Schriftelijke vraag nr. 5-7315

van Dirk Claes (CD&V) d.d. 22 november 2012

aan de vice-eersteminister en minister van Binnenlandse Zaken en Gelijke Kansen

Agressie tegen agenten - Stand van zaken - Maatregelen

geweld
lichamelijk geweld
politie
gemeentepolitie
ziekteverlof
officiële statistiek

Chronologie

Vraag nr. 5-7315 d.d. 22 november 2012 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

In het kader van mijn werkzaamheden in de commissie voor de Binnenlandse Zaken en voor de Administratieve Aangelegenheden van de Senaat, had ik graag een antwoord ontvangen op onderstaande vragen:

1) Hoeveel politieagenten werden tussen 2008 en 2012 in ons land tijdens de uitvoering van hun dienst gewond naar aanleiding van (opzettelijke) geweldplegingen? Graag cijfers per jaar voor de federale politie en de spoorwegpolitie en afzonderlijk per provincie en naar categorie, volgens de gevolgen voor de gezondheid van de betrokkene.

2) Hoeveel dagen zijn de agenten wegens die gevallen van agressie niet werkzaam geweest? Graag cijfers voor de jaren 2008 tot en met 2012.

3) In welke steden, gemeenten en regio's werden de meeste voorvallen met verwonde politieagenten geregistreerd ?

4) Wat zijn de meest voorkomende verwondingen die politieagenten tijdens een arrestatie (kunnen) oplopen ?

5) Welke maatregelen nemen de overheid en de politiediensten om agenten zo goed mogelijk tegen het oplopen van verwondingen te beschermen ?

6) Is de minister van plan extra maatregelen te nemen om de risico's op verwondingen voor de agenten te beperken ?

Antwoord ontvangen op 23 januari 2014 :

Vooreerst wens ik te verduidelijken dat de cijfergegevens betreffende de arbeidsongevallen door gewelddaden waarvan de personeelsleden van de lokale politie het slachtoffer zijn, niet centraal worden beheerd en aldus niet kunnen worden meegedeeld. Daarenboven dient te worden aangestipt dat het aantal gevallen van verbale agressie ten aanzien van personeelsleden niet wordt geregistreerd.

Vraag 1.

Onderstaande tabel (1) geeft per provincie een overzicht van het aantal personeelsleden van de federale politie (met inbegrip van de spoorwegpolitie) die gewond raakten tijdens de uitvoering van hun dienst als gevolg van gewelddaden en, in een aparte kolom, van het aantal personeelsleden van de spoorwegpolitie die gewond raakten ingevolge dergelijke daden. De tweede tabel (2) geeft een overzicht van de letsels die door agressie werden veroorzaakt.

De gegevens voor 2012 zijn nog niet beschikbaar.

1. Aantal personeelsleden, per provincie, die gewond raakten door gewelddaden.

2. Letsels die door agressie werden veroorzaakt.

Vraag 2.

Wat de personeelsleden van de federale politie betreft, werden voor 2007 1 186 dagen arbeidsongeschiktheid ingevolge agressie tijdens de uitvoering van hun ambt geregistreerd. Voor 2008 gaat het om 1 593 dagen, voor 2009 om 1 300 dagen, voor 2010 om 2 093 dagen en voor 2011 om 4 069 dagen. Het hogere aantal dagen arbeidsongeschiktheid in 2010 en 2011 is voornamelijk te wijten aan het feit dat de informatie vlotter en vollediger doorstroomt. De verschillende entiteiten communiceerden voorheen immers niet systematisch de geneeskundige attesten tot verlenging van een ziekteverlof aan de directie van de interne dienst voor preventie en bescherming op het werk van de federale politie (DSW).

Vraag 3.

Onderstaande tabel geeft aan in welk gewest en in welke gemeente/stad de meeste gevallen van politiepersoneelsleden die gewond raakten door een gewelddaad werden geregistreerd. Voormelde gegevens zijn slechts beschikbaar vanaf 2008 aangezien zij voorheen niet geregistreerd werden.

Vraag 4.

