Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 5-8596

van Elke Sleurs (N-VA) d.d. 25 maart 2013

aan de vice-eersteminister en minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, belast met Beliris en de Federale Culturele Instellingen

Ziekenhuizen - Psychiatrische afdelingen - Opnames - Duur van de behandeling - Overzicht

psychiatrische inrichting
opname in psychiatrische kliniek
officiële statistiek
geografische spreiding
ziekenhuis

Chronologie

25/3/2013Verzending vraag
7/10/2013Antwoord

Vraag nr. 5-8596 d.d. 25 maart 2013 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

In uw antwoord op mijn schriftelijke vraag 5-4246 van 23 december 2011 ontving ik meer informatie over onder meer het aantal opnames en de duur van opname in psychiatrische afdelingen. Opmerkelijk genoeg beschikte u op het moment van antwoord, 2 februari 2012, slechts over de Minimale Psychiatrische Gegevens tot 2008. Ik ga ervan uit dat de achterstand die er was bij de verwerking van deze gegevens ondertussen zo goed als verdwenen is en u mij bijgevolg recentere cijfers kan meedelen dan deze van 5 jaar geleden.

Daarom had ik graag een antwoord op de volgende vragen :

1) Hoeveel patiënten hebben zich vrijwillig laten opnemen in een psychiatrisch ziekenhuis of een psychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis? Wie was hierbij de doorverwijzer? Welk aandeel van deze patiënten werd reeds eerder in een psychiatrisch ziekenhuis of een psychiatrische afdeling opgenomen? Graag kreeg ik deze cijfers opgesplitst per gewest en per jaar.

2) Welk aandeel van het aantal patiënten dat verplicht werd opgenomen, besloot om na de gedwongen opname, de behandeling in de instelling vrijwillig voort te zetten? Was dit op advies van een psychiater of een andere arts, of op eigen initiatief? Graag had ik deze cijfers verkregen voor de afgelopen vijf jaar en opgesplitst per gewest en per jaar.

3) Hoe lang duurde de behandeling gemiddeld wanneer de patiënt verplicht werd opgenomen en een vrijwillig verblijf na de gedwongen behandeling weigerde? Hoelang duurde dit verblijf indien de patiënt instemde met een aanvullend vrijwillig verblijf na de verplichte behandeling? Hoe vaak werd een vrijwillig verblijf na een gedwongen opname door de zorginstelling geweigerd? Graag had ik deze cijfers verkregen voor de afgelopen vijf jaar en opgesplitst per gewest en per jaar.

4) Hoe lang duurde de behandeling wanneer de patiënt zich vrijwillig liet opnemen? Graag had ik deze cijfers verkregen voor de afgelopen vijf jaar en opgesplitst per gewest en per jaar.

5) Hoe vaak werd een patiënt na een vrijwillige behandeling tegen zijn wil ontslagen uit de psychiatrische instelling? Hoe vaak was dit tijdens het verblijf in de opname- of in de observatieafdeling? Hoe vaak gebeurde dit wanneer de patiënt na een gedwongen opname had ingestemd met een vrijwillig verblijf? Valt er een verschil op te merken tussen de open en gesloten afdelingen? Graag had ik deze cijfers verkregen voor de afgelopen vijf jaar en opgesplitst per gewest en per jaar.

Antwoord ontvangen op 7 oktober 2013 :

Twee voorafgaande opmerkingen vooraleer de verschillende deelvragen van uw vraag te beantwoorden :  

a) De Minimale Psychiatrische Gegevens (MPG), het registratiesysteem voor de residentiële psychiatrische instellingen in ons land, laat momenteel slechts in zeer beperkte mate toe om een patiënt over verschillende opnames heen te volgen, namelijk enkel binnen dezelfde instelling wanneer de heropname gebeurt in het jaar na het voorgaande ontslag. Vandaar dat we geen aantallen patiënten, maar enkel aan­tal­len verblijven kunnen berekenen, en we geen betrouw­bare cijfers over heropna­mes kunnen geven ; 

b) Momenteel zijn de meest recente voor analyse beschikbare MPG-cijfers die van 2010. Daarom betreffen de hierna gegeven cijfers de periode 2006-2010. 

