Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 6-1223

van Philippe Mahoux (PS) d.d. 22 december 2016

aan de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid

Ziekte van Lyme - Preventie - Opsporing - Betrouwbare test - Nationaal actieplan - Uitwerking - Samenwerking met de deelstaten - Beroepszieke - Erkenning

voorkoming van ziekten
infectieziekte
beroepsziekte

Chronologie

22/12/2016Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 26/1/2017)
1/2/2017Rappel
15/2/2017Antwoord

Vraag nr. 6-1223 d.d. 22 december 2016 : (Vraag gesteld in het Frans)

In september 2016 werd in Frankrijk een nationaal plan gelanceerd voor een ziekte die overgedragen wordt door teken: de ziekte van Lyme. Sommigen spreken van een echt Frans gezondheidsschandaal rond deze ziekte: gebrekkige testen, een onderschatte ziekte en ook een stilzwijgen van de overheid.

Volgens het Institut National de la Recherche Agronomique (INRA) vormen activiteiten in open lucht en in bossen een aanzienlijk risico. Men denkt uiteraard aan wandelaars, maar ook aan werknemers die opdrachten uitvoeren in bossen.

Als de ziekte wordt opgespoord via de ELISA-test (enzyme-linked immunosorbent assay, immuno-enzymatische methode) kan ze snel en goed met antibiotica worden behandeld.

Steeds meer artsen en patiëntenverenigingen trekken deze therapie echter in twijfel en gaan ervan uit dat de ziekte niet volledig met antibiotica kan worden genezen.

De ziekte kan zich soms pas jaren na een beet manifesteren door een verminderde immuniteit en chronisch worden.

Bovendien heeft le Haut Conseil pour la Santé Publique (HCSP) twijfels bij de ELISA-test. Er wordt aangeraden de test te verbeteren, want naast de borrelia die verantwoordelijk is voor de ziekte van Lyme, bestaan er een twintigtal andere soorten borrelia.

De ELISA-test detecteert maar drie soorten borrelia, met als gevolg dat de test in heel wat gevallen negatief aangeeft, hoewel de patiënt de ziekte heeft. Bestaan er andere testen, die deze ziekte met 100% betrouwbaarheid opsporen?

Behalve de ingewikkelde diagnostiek en behandeling, is de preventie van vectorziekten die veroorzaakt worden door teken, en de ziekte van Lyme in het bijzonder, een prioriteit op het vlak van gezondheid.

Dit is een transversale aangelegenheid en ik wens te weten of er al overleg is geweest met de deelstaten. Ik denk hierbij aan de Interministeriële Gezondheidsconferentie. Wat is de stand van zaken van dit probleem waarvoor in Frankrijk een nationaal actieplan werd opgezet?

Hoe zit het met de erkenning van deze ziekte als beroepsziekte voor de betrokken sectoren?

Antwoord ontvangen op 15 februari 2017 :

Volgens de Europese aanbevelingen van EUCALB (European Concerted Action on Lyme Borreliosis is serologie (opsporing van antilichamen via ELISA en bevestiging door Western Blot) tot op heden nog steeds de laboratoriumtest die de voorkeur geniet voor de diagnose van de ziekte van Lyme. Aangezien antilichamen jaren aanwezig kunnen blijven in het lichaam, duidt hun aanwezigheid echter niet noodzakelijk op een acute infectie, waardoor het moeilijk is om een positief resultaat te interpreteren in afwezigheid van typische symptomen van de ziekte. Algemeen is de meest betrouwbare methode voor de diagnose van een ziekte het direct aantonen van de pathogeen zelf (in plaats van de antilichamen ertegen). Voor de ziekte van Lyme zijn deze technieken (rechtstreeks onderzoek, PCR, histologie) echter weinig gevoelig (vals negatieve resultaten mogelijk) wegens het lage aantal bacteriën in de weefsels en vloeistoffen. PCR kan wel een hulpmiddel zijn voor de diagnose bij manifestaties ter hoogte van de huid en de gewrichten, ook al is de gevoeligheid minder dan 100% (68-85%). Voor neurologische manifestaties is PCR weinig aangewezen (gevoeligheid tussen 10 en 50%) en de techniek is ook niet aangewezen voor analyse van serum/bloed. Verder kan het gebruik van de immunologische merker CXL13 helpen bij de diagnose van vroege neuroborreliose, maar deze merker is niet specifiek voor de ziekte van Lyme.