Onderstaande tabel geeft een overzicht weer van de voornaamste verwondingen die federale politiepersoneelsleden tijdens arrestaties opliepen.

Vragen 5 en 6.

Op 27 november 2013, hebben mijn collega van Justitie en ikzelf een delegatie van de politievakbonden ontvangen in het kader van de besprekingen met betrekking tot de strijd tegen geweld tegen de politie.

Ter herinnering, de concrete maatregelen en koninklijke besluiten die zijn genomen, waren het resultaat van vier werkgroepen met betrekking tot:

• Sensibilisering, preventie en opleiding;

• Fenomeenanalyse van het geweld;

• Nazorg en begeleiding;

• Justitie.

De maatregelen met betrekking tot Binnenlandse Zaken.

Een specifieke opleiding voor het beheer van de human ressources eind 2013 voor de HRM verantwoordelijken.

Zoals gevraagd is een specifieke opleiding in human ressources management opgezet om een beter inzicht te krijgen in de te zetten stappen en de attitudes bij ongevallen. Deze opleiding zal vier dagen duren en zal plaatsvinden onder de vorm van vijf modules. Nog voor het eind van 2013 starten de inschrijvingen voor specifieke opleidingen georganiseerd voor de HRM-verantwoordelijken van de politiezones en van de federale politie, opdat ze arbeidsongevallen en geweldsincidenten tegen politiemensen zo goed mogelijk kunnen behandelen. Vooral kleinere zones blijken nood te hebben aan dit soort opleidingen.

De opleiding in vijf modules is gefinaliseerd en zal het aspect “kwalificatie en opvolging van een arbeidsongeval” omvatten, het “psychisch-medisch-sociaal aspect van geweld tegen politiebeambten”, het juridische aspect van een arbeidsongeval, het aspect welzijn op het werk en tot slot, het bindend aspect van de werkgever op het vlak van welzijn op het werk. Het akkoord, bereikt in overleg met de vakbondsorganisaties, zal nu worden omgezet in een erkenningsdossier waarover overlegd zal worden begin januari, voor de effectieve lancering van de opleidingen.

Een interne website met nuttige en noodzakelijke informatie.

Een interne website, met een specifiek item ‘strijd tegen geweld tegen de politie’ dat zal worden toegevoegd, zal de leden van de geïntegreerde politie mogelijk maken, alsook aan slachtoffers van geweld, wegwijs maken in alle nodige en nuttige informatie zoals “good practices”, bestaande rechtspraak, nuttige formulieren bij geweldfeiten of arbeidsongevallen. Het doel is dat betrokken personeelsleden kunnen beschikken over een praktisch en handig instrument, en dat zowel voor dossierbeheerders als voor slachtoffers.

De website, toegankelijk via intranet of internet, kan gemakkelijk geraadpleegd worden door de leden van de lokale en de federale politie.

Een nieuw gepubliceerde rondzendbrief voor juridische steun bij fysieke of morele schade en valse klachten.

De rondzendbrief GPI72, die de federale en lokale politie ertoe moet aanzetten als werkgever gerechtelijke stappen te ondernemen wanneer een politieman of -vrouw fysieke of morele schade heeft opgelopen of wanneer hij of zij het slachtoffer is van een valse klacht, is gepubliceerd op 8 maart 2013 in het Belgisch Staatsblad.

Statutaire verbeteringen voor politiebeambten die het slachtoffer zijn van gewelddaden.

Verschillende reglementaire ontwerpteksten zijn voorbereid zoals:

Een statutair ontwerp van koninklijk besluit moet de herplaatsing binnen de geïntegreerde politie – van federale naar de lokale politie en omgekeerd – formeel mogelijk maken, wanneer een politiebeambte na een gewelddaad een traumatische ervaring heeft opgelopen. Nu is een overstap mogelijk, maar die is op goodwill van de hiërarchie gebaseerd. Het dossier is klaar en heeft het akkoord van de minister van Begroting. De tekst bevindt zich nu in een finale fase: de Raad van State is om een advies gevraagd.

Hetzelfde statutair ontwerp van KB moet de rechtstreekse financiering door de overheid van kosten opgelopen door politieslachtoffers van geweld, mogelijk maken. Op dit moment moeten ze die kosten voorschieten en worden ze pas nadien terugbetaald.