Met betrekking tot de verschillende vragen : 

1) In tabel 1 vindt u een overzicht van het aan­tal vrijwillige opnames in psychiatrische ziekenhuizen (PZ) en in de psychiatrische afdelingen van de algemene ziekenhuizen (PAAZ), opge­splitst volgens gewest en jaar van ont­slag. De tabellen 2a, 2b en 2c geven res­pectievelijk voor het Vlaamse Gewest, het Waalse Gewest en het Brusselse Hoofd­ste­delijk Gewest een overzicht van het procen­tueel aandeel per tussenkomende persoon bij de vrijwillige opnames voor de jaren 2004-2008. Ook hier tota­liseren de percen­tages per jaar meer dan 100 % doordat per opna­me meer dan één door­verwijzer kan worden geregis­treerd. 

2) De MPG laat niet toe om na te gaan of een patiënt na een  opname ter observatie heeft be­slist om zijn behandeling in de instelling vrij­willig verder te zetten, en op wiens advies/ initiatief dit gebeurde. 

3) Zoals hierboven gezegd kan niet worden na­ge­gaan of een patiënt na een opname ter observatie heeft beslist om zijn behandeling in de instelling vrijwillig verder te zetten (en kan er dus ook geen gemiddelde verblijfsduur voor deze verblijven worden berekend). Men kan echter wel zien wanneer de patiënt het ontslag geëist heeft tegen het advies van het behan­delingsteam in (zonder dat er even­wel wettelijke maat­rege­len in het geding zijn, dus niet alleen in geval van een verblijf na opname ter observatie). Aan­ge­zien echter enerzijds een “opname ter observatie” en een “voortzetting” als twee afzonderlijke verblijven wor­den geregistreerd, en  anderzijds het ziekenhuis wegens pri­va­cy­redenen de exacte opna­me- en ontslag­datum van de patiënt niet mag doorgeven aan de overheid, is het niet moge­lijk om een “opname ter observatie” met zeker­heid aan een onmiddellijk daaropvolgen­de “voortzetting” te koppelen, en is het dus niet mogelijk om hiervan een totale verblijfs­duur te berekenen. Daarom is in tabellen 3a en 3b afzonderlijk voor de “opna­mes ter observatie” en de “verder­zetting gedwon­gen verblijf”, en opge­splitst per ge­west en jaar van ontslag, de gemiddelde verblijfs­duur opgenomen wanneer de patiënt ont­slagen werd tegen het advies van het behan­delingsteam in. Opgelet: de soms kleine aantallen verblijven waarop deze gemiddelden berekend werden laten niet toe om op basis daarvan betrouwbare extrapolaties te maken of conclusies te trekken! Het aantal gevallen waarin een vrijwillig verblijf na een opname ter observatie werd gewei­gerd door de zorg­instelling kan indirect worden afgeleid om­dat er geregistreerd wordt wanneer een ontslag geëist werd door het behandelings­team zon­der akkoord van de patiënt (omdat de patiënt uitdrukkelijk niet akkoord ging OF omdat de patiënt onbe­kwaam is om zijn akkoord te geven, bijvoor­beeld een comapatiënt). De tabellen 4a en 4b geven, afzonderlijk voor de “opna­mes ter observatie” en de “verder­zetting gedwon­gen verblijf”, per gewest en jaar van ontslag aan hoeveel opnames ter observatie beëindigd werden waar­­bij de patiënt niet akkoord ging. 

4) In tabel 5 vindt u de gemiddelde verblijfsduur van de vrijwillige opnames, per gewest en jaar van ontslag. 

