Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 5-8727

van Martine Taelman (Open Vld) d.d. 16 april 2013

aan de minister van Justitie

Rusland - Bedrijfsspionage - Wapentechnologie - China - Preventie - Stand van zaken

Rusland
spionage
China
wapenindustrie
militaire research
industriële spionage
nieuwe technologie

Chronologie

16/4/2013Verzending vraag
26/7/2013Antwoord

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-8725
Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-8726

Vraag nr. 5-8727 d.d. 16 april 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Rusland jaagt op Nederlandse wapentechnologie. Russische spionnen zijn daarom zeer actief in de EU-landen. Dat zegt Ruslandkenner dr. Marcel de Haas, als onderzoeker verbonden aan het instituut voor internationale betrekkingen Clingendael. ''Rusland ligt jaren achterop qua militaire uitrusting. Het land wil tot en met 2020 met een investering van 600 miljard euro een forse inhaalslag maken'', zegt de Haas. Sinds de komst van een nieuwe minister van defensie, Sergei Shoygu, wordt het militair-industrieel complex weer op poten gezet. Om die reden wordt gejaagd op de laatste technische ontwikkelingen. Nederland moet volgens de Haas voorzichtig zijn in de handelsbetrekkingen met de Russen. Ons land is van groot strategisch belang voor de Russische gasexport. In plaats van met de Europese Unie als geheel zaken te doen, blijft Rusland zoeken naar onderlinge afspraken met staten. Zo werkt de verdeel-en-heers-politiek van Poetin.

Ik had dan ook volgende vragen voor de geachte minister:

1) Is het waar dat al langer bekend is dat er van Russische zijde toegenomen belangstelling is voor militair-technologische kennis in landen van de Europese Unie? Gaat het in dat verband om kennis van de overheid of van Belgische bedrijven? Klopt het dat er een gelijkaardige belangstelling is van Chinese zijde? Kan de minister uitvoerig toelichten?

2) Heeft de minister weet van kennisdiefstal in ons land van hoogtechnologische bedrijven, in de voorbije drie jaar, vanwege respectievelijk China of Rusland? Zo ja, om welke technologie ging het en welke landen waren betrokken?

3) Op welke wijze wordt voorkomen dat spionnen hun gang kunnen gaan in de technisch-wetenschappelijke sector, de defensie-industrie en de energiesector? Welke veiligheidsdienst of andere instantie speelt de hoofdrol bij het onderzoeken, opsporen en tegengaan van spionageactiviteiten? Kan de minister gedetailleerd toelichten?

4) Is er voldoende inzicht over welke risico's ons land loopt door de spionageactiviteiten? Zo ja, welke risico's betreft het? Zo nee, wat gaat de minister doen om een helder beeld te krijgen?

5) Op welke wijze worden de spionageactiviteiten van Rusland en China in bilateraal en in Europees verband geagendeerd?

6) Was er reeds concreet overleg met de betrokken sectoren, zijnde hoogtechnologische bedrijven, wapenbedrijven en energiebedrijven alsook onderzoeksinstellingen? Kan dit concreet worden toegelicht?

Antwoord ontvangen op 26 juli 2013 :

1. De Russische inlichtingendiensten zijn actief op ons grondgebied en hun activiteiten richten zich, naast op de klassieke politieke inlichtingen, op het vergaren van informatie over militaire technologieën. Deze vijandige activiteiten zijn het werk van de buitenlandse Russische inlichtingendiensten en hoofdzakelijk van de militaire inlichtingendienst GRU. Ook al blijft de Noord-Atlantische Verdragsorganisatie (NAVO) het voornaamste politiek-militaire doelwit van de Russische inlichtingendiensten, toch tonen zij ook belangstelling voor technologieën die militaire toepassingen hebben binnen Belgische privébedrijven. 

2. Wanneer strafbare feiten krachtens de wet van 10 januari 1955 ter bescherming van “fabrieksgeheimen” ter kennis van de Veiligheid worden gebracht, maakt zij de informatie aan het bevoegd parket over, overeenkomstig de wettelijke bepalingen ter zake. Er zijn maar een beperkt aantal bewezen zaken waarvan wij kennis hebben, met name wegens de afwachtende houding van bedrijven om dit soort feiten kenbaar te maken. 

3. In het kader van zijn economische ontwikkeling, die vitaal is voor de wettigheid van het regime, tracht China op economisch en wetenschappelijk vlak samenwerkingen te sluiten met talrijke landen waaronder België. Daarom toont Peking ook interesse voor talrijke economische sectoren in België, zoals domeinen met betrekking tot hightech of energie. Rusland van zijn kant probeert al jaren afwisseling te brengen in zijn economie die gebaseerd is op grondstoffen, en tracht zijn achterstand inzake ontwikkeling van de hightech sector in te halen. Initiatieven zoals de oprichting van een Russische silicon valley in Skolkovo zijn hiervan een duidelijk voorbeeld ook al hebben deze projecten hun vruchten nog niet afgeworpen. Rusland is op zoek naar buitenlandse hulp en parallel met de technische en wetenschappelijke bilaterale samenwerkingen aarzelt het niet om zijn inlichtingendiensten te gebruiken en tot spionage over te gaan. De wet houdende regeling van de inlichtingendiensten van 30 november 1998 verleent de Veiligheid van de Staat en de Algemene Dienst lnlichting en Veiligheid (ADIV) bevoegdheden inzake de bestrijding van spionage en de bescherming van het wetenschappelijk en economisch potentieel van ons land. Militaire spionage (inclusief de opvolging van de activiteiten van inlichtingenofficiers met militaire dekmantel) valt niettemin onder de bevoegdheid van de ADIV. 

4. Informatie over economische en militaire spionage hangt sterk af van de bereidheid tot samenwerking van de betrokken bedrijven. Sommige wensen de gegevens betreffende de veiligheidsincidenten niet over te maken en vrezen ten onrechte voor inmenging van de inlichtingendiensten in hun interne werking. Op basis van de zeer gedeeltelijke informatie waarover de Veiligheid beschikt, is zij niettemin van mening dat het risico op economische en industriële spionage reëel is. 

5. Op Europees niveau bestaat er een actieve samenwerking tussen de inlichtingendiensten voor wat betreft de opvolging van de spionageactiviteiten van Rusland en China. Binnen de Chinese context stelten wij vast dat de samenwerking de laatste jaren intenser geworden is.  

6. De Veiligheid van de Staat tracht, in het kader van haar bevoegdheid om het wetenschappelijk en economisch potentieel te beschermen, bedrijven te sensibiliseren die onbewust het slachtoffer zouden kunnen zijn van technologieoverdracht. Het is immers nuttig om de geviseerde bedrijven te waarschuwen voor de risico's die ze zouden kunnen lopen in het kader van bepaalde samenwerkingen met landen als Rusland of China. Om zich te beschermen tegen economische spionage, heeft de VSSE een brochure opgesteld met adviezen voor bedrijven. De Veiligheid van de Staat (VSSE) (en ook de Algemene Dienst Inlichting en Veiligheid (ADIV)) wordt vertegenwoordigd in het permanent overlegplatform over de veiligheid van bedrijven. Binnen dit forum kunnen vertegenwoordigers van de openbare en privésector overleggen over de verschillende veiligheidsaspecten van bedrijven. De bedrijven die binnen de militaire sector actief zijn, krijgen hoofdzakelijk advies van de ADIV.