Een statutair ontwerp van ministerieel besluit over de burgerlijke partijstelling voorziet in de mogelijkheid voor politieambtenaren die zich burgerlijke partij stellen om de aangewende tijd als arbeidstijd te verrekenen. Het akkoord van de Staatssecretaris van Openbaar Ambt werd ondertussen bekomen.

Een statutair ontwerp van koninklijk besluit over rechtsbescherming en juridische steun zal de bestaande procedures (koninklijk besluit van 10 april 1995) gebruiksvriendelijker maken en versnellen. De tekst bevindt zich in een finale fase: nu er een akkoord is van Begroting en Openbaar Ambt zal de Raad van State vandaag om een advies vragen.

Voor eind 2013 wordt bovendien een uitgebreid vademecum gefinaliseerd inzake begeleiding en nazorg van politiebeambten die het slachtoffer zijn van geweld tegen de politie: de werkgroep III heeft de eerste teksten goedgekeurd op 25 november.

Een “stress team” is opgezet voor de politie en de familieleden van de politiebeambte die slachtoffer is van geweld.

Een gespecialiseerd “stress team” van de federale politie zorgt, zoals gevraagd, voortaan voor hulp en steun, en dat niet alleen aan de politieambtenaar maar ook aan zijn gezin. De politiezones zullen ook gesensibiliseerd worden via een ministeriële omzendbrief zodat ze op de hoogte zijn van het bestaan ervan en er dus beter een beroep op kunnen doen.

De omzendbrief breidt het toepassingsgebied van het “Stress team” voor wat betreft zwaar geweld tegen politiebeambten. In die gevallen neemt het – kosteloos - de zorg op zich voor het slachtoffer en zijn familie, ook na de crisisfase, en dat zowel bij de lokale als de federale politiebeambten.

Een interne bevraging van de politieslachtoffers gepubliceerd over een maand.

Om te kunnen beschikken over exacte gegevens over geweld tegen de politie, heeft de federale politie  intern bij de geïntegreerde politie een brede survey uitgevoerd om het fenomeen van agressie tegen politieambtenaren in kaart te brengen, zonder zich te beperken tot de zwaarste feiten. Het aantal respondenten was groot. De voorstelling van de resultaten aan de vakbondsverenigingen vond plaats op 8 november 2013. De Algemene Directie Ondersteuning en Beheer (DGS) werkt aan een rapport opmaken met de aanbevelingen.

Een centrale registratie van het geweld tegen de politie.

De federale politie finaliseert een permanente monitoring van de incidenten door middel van een centrale registratie, snel en gemakkelijk in gebruik, die operationeel wordt op 1 april 2014. Een testfase vangt aan op 1 januari 2014. Het toepassingsveld van de rondzendbrief GPI 62, die zich beperkte tot schietincidenten wordt daarmee uitgebreid tot alle andere vormen van geweld.

De statistieken die uit de registratie voortvloeien, zullen zowel voor de zones als voor de federale politie worden gebruikt.

Een sensibiliseringscampagne “respect voor openbare gezagsdragers”.

Het dossier in verband met een brede campagne om de bevolking te sensibiliseren voor meer respect voor openbare gezagsdragers is klaar. Een studie van de impact op de publieke opinie is al uitgevoerd. Het dossier is voorbereid met de kanselarij van de premier en moet de goedkeuring krijgen van de begroting. De Ministerraad van 24 oktober 2013 heeft er kennis van genomen en er is gevraagd om het proces te beëindigen.

Een basis- en voortgezette opleiding met betrekking tot geweldbeheersing.

Om beter te kunnen inspelen op de geweldsituatie op het terrein, is een bijkomende opleiding voorzien in de basisopleiding in het kader van de hervorming van de opleiding. Er zal meer aandacht worden besteed aan communicatieve vaardigheden in het kader van de voortgezette opleiding over geweldbeheersing. Momenteel wordt de nadruk te veel gelegd op de technische aspecten en het schietonderricht en te weinig op verbale vaardigheden (omzendbrief GPI48).

