Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 6-1207

van Rik Daems (Open Vld) d.d. 22 december 2016

aan de minister van Middenstand, Zelfstandigen, KMO's, Landbouw en Maatschappelijke Integratie

Gastronationalisme - Protectionisme - Vrij verkeer van goederen - Tendens in de Europese Unie - Belgische voedingsindustrie - Impact - Standpunt van de Belgische regering - Overleg met de Gewesten

vrij verkeer van goederen
vrijheid van het handelsverkeer
concurrentiebeperking
levensmiddelenindustrie
etiketteren
protectionisme

Chronologie

22/12/2016Verzending vraag (Einde van de antwoordtermijn: 26/1/2017)
26/1/2017Antwoord

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 6-1206
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 6-1208

Vraag nr. 6-1207 d.d. 22 december 2016 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Overal in de wereld nemen de protectionistische reflexen toe. Dit is bijzonder slecht nieuws voor onze open economie en onze export. Vreemd genoeg blijkt ook de Europese Unie zelf niet langer garant te staan voor het vrij verkeer van goederen.

De Europese Commissie geeft Frankrijk de ruimte om bij wijze van uitzondering een verplichte herkomstetikettering voor vlees en zuivel als ingrediënten in voedsel door te voeren. Het gaat om een « test » die twee jaar kan duren en die wordt opgelegd per ministerieel decreet. Deze maatregel gaat bijzonder ver. Indien een producent meent dat het verwerken van ingrediënten van een bepaald land een troef is, kan deze dit uitspelen door dit zelf op de etiket te vermelden. Daar heb ik geen problemen mee. De verplichting daarentegen is bijzonder nefast voor de voedselproducenten en onze landbouwers.

Franse producenten hebben al aangegeven de voorkeur te zullen geven aan het inkopen van Frans vlees en melk. De Europese Commissie ondermijnt hiermee de fundamenten van het vrij verkeer van goederen en diensten. Het invoeren van aparte etiketteringsregels voor producten gemaakt binnen of buiten Frankrijk staat gelijk met het optrekken van handelsbarrières.

De verplichte herkomstetikettering leidt tot zeer frequente aanpassingen van etiketten, met bijbehorende kosten en complexiteit van productie en logistiek. Ook kan dit leiden tot voedselverspilling gezien producenten worden ontmoedigd om reststromen optimaal te benutten. De hoeveelheid restproduct kan immers, in verhouding tot de extra etiketteringskosten, te klein zijn om te gebruiken.

De verplichte oorsprongsetikettering gaat de consument geld kosten. Diezelfde Europese Commissie oordeelde twee jaar geleden negatief over een dergelijk systeem omdat de administratieve last niet te overzien is en de negatieve impact op de Europese handel te groot zou zijn.

Naar verluidt willen ook Italië, Portugal en Litouwen vergelijkbare oorsprongsetiketteringen doorvoeren.

Transversaal karakter van de vraag : de Gewesten zijn bevoegd voor economie en landbouw. De federale regering fungeert als contactpunt tussen de Europese Commissie en de erkende betaalorganen van onder andere transfers van financiële middelen, in het kader van het Gemeenschappelijk Landbouwbeleid en zij staat in voor het beheer en de begroting van het federaal Landbouwfonds.

Ik had dan ook volgende vragen :

1) Kunt u zeer concreet meedelen wat het standpunt van de Belgische regering is betreffende de invoering van oorsprongsetikettering van vlees- en melk producten in Frankrijk ? In hoeverre werd dit standpunt door onze regering ter kennis gebracht van de Europese Commissie ?

2) Wat is de impact van deze oorsprongsetikettering in Frankrijk op onze voedingsindustrie en de landbouwsector ? Vreest u geen aantasting van ons marktaandeel en onze export naar Frankrijk ?

3) In hoeverre staat u in overleg met onze voedselproducenten en landbouwers en de Gewesten om deze opstekende tendens die wordt omschreven als gastronationalisme of voedselnationalisme ? Hoe gaat u dit concreet tegengaan ?

4) Veroordeelt u klaar en duidelijk de oorsprongsetikettering en valt dit wat u betreft onder protectionisme ? Zo neen, waarom niet ?