5) Tabel 6 geeft, per gewest en jaar van ontslag, het aantal vrijwillige behan­de­lin­gen waarin de patiënt het ziekenhuis tegen zijn wil heeft verlaten. In welk soort afdeling dit gebeurde kan echter met de MPG niet nagegaan wor­den. De vraag hoe vaak een patiënt die instemde met een vrijwillig verblijf na een gedwongen verblijf, tegen zijn wil ontslagen werd, werd al onder punt 3 beantwoord.

TABELLEN - TABLEAUX 

Tabel 1:

Tableau 1:
Vrijwillige opnames

Admissions volontaires

Jaar - Année

Gewest – Région

2006

2007

2008

2009

2010

Vlaams Gewest

Région flamande

49202

50364

48905

50413

51008

Waals Gewest

Région wallonne

26045

25132

24880

25061

24075

Brussels Hoofdstedelijk Gewest

Région Bruxelles-Capitale

6386

6195

5900

6019

6380

België - Belgique

81633

81691

79685

81493

81463



Tabel 2a – Tableau 2a:

Vrijwillige opnames - Tussenkomende personen (Vlaams Gewest)

Admissions volontaires – Intervenants (Région flamande)

 

Jaar - Année

Tussenkomende person - Intervenant

2006

2007

2008

2009

2010

Op eigen initiatief van de betrokkene - Initiative personnelle du patient

71,60%

73,25%

72,67%

72,22%

72,48%

Op initiatief van familie/eigen omgeving - Initiative de la famille / proches

46,59%

46,33%

46,38%

46,35%

47,50%

Op initiatief van andere niet-professionele personen

Initiative d’autres non-professionnels

2,42%

2,57%

2,47%

2,44%

2,33%

Ziekenwagen – Ambulances

8,00%

8,49%

7,70%

7,51%

7,59%

Juridische instantie – Instance juridique

0,71%

0,74%

0,75%

0,68%

0,64%

Ordehandhavers (politie, rijkswacht,...) - Ordre public (police, gendarmerie,…)

2,52%

2,57%

2,19%

2,24%

2,21%

Andere professionele personen zonder therapeutisch doel

Autres personnes professionnelles sans objectifs thérapeutiques

2,04%

1,92%

2,16%

2,02%

2,08%

Privé-raadpleging huisarts & andere specialist niet-psychiatrisch

Consultation privée de médecin généraliste et de médecin spécialiste non psychiatre

16,96%

16,74%

15,40%

15,23%

15,25%

Privé-raadpleging psychiater van de eigen instelling

Consultation privée psychiatre de la même institution

12,59%

12,70%

12,64%

13,41%

12,35%

Privé-raadpleging psychiater niet verbonden aan de instelling

Consultation privée psychiatre non attaché à l’institution

2,84%

2,86%

2,98%

2,83%

2,77%

Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg - Centre de Santé mentale

0,87%

0,86%

0,77%

0,75%

0,72%

Polyklinische raadpleging eigen instelling of eigen AZ

Consultation policlinique de la même institution ou du même hôpital général

15,54%

14,09%

13,84%

14,64%

14,03%

Polyklinische raadpleging andere instelling

Consultation policlinique d’une autre institution

1,48%

1,17%

1,37%

1,33%

1,39%

Andere professionele personen met therapeutisch doel

Autres personnes professionnelles avec objectifs thérapeutiques

3,80%

3,84%

3,81%

3,83%

3,78%

Eigen instelling of eigen AZ – Même institution ou même hôpital général

14,19%

14,73%

15,77%

15,87%

16,15%

Psychiatrisch ziekenhuis – Hôpital psychiatrique

2,51%

2,42%

2,42%

2,36%

2,50%

PAAZ –SPHG

5,18%

5,63%

5,44%

6,07%

5,85%

Psychiatrisch verzorgingstehuis – Maisons de Soins psychiatriques

0,21%

0,24%

0,25%

0,24%

0,22%

Beschut Wonen – Habitations protégées

1,39%

1,44%

1,41%

1,34%

1,36%

Algemeen ziekenhuis – Hôpital general

6,93%

7,03%

6,43%

6,54%

6,58%

Alternatieve psychiatrische opvang – Centre d’accueil alternatif

0,26%

0,30%

0,30%

0,21%

0,21%

Bejaardentehuis / RVT / V-dienst – Maison de repos / MRS / Service V

0,68%

0,83%

0,97%

0,68%

0,80%

Ander instellingsverband - Autre institution

1,50%

1,31%

1,36%

1,36%

1,36%

Onbekend -Inconnu

0,77%

0,90%

1,99%

3,18%

1,35%

 