Het dossier rond de voorstelling tot aanpassing van de omzendbrief GPI48 en rond de opleidingen is klaar en zal binnenkort onderhandeld worden met de vakbonden.

Voortaan een kogelwerende vest voor elke aspirant.

Sinds begin 2012 beschikt elke aspirant over een kogelwerende vest sinds de aanvang van zijn basisopleiding, dat hij mag houden als hij de politieschool verlaat.

Nieuwe subsidies voor het aanschaffen van beschermingsmiddelen voor de lokale en de federale politie.

Ik zal een voorstel neerleggen om het mogelijk te maken in 2014, in het kader van de budgettaire neutraliteit, om een specifiek bedrag toe te kennen voor subsidies van 50 % voor de aankoop van beschermingsmiddelen voor het personeel (helmen en kogelwerende vesten) van de politie.

De federale reserve (FERES) en de interventiekorpsen zijn versterkt wat moet zorgen voor een betere steun aan de zones.

In het kader van de aanwerving van extra rekruten voor de federale reserve, heeft de minister vandaag beslist om de ondersteuning door FERES aan de zones te verruimen naar de weekends en nachten – de reserve zal dus beschikbaar zijn zeven dagen op zeven en 24 uur op 24 uur en niet alleen in crisissituaties.

Deze beslissing zal operationeel zijn vanaf 1 december 2013, volgens de nieuw geldende procedure (uitgebreide steun).

De reserve maakt het mogelijk om tussen te komen bij risico-opdrachten op vraag van de zones. De omzendbrief GPI 44 zal tegen eind dit jaar in die zin worden aangepast. Ze zal specificeren dat de zones er een beroep op moeten doen.

De interventiekorpsen van alle provincies zullen versterkt worden met een honderdtal posten dankzij de 400 extra federale politiebeambten die in 2014 operationeel zullen zijn.

Een omzendbrief met betrekking tot de risicoanalyse.

Een nieuwe omzendbrief met richtlijnen inzake “het genegotieerd beheer van de publieke ruimte” is klaar. Het betreft de manier waarop de openbare orde wordt gehandhaafd en hersteld. De omzendbrief zal ook de aandacht vestigen op de nood aan risicoanalyses vanuit het perspectief van welzijn en bescherming: deze paragraaf zal ter discussie worden voorgelegd aan de sociale partners.

Zoals elke werkgever in dit land, hebben de overheden van de lokale en federale politie immers de plicht om hun werknemers in de best mogelijke omstandigheden te laten werken.

Ik wil daarmee de nadruk leggen op de noodzakelijke versterking van de preventie- en voorzorgsmaatregelen bij de operationele diensten en meer bepaald de lokale overheden in de voorbereiding van operaties zoals deze in Meulenberg.

Bodycams voor een objectieve weergave van de feiten.

Een wetsontwerp ter wijziging van de wet van 21 maart 2007 met betrekking tot de regeling en het gebruik van bewakingscamera’s wordt momenteel afgerond samen met de commissaris-generaal en de vaste commissie van de lokale politie. Het gaat daarbij om het gebruik van bodycams in zeer specifieke omstandigheden, meer bepaald in het kader van bedreigingen en mits het volledige respecteren van de privacywetgeving. Een dergelijk dispositief zou het mogelijk maken om een preventief en ontradend effect te hebben, en de feiten te objectiveren.

Een interventienummer in plaats van de naam voor de identificatie van politiebeambten.

Een wetsontwerp ligt momenteel ter discussie voor in het Parlement, nadat het al door de Senaat werd goedgekeurd, over de mogelijkheid voor politieambtenaren om hun naam op het uniform te vervangen door een interventienummer, zodat ze hun identiteit om veiligheidsredenen geheim kunnen houden. Artikel 41 van de wet op het politieambt in verband met “de bescherming van de identiteit” voorziet inderdaad in het recht voor een politiebeambte om in bepaalde omstandigheden en om veiligheidsredenen, zijn graad en identiteit geheim te houden.

De maatregelen met betrekking tot Justitie.