5) Gaat u desgevallend juridische stappen ondernemen om de op til staande oorsprongsetiketteringsregels te bestrijden gezien deze strijdig zijn met het vrij verkeer van goederen, wat de hoeksteen is van de Europese Unie ?

6) Heeft u weet van andere Lidstaten van de Europese Unie die beroep wensen te doen op deze oorsprongsetiketteringsregels ? Klopt mijn informatie volgens dewelke Portugal, Italië en Litouwen vragende partij zouden zijn ? Kan u dit uitvoerig toelichten en zeer concreet meedelen wat de plaats, het tijdschema en de inhoud zijn, en hoe u dit protectionisme gaat voorkomen ?

7) Bent u bereid om dit « gastronationalisme » te agenderen op de Raad van de Europese Unie en op het eerstvolgende overleg met de Europese landbouwministers ? Zo ja, kan u dit toelichten ? Zo neen, waarom niet ?

Antwoord ontvangen op 26 januari 2017 :

In 2016 heeft de Europese Commissie een rapport gepubliceerd over de verplichte oorsprongsetikettering van melk, melkproducten en verwerkt vlees. De conclusies van dit rapport pleiten niet in het voordeel van een verplichte oorsprongsetikettering door de hoge kosten en de belemmering voor de interne markt. Ik was dus verrast dat de Commissie later haar akkoord gaf aan Frankrijk voor zijn ontwerp van nationaal decreet inzake verplichte etikettering. 

Het Belgische standpunt is altijd uitermate duidelijk geweest wat betreft dit ontwerp van oorsprongsetikettering op nationaal niveau. Tijdens de verschillende Europese Landbouwraden waar het onderwerp op de agenda stond, heeft België zich tegen elke nieuwe wetgeving uitgesproken inzake verplichte oorsprongsetikettering op nationaal niveau, en werd daarin gesteund door andere Lidstaten. Ik heb deze beslissing kracht bijgezet door eind mei samen met mijn Luxemburgse collega een brief te schrijven aan de bevoegde commissarissen om hen te laten weten dat elk ontwerp van nationaal decreet op dit vlak een belemmering zou vormen voor de interne markt.  

Ik sta ook in contact met mijn Duitse en Luxemburgse collega’s om te kijken of een gezamenlijke actie overwogen kan worden als onze export nefaste gevolgen zou ondervinden.  

Ons land exporteert naar Frankrijk; waardoor een impact op onze export mij helaas dus onvermijdelijk lijkt. Ik heb tot op heden geen nauwkeurige informatie over de impact van dit Franse decreet dat sinds 1 januari jongstleden van kracht is. De verwerkingssectoren bestuderen evenwel deze impact en zullen mij binnenkort op de hoogte brengen van de eerste resultaten van deze analyse.  

Op juridisch niveau zal ik het niet nalaten alle mogelijke middelen te onderzoeken in overleg met vice-eersteminister en minister van Economie Kris Peeters en mijn Europese collega’s die gekant zijn tegen deze demarches. 

Wat de andere Lidstaten betreft, en op basis van de laatste ontvangen informatie van de Federale Overheidsdienst (FOD) Economie die dit dossier volgt op het niveau van de deskundigengroep van de Europese Commissie, zouden Italië, Litouwen, Portugal, Griekenland en Finland in dit stadium een ontwerp hebben ingediend betreffende nationale etikettering bij de Commissie. Deze lidstaten wachten op het akkoord van de Commissie om hun eigen decreet voor verplichte etikettering uit te voeren. Ik betreur natuurlijk deze nieuwe ontwerpen. In overleg met minister Kris Peeters heeft België aan de Commissie gevraagd om de impact te meten van het experimentele ontwerp van Frankrijk vooraleer enig ander protectionistisch initiatief toe te laten. 

Het spreekt voor zich dat ik bereid ben om dit punt op de agenda te plaatsen van een volgende Europese Landbouwraad zodra er nauwkeurigere informatie beschikbaar is over de impact van dit Franse decreet over een periode van meerdere maanden. Daarnaast nodig ik de sectoren uit overleg te plegen met hun Europese federatie om een globale strategie in dit opzicht te overwegen.