Tabel 2b – Tableau 2b:
Vrijwillige opnames - Tussenkomende personen (Waals Gewest)

Admissions volontaires - Intervenants (Région wallonne)

 

Jaar - Année

Tussenkomende person – Intervenant

2006

2007

2008

2009

2010

Op eigen initiatief van de betrokkene - Initiative personnelle du patient

77,88%

78,82%

80,33%

79,71%

78,64%

Op initiatief van familie/eigen omgeving - Initiative de la famille / proches

35,83%

35,37%

34,17%

33,50%

32,41%

Op initiatief van andere niet-professionele personen

Initiative d’autres non-professionnels

2,09%

1,93%

1,61%

1,32%

1,51%

Ziekenwagen – Ambulances

5,72%

5,42%

5,32%

5,10%

4,72%

Juridische instantie – Instance juridique

0,66%

0,66%

0,76%

0,66%

1,10%

Ordehandhavers (politie, rijkswacht,...) - Ordre public (police, gendarmerie,…)

1,09%

0,86%

0,99%

0,95%

0,85%

Andere professionele personen zonder therapeutisch doel

Autres personnes professionnelles sans objectifs thérapeutiques

1,66%

1,52%

1,55%

1,74%

2,11%

Privé-raadpleging huisarts & andere specialist niet-psychiatrisch

Consultation privée de médecin généraliste et de médecin spécialiste non psychiatre

25,08%

24,83%

24,32%

23,53%

20,70%

Privé-raadpleging psychiater van de eigen instelling

Consultation privée psychiatre de la même institution

27,02%

26,91%

26,85%

28,31%

30,01%

Privé-raadpleging psychiater niet verbonden aan de instelling

Consultation privée psychiatre non attaché à l’institution

3,64%

4,02%

3,95%

4,50%

4,54%

Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg - Centre de Santé mentale

0,58%

0,55%

0,53%

0,65%

0,47%

Polyklinische raadpleging eigen instelling of eigen AZ

Consultation policlinique de la même institution ou du même hôpital général

18,07%

17,62%

17,46%

16,18%

15,47%

Polyklinische raadpleging andere instelling

Consultation policlinique d’une autre institution

1,30%

1,08%

1,01%

1,19%

0,81%

Andere professionele personen met therapeutisch doel

Autres personnes professionnelles avec objectifs thérapeutiques

4,12%

4,18%

4,32%

4,21%

4,18%

Eigen instelling of eigen AZ – Même institution ou même hôpital général

16,31%

16,07%

14,99%

15,35%

16,00%

Psychiatrisch ziekenhuis – Hôpital psychiatrique

2,84%

2,94%

3,43%

3,01%

3,68%

PAAZ –SPHG

3,74%

3,96%

4,08%

4,69%

5,43%

Psychiatrisch verzorgingstehuis – Maisons de Soins psychiatriques

0,22%

0,22%

0,25%

0,32%

0,27%

Beschut Wonen – Habitations protégées

0,99%

1,17%

1,15%

1,15%

1,11%

Algemeen ziekenhuis – Hôpital general

7,49%

7,22%

7,12%

7,07%

6,92%

Alternatieve psychiatrische opvang – Centre d’accueil alternatif

0,46%

0,37%

0,46%

0,48%

0,43%

Bejaardentehuis / RVT / V-dienst – Maison de repos / MRS / Service V

0,97%

0,76%

0,86%

0,84%

0,74%

Ander instellingsverband - Autre institution

1,15%

1,35%

1,36%

1,41%

1,45%

Onbekend -Inconnu

0,90%

1,13%

1,68%

1,11%

1,48%

 

