Tweetalige printerversie Eentalige printerversie

Schriftelijke vraag nr. 5-5747

van Nele Lijnen (Open Vld) d.d. 29 februari 2012

aan de minister van Justitie

Kinderporno - Internet - The Onion Router Network (TOR) - Anonymous - AnonOps Belgium

pedofilie
kinderpornografie
internet
computercriminaliteit

Chronologie

29/2/2012Verzending vraag
28/6/2012Antwoord

Ook gesteld aan : schriftelijke vraag 5-5746

Vraag nr. 5-5747 d.d. 29 februari 2012 : (Vraag gesteld in het Nederlands)

Onlangs kwam een Nederlands programma ook bij ons in het nieuws. Een journalist legt in dit programma allerlei frauduleuze en illegale activiteiten bloot. In het nieuwste seizoen ging hij undercover in de wereld van de kinderporno. Zo ontmoette hij een Belgische pedofiel die vertelde dat hij kickte op het bekijken van kinderporno op het internet. Ook toonde hij foto's van zichzelf terwijl hij seksuele handelingen uitvoerde met zijn kinderen toen ze nog peuters waren. Betrokkene vertelde dat hij relatief veilig naar kinderporno kon kijken op het internet via het The Onion Router Network (TOR-netwerk). Dit is een zwaarbeveiligd netwerk op het internet dat het onmogelijk maakt om de afkomst en bestemming van berichten te traceren. Ook de gebruiker is bijna niet te traceren. Hierdoor heeft het een netwerk een aantal nuttige toepassingen. Aldus kunnen journalisten en activisten in landen waar persvrijheid aan banden gelegd wordt toch met de buitenwereld communiceren via dit beveiligd netwerk.

Er is echter een keerzijde aan de medaille: het netwerk wordt ook gebruikt door drugsdealers, hackers en verspreiders van kinderporno. Ook hun data is beschermd en hun identiteit kan bijna onmogelijk achterhaald worden. Waar vroeger pedofielen veel meer risico liepen op het gewone internet, voelen zij zich nu relatief veilig op het TOR-netwerk.

In de reportage sprak ook een lid van de internetgemeenschap Anonymous. Het individu was bezorgd over het groeiend aantal foto's en filmpjes met kinderporno dat op het internet verspreid wordt via het TOR-netwerk. Hij zei te spreken namens Anonymous. Deze groep bestaat uit duizenden individuen die oorspronkelijk anoniem met elkaar gegevens uitwisselden. Steeds vaker komen ze in de media door hun gedrag als hackers. Wereldwijd zijn al verschillende mensen opgepakt onder verdenking van activiteit binnen het hackerscollectief. Ook in ons land is een tak van de groep aanwezig onder de naam AnonOps Belgium. Die kwam in actie tegen ArcelorMittal toen deze in januari bekend maakte dat de warme lijn in Luik gesloten zou worden.

Graag had ik dan ook hieromtrent een gedetailleerd antwoord ontvangen op volgende vragen:

1) Hoe reageert u op het feit dat het beveiligde TOR-netwerk ook gebruikt wordt om bijvoorbeeld kinderporno te verspreiden?

2) Is Justitie aanwezig op dit netwerk? Kunnen zij iets doen tegen de verspreiders van kinderporno of de aanbieders van drugs? Kan u uitvoerig toelichten?

3) Zijn de politiediensten aanwezig op het Tornetwerk?

Hoe staat u ten aanzien van zogenaamde cyberpatrouilles die zich op het Tor Netwerk begeven?

4) Hoe staat u ten aanzien van Anonymous? Is hun bestaan gekend bij Justitie en kunnen er tegen hen acties ondernomen worden indien zij criminele feiten plegen?

5) Heeft u informatie over de Belgische tak van de groep, AnonOps Belgium? Uit hoeveel leden bestaan ze? Worden ze opgevolgd door bepaalde diensten? Zo ja, de welke?

6) Werd er in ons land reeds vervolging ingesteld tegen Anoymous of hun Belgische tak of werden er reeds klachten ingediend bij de politie? Zo ja, hoeveel en welke zijnde aanklachten?

Antwoord ontvangen op 28 juni 2012 :

Het TOR netwerk is sinds jaren gekend en werd aanvankelijk ontwikkeld door de United States (US) Navy en werd nadien verder uitgewerkt door een aantal burgerrechten-organisaties. De doelstelling van het netwerk ligt volgens de ontwerpers in het garanderen van een anonimiteit voor klokkenluiders, dissidenten, activisten, journalisten, militairen en law enforcement agencies.

Voor zover de TOR-gebruiksvoorwaarden worden nageleefd, biedt dit netwerk inderdaad een verregaande garantie op anonimiteit voor de gebruikers ervan. Het is duidelijk dat criminelen van diverse pluimage zich hiervan ook bedienen om hun activiteiten zo ongehinderd mogelijk te kunnen uitvoeren. Zoals u aanhaalt, zijn er inderdaad gevallen van kinderpornografie gekend. 

2)  

Bij de bestrijding van misbruiken van een systeem als TOR moet in de eerste plaats worden nagezien of het systeem op zich geen strafrechtelijke inbreuk vormt. Hiervoor moeten we analyseren wat het systeem doet : 

Het TOR project (The Onion Router) vervult twee functies : 

1° het versleutelt de inhoud van de communicatie waardoor onderschepping van de datacommunicatie die over TOR verloopt geen bruikbare informatie meer oplevert ;

2° het zorgt er voor dat alle identificerende elementen van de oorsprong van de communicatie worden weggenomen of geblokkeerd waardoor het onmogelijk is om de andere partij in de communicatie te identificeren. 

De Wet op de elektronische communicatie van 2005 voorziet dat versleuteling vrij is. Op dat punt kan het systeem dus niet worden in vraag gesteld.

De functionaliteit voor het afschermen van de identiteit is echter mogelijks in strijd met artikel 127 van dezelfde wet. Dit artikel verplicht de aanbieder van elektronische communicatiediensten steeds de identiteit van hun gebruikers te kunnen meedelen aan politie en justitie indien deze daar op een wettelijke manier om verzoeken.

De verplichtingen zijn echter voorzien voor operatoren en het is nog onduidelijk of personen die ter goeder trouw de TOR software op hun PC installeren en hierdoor mee de dienst aanbieden ook onder deze verplichtingen vallen. Zou dit het geval zijn, dan zijn ze in principe strafbaar. Dit wordt momenteel verder onderzocht. 

3)  

Het wordt steeds duidelijker dat cyberspace problematisch is voor de handhaving van orde en wet.

De traditionele instrumenten zoals huiszoekingen, verhoor, inbeslagnames, forensisch onderzoek van materiële sporen kunnen pas worden aangewend als men de verdachten heeft kunnen identificeren. Indien de identificatie onmogelijk is, dan zullen we moeten onderzoeken in welke mate het wettelijk instrumentarium van politie en justitie dient aangepast te worden aan deze nieuwe realiteit.

Momenteel worden de verschillende probleemgebieden en mogelