken dat Google op maandbasis vanuit de toestellen die draaien op Android rond 1 Gb aan gebruikersdata ophaalt per gebruiker. Niet alleen omwille van de privacy roept dit ernstige vragen op, maar ook vanuit het standpunt van de gebruiker als consument. Op jaarbasis gebruikt Google immers, wat Australië betreft, voor 580 miljoen dollar aan gebruikersdata. Dit kost elke gebruiker 3,6 Australische dollar per maand en dit terwijl de gebruiker zich hiervan niet bewust is, omdat Google deze data onopgemerkt uit de toestellen haalt.

De data worden vervolgens doorgeschoven naar de adverteerders die aldus kunnen nagaan of hun advertenties hebben geleid tot een aankoop van een product of een winkelbezoek. Deze informatie werd op die manier onopgemerkt verzonden via geëncrypteerde pakketjes vanuit de mobiele toestellen, aldus de experts van Oracle die de boodschappen konden ontcijferen.

De data werden zelfs verzonden wanneer Google Maps niet aanstond of de vliegtuigmodus geactiveerd was. Het ACCC gaf in een reactie op deze eerste onderzoeksresultaten aan dat dit zeer ernstige vragen oproept op het vlak van privacy en consumentenrechten alsook inzake mededing.

Mijn aanvoelen is dat Google zeker niet het enige bedrijf is dat via allerhande apps en voor eigen gewin als " dataslurper " actief is.

Wat betreft het transversaal karakter van de vraag : de verschillende regeringen en schakels in de veiligheidsketen zijn het eens over de fenomenen die de komende vier jaar prioritair moeten worden aangepakt. Die staan gedefinieerd in de kadernota Integrale Veiligheid en het Nationaal Veiligheidsplan voor de periode 2016 2019, en werden besproken tijdens een Interministeriële Conferentie waarop ook de politionele en justitiële spelers aanwezig waren. Eén van de vastgelegde prioriteiten is de informaticacriminaliteit en de bescherming van de privacy. Het betreft aldus een transversale aangelegenheid met de Gewesten, waarbij de rol van de Gewesten en de Gemeenschappen vooral ligt in het preventieve aspect en het onderwijs.

Ik heb dan ook volgende vragen :

1) Hoe reageert u op de schending van de consumentenrechten door deze geniepige " datavreters " die alvast wat Google in Australië betreft, tot 1 Gb per maand aan extra verbruik kosten aan de consument ? Meent u dat een gelijkaardig onderzoek ook in ons land is aangewezen ? Beschikt u over bepaalde klachten en/of indicaties dat Google ook in ons land gelijkaardige data verzamelt van de toestellen die draaien op Android ? Kunt u uitvoerig toelichten welke apps de meeste data opslorpen en die de consument als eigen gebruik worden aangerekend zonder dat die daarvoor zijn expliciete toestemming heeft gegeven ?

2) Is dit een aangelegenheid voor het Belgisch Instituut voor postdiensten en telecommunicatie (BIPT) ? Kunt uitvoerig toelichten of er eventuele onderzoeken gepland zijn ? Hebt u over dit soort applicaties reeds klachten ontvangen over ongewenst dataverbruik ten laste van de gebruiker ?

3) Is het niet aangewezen om een breed onderzoek te starten over de datavreters die actief zijn op de diverse mobiele toestellen om een duidelijk beeld te krijgen van welke apps welke data opvragen (op jaar of maandbasis) van welke gebruikers en welke platformen of software hierbij geviseerd worden ? Dit onderzoek - zoals dat in Australië is gebeurd - zou een beeld moeten geven van de impact op het dataverbruik van de consumenten op maandbasis. Kunt u zeer concreet de inhoud en de tijdschema van dit onderzoek toelichten ? Zo neen, waarom niet ?

4) Kunt u zeer duidelijk meedelen hoe dit wordt benaderd vanuit het aspect privacy aangezien het hier gaat om een grootschalige, systematische en moeilijk traceerbare opvraging van gebruikersdata die geencrypteerd werd doorgezonden ? Hebt u reeds gelijkaardige klachten ontvangen in ons land ? Hebt u weet van een gelijkaardige " datagathering " vanwege Google op Android-toestellen in ons land ? Kan de onlangs in werking getreden General Data Protection Regulation (GDPR) hieraan tegemoet komen ?

5) Hoe gaat men deze " dataslurpers " aanpakken ? Bent u het met me eens dat naast een duidelijke toestemming vanwege de consument ook de kosten van dit dataverbruik ten laste moeten liggen van de " dataslurper " en niet van de gebruiker ? Kunt u dit toelichten ? Welke sancties riskeren deze " dataslurpers " momenteel en volstaan deze ?

Antwoord ontvangen op 15 juli 2018 :

1) Ik ben verontrust door de resultaten van de studie in Australië. Indien dit ook voor België bevestigd wordt, zou het fenomeen dat u beschrijft het vertrouwen kunnen schaden die de Belgisch consumenten en bedrijven stellen in digitale diensten. Dit is te vermijden, gezien de voordelen die dergelijke diensten bijbrengen aan de maatschappij. Ik vind het dus aangewezen dat dit nader onderzocht wordt.

Bij de instanties die telecomklachten behandelen zijn er geen specifieke klachten tegen Google (of eventuele andere app-providers) bekend wegens « dataslurping ». Het is wel zo dat burger regelmatig de bemiddeling van de ombudsman of andere bemiddelingsinstanties inroepen, omdat zij verrast zijn dat er zoveel data van hun maandelijks forfait is gegaan (of bijkomend buiten dat forfait is aangerekend) zonder dat zij een idee hebben wat daarvan de oorzaak is. Telecomoperatoren blijken tegenover deze vragen en klachten meestal een (eenmalige) tegemoetkoming te plaatsen, wat ik toejuich.

2) In ons telecommunicatierecht is aan mobiele operatoren al de verplichting opgelegd om een waarschuwingsSMS aan de klant te sturen bij de overschrijding van het forfait en het bereiken van drempelwaarden boven dat forfait (standaard + 50 euro, maar de klant kan ook opteren voor + 75 euro, + 100 euro of geen drempelwaarde). Het Belgisch Instituut voor postdiensten en telecommunicatie (BIPT) houdt toezicht op dit preventief systeem en uit een onderzoek in het verleden bleek dat dit correct door mobiele operatoren is geïmplementeerd.

Verder is er voor het behandelen van deze aangelegenheid geen rechtsgrond voorhanden in de telecomwet, die het BIPT kan gebruiken. Mogelijk bevat de wetgeving die valt onder de bevoegdheid van mijn collega, bevoegd voor consumentenzaken, één of meerdere passende rechtsgronden ter zake.

Ook het BIPT heeft geen klachten ontvangen over ongewenst dataverbruik ten laste van de gebruikers, veroorzaakt door applicaties van Google (of andere app-providers).

3) Ik verwijs naar mijn antwoord op vraag 2).

4) Deze vraag dient beantwoord te worden door mijn collega, bevoegd voor privacy.

5) Ik verwijs naar mijn antwoord op vraag 2).