Tabel 2c – Tableau 2c:
Vrijwillige opnames - Tussenkomende personen (Brussels Hoofdstedelijk Gewest)

Admissions volontaires – Intervenants (Région Bruxelles-Capital)

 

Jaar - Année

Tussenkomende person - Intervenant

2006

2007

2008

2009

2010

Op eigen initiatief van de betrokkene - Initiative personnelle du patient

77,40%

77,45%

77,47%

78,42%

77,90%

Op initiatief van familie/eigen omgeving - Initiative de la famille / proches

34,78%

34,14%

34,20%

35,50%

35,24%

Op initiatief van andere niet-professionele personen

Initiative d’autres non-professionnels

1,85%

1,81%

1,86%

2,61%

3,71%

Ziekenwagen – Ambulances

6,51%

5,81%

5,59%

5,27%

6,22%

Juridische instantie – Instance juridique

0,91%

0,79%

1,05%

0,98%

0,80%

Ordehandhavers (politie, rijkswacht,...) - Ordre public (police, gendarmerie,…)

1,50%

1,45%

1,75%

1,26%

1,30%

Andere professionele personen zonder therapeutisch doel

Autres personnes professionnelles sans objectifs thérapeutiques

1,72%

1,55%

1,78%

1,56%

2,37%

Privé-raadpleging huisarts & andere specialist niet-psychiatrisch

Consultation privée de médecin généraliste et de médecin spécialiste non psychiatre

9,80%

8,75%

8,88%

7,74%

7,16%

Privé-raadpleging psychiater van de eigen instelling

Consultation privée psychiatre de la même institution

23,22%

24,60%

25,63%

28,19%

29,42%

Privé-raadpleging psychiater niet verbonden aan de instelling

Consultation privée psychiatre non attaché à l’institution

7,23%

6,89%

7,07%

7,53%

7,60%

Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg - Centre de Santé mentale

2,33%

2,58%

2,36%

2,76%

2,15%

Polyklinische raadpleging eigen instelling of eigen AZ

Consultation policlinique de la même institution ou du même hôpital général

19,18%

22,36%

20,36%

18,99%

16,99%

Polyklinische raadpleging andere instelling

Consultation policlinique d’une autre institution

2,35%

1,71%

1,37%

1,79%

2,37%

Andere professionele personen met therapeutisch doel

Autres personnes professionnelles avec objectifs thérapeutiques

5,59%

4,71%

4,49%

4,95%

5,91%

Eigen instelling of eigen AZ – Même institution ou même hôpital général

26,81%

24,78%

23,71%

26,30%

25,92%

Psychiatrisch ziekenhuis – Hôpital psychiatrique

4,35%

3,42%

3,61%

3,57%

4,22%

PAAZ –SPHG

9,33%

12,77%

12,08%

11,16%

9,12%

Psychiatrisch verzorgingstehuis – Maisons de Soins psychiatriques

0,45%

0,50%

0,54%

0,50%

0,69%

Beschut Wonen – Habitations protégées

1,60%

1,40%

1,64%

2,01%

1,63%

Algemeen ziekenhuis – Hôpital general

7,05%

7,01%

5,83%

7,26%

5,80%

Alternatieve psychiatrische opvang – Centre d’accueil alternatif

0,92%

1,07%

0,86%

0,91%

0,99%

Bejaardentehuis / RVT / V-dienst – Maison de repos / MRS / Service V

0,81%

0,87%

1,08%

1,38%

1,13%

Ander instellingsverband - Autre institution

1,75%

1,16%

1,78%

1,93%

1,60%

Onbekend -Inconnu

0,96%

1,11%

0,78%

1,36%

2,76%

 