Een efficiënte strafuitvoering, ook van de hele korte straffen, is cruciaal. Op die manier gaan daders niet vrijuit, wanneer ze geweld plegen ten opzichte van politieagenten in functie.

Toepassing van het snelrecht.

Een aantal maanden geleden werd de maximumstraf voor slagen en verwondingen ten opzichte van personen in een publieke functie al verzwaard. Opnieuw een strafverzwaring was vandaag dan ook niet aan de orde, wel dat een veroordeling snel volgt op het misdrijf.

In het kader van de justitiehervorming maakte de minister van Justitie 2,7 miljoen euro vrij voor de oprichting van twaalf snelrechtbanken, een in elk nieuw gerechtelijk arrondissement. In een aantal arrondissementen ging de nieuwe snelrechtbank ondertussen van start. In de anderen zal dit de komende maanden gebeuren, waardoor rechters gemiddeld binnen de 2 maanden een vonnis ten gronde kunnen uitspreken en de straf snel kan volgen.

Reële bestraffing en uitvoering van de straf.

Via werkstraffen, probatie en elektronisch toezicht, worden alle straffen van meer dan zes maanden uitgevoerd. En dit voor het eerst sinds jaren. Vanuit de politie wordt gevraagd dat daders worden gestraft via werkstraffen die de dader iets bijbrengen, door hen onder andere te confronteren met de potentiële gevolgen van hun daden.

De minister van Justitie wierf extra personeel aan om te zorgen dat alle werkstraffen worden uitgevoerd. Ook het aanbod aan werkstraffen, waar vroeger vaak het schoentje knelde, werd aangepakt en uitgebreid, waardoor vandaag alle wachtlijsten zijn weggewerkt, en de werkstraf terug een efficiënte strafuitvoeringsvorm is.

Tot slot werkt ook het elektronisch toezicht vandaag terug efficiënt, zijn de historische wachtlijsten weggewerkt, waardoor daders gemiddeld binnen de drie weken nadat ze zich hebben aangemeld aan de gevangenis, een enkelband geplaatst krijgen.

Betere registratie.

Zoals bij alles is meten gelijk aan weten. Ook in het geval van agressie tegen de politie. Daarom wordt een oproep gedaan aan de agenten om alle beledigingen en gevallen van smaad ernstig te nemen en aan te geven, ook al gaat het om kleine feiten. Volgens de minister van Justitie is dit een vorm van zelfrespect en draagt het ertoe bij perfect in kaart te brengen wie zich aan welke misdrijven vergrijpt.

Geweldsprotocol.

Tot slot zal er een gezamenlijke ministeriële omzendbrief Justitie – Binnenlandse Zaken worden uitgewerkt. Het gaat hier om een algemeen document waarmee iedereen (zowel politie als justitie) geïnformeerd wordt over hoe de procedures in elkaar zitten. Het bepaalt welke stappen doorlopen worden na elke geweldsituatie, met duidelijke taken voor iedere betrokken actor en waarbij de verschillende schakels in de strafrechtsketen beter op elkaar aansluiten zodat een gecoördineerd optreden, bescherming en vervolging mogelijk wordt. Deze omzendbrief zal dienen als basis voor het ontwikkelen van de protocollen op lokaal niveau.

De minister van Justitie heeft aan het College van Procureurs- Generaal de opdracht gegeven om geweld tegen politie waar mogelijk duidelijker aan bod te laten komen in de richtlijnen (COL) van het College.

Er werd voorgesteld om in eerste instantie op niveau van het ressort regelmatig en in concrete dossiers een overleg te laten plaatsvinden tussen de vakvertegenwoordigers en de Procureur-Generaal teneinde deze concrete dossiers van geweld en politie te bespreken.

Vervolgens zullen er op arrondissementeel niveau protocollen worden opgesteld inzake geweld tussen de politie en het parket.

Natuurlijk zal justitie dit in alle onafhankelijkheid kunnen blijven doen, rekening houdend met de specifieke situatie. De protocollen, die de implementatie zijn van de omzendbrief en de COL op lokaal niveau, moeten ervoor zorgen dat een consequent en gezamenlijk beleid wordt gevoerd door zowel politie als justitie.