Momenteel is er dus geen test die toelaat om met 100% betrouwbaarheid een diagnose van Lyme te stellen of te weerleggen. De diagnose baseert zich op de anamnese, de klinische symptomen en op de bestaande tests (serologie pas 4 tot 6 weken na een tekenbeet). Dit geldt ook voor andere infectieziekten. 

Er moet opgemerkt worden dat veel van de problemen die toegekend worden aan serologische tests te wijten zijn aan het verkeerd gebruik ervan, zoals het vroegtijdig uitvoeren van de test (voor het verschijnen van antilichamen in het bloed), bloedonderzoek na behandeling met antibiotica (waardoor de ontwikkeling van antilichamen kan verstoord zijn) of voorschrift van de test voor niet-specifieke symptomen (vermoeidheid, spierpijn, verminderde concentratie, enz.) met moeilijke interpretatie van het resultaat.

Het Nationaal Referentiecentrum voor Borrelia (UCL) verduidelijkt ook dat tegenwoordig vierde generatietesten gebruikt worden, die veel gevoeliger en specifieker zijn dan de eerste tests op de markt. Verder moeten laboratoria in België ook deelnemen aan externe kwaliteitscontroles om de prestaties van de gebruikte kits te evalueren en zijn de huidige tests gebaseerd op de meest voorkomende pathogene species van Borrelia burgdorferi sl in Europa. Het klopt dat andere pathogene bacteriën van het Borrelia complex, zoals Borrelia Miyamotoi niet gedetecteerd worden door de serologietesten voor Lyme borreliosis. Dit species veroorzaakt echter geen ziekte van Lyme (wel recurrente koorts), twee studies in België toonde een lage infectiegraad van ongeveer 1% aan bij teken (Cochez et al., 2015 en Heylen et al., 2016) en voor dit species kan de diagnose gesteld worden via andere technieken dan serologie (PCR). Verder zijn er nog vele andere soorten van Borrelia, maar waarvoor de pathogeniciteit niet is aangetoond.

Verschillende internationale teams blijven studies uitvoeren om nieuwe diagnostische methoden te ontwikkelen, maar deze studies zijn nog in het onderzoeksstadium. 

2)

Op 24 maart 2016 verleende de Gemengde interministeriële conferentie leefmilieu en gezondheid haar goedkeuring voor het sensibiliseren en communicatie met betrekking tot de bevolking en de beroepsbeoefenaars van de gezondheidszorg. De doelstellingen zijn om tekenbeten te voorkomen, bij een beet, het zo snel mogelijk en correct verwijderen van de teken, en een betere kennis over de ziekte van lyme middels de BAPCOC-aanbevelingen te verzekeren. Bovendien neemt de GICLG maatregelen ter beperking van de tekenpopulaties in tuinen, crèches, scholen en recreatiegebieden. Een eerste stap is de wetenschappelijke beoordeling van de doeltreffendheid van de milieuvriendelijke alternatieven voor mijten verdelgende middelen (acariciden).

Een interdisciplinaire werkgroep binnen NEHAP (National Environment and Health Action Plan) bereidt een plan voor om de preventie en bestrijding van ziekten die door teken worden overgedragen in België.  

3)

De ziekte van Lyme is een erkende beroepsziekte in België, mits een gedocumenteerde diagnose en een goed opgebouwd dossier. Volgens het koninklijk besluit van 4 augustus 1996 betreffende de bescherming van de werknemers tegen de risico's bij blootstelling aan biologische agentia op het werk (Belgisch Staatsblad 1.10.1996) behoort de pathogeen Borrelia burgdorferi tot de gevaargroep 2, namelijk een agens dat bij de mens een ziekte kan veroorzaken en een gevaar voor de werknemers kan opleveren maar waarvoor het onwaarschijnlijk is dat het zich onder de bevolking verspreidt en waarvoor er gewoonlijk een effectieve profylaxe of behandeling bestaat.