Tabel 3a – Tableau 3a:
Opname ter observatie -
Geëist ontslag door patiënt tegen advies van behandelingsteam
Gemiddelde verblijfsduur (dagen)

Mise en observation -
Sortie exigée par le patient sans l’accord de l’équipe
Durée moyenne de séjour (jours)

 

Jaar - Année

Gewest - Région

2006

2007

2008

2009

2010

Vlaams Gewest – Région flamande

116,19

81,08

84,20

82,48

90,64

Waals Gewest – Région wallonne

50,06

45,12

30,36

53,10

58,69

Brussels Hoofdstedelijk Gewest – Région Bruxelles-Capitale

22,70

27,58

24,86

19,33

27,41

België - Belgique

90,08

67,67

66,17

68,58

75,85

 

Tabel 3b – Tableau 3b
Verderzetting gedwongen verblijf -
Geëist ontslag door patiënt tegen advies van behandelingsteam
Gemiddelde verblijfsduur (dagen)

Maintien -
Sortie exigée par le patient sans l’accord de l’équipe
Durée moyenne de séjour (jours)

 

Jaar - Année

Gewest - Région

2006

2007

2008

2009

2010

Vlaams Gewest – Région flamande

173,95

225,61

104,25

439,54

545,89

Waals Gewest – Région wallonne

611,50

202,50

322,92

865,75

97,22

Brussels Hoofdstedelijk Gewest – Région Bruxelles-Capitale

8,33

38,75

27,00

1,00

368,50

België - Belgique

249,96

198,76

196,43

483,21

397,53

 

Tabel 4a – Tableau 4:
Opname ter observatie -
Geëist ontslag door behandelingsteam zonder akkoord van patiënt

Mise en observation -
Sortie exigée par l’équipe sans accord du patient

 

Jaar - année

Gewest – Région

2006

2007

2008

2009

2010

Vlaams Gewest - Région flamande

62

51

51

66

67

Waals Gewest – Région wallonne

17

24

27

35

23

Brussels Hoofdstedelijk Gewest – Région Bruxelles-Capitale

27

9

11

8

11

België - Belgique

106

84

89

109

101

 

Tabel 4b:
Verderzetting gedwongen verblijf -
Geëist ontslag door behandelingsteam zonder akkoord van patiënt

Maintien -
Sortie exigée par l’équipe sans accord du patient

 

Jaar - Année

Gewest

2006

2007

2008

2009

2010

Vlaams Gewest - Région flamande

9

13

17

7

6

Waals Gewest – Région wallonne

3

0

6

4

6

Brussels Hoofdstedelijk Gewest – Région Bruxelles-Capitale

1

4

2

1

2

België - Belgique

13

17

25

12

14

  

Tabel 5 – Tableau 5:
Vrijwillige opnames
Gemiddelde verblijfsduur (dagen)

Admissions volontaires
Durée moyenne de séjour (jours)

 

Jaar - Année

Gewest - Région

2006

2007

2008

2009

2010

Vlaams Gewest – Région flamande

84,53

79,30

84,91

84,68

78,95

Waals Gewest – Région wallonne

65,11

61,21

65,22

63,25

69,41

Brussels Hoofdstedelijk Gewest – Région Bruxelles-Capitale

64,12

79,80

74,98

72,19

66,45

België - Belgique

76,74

73,77

78,02

77,17

75,15

 

Tabel 6 – Tableau 6:
Vrijwillige opnames -
Geëist ontslag door behandelingsteam zonder akkoord van patiënt

Admissions volontaires -
Sortie exigée par l’équipe sans accord du patient

 

Jaar - Année

Gewest - Région

2006

2007

2008

2009

2010

Vlaams Gewest – Région flamande

1173

1396

1350

1284

1246

Waals Gewest – Région wallonne

913

918

857

871

853

Brussels Hoofdstedelijk Gewest – Région Bruxelles-Capitale

406

384

334

371

438

België - Bruxelles

2492

2698

2541

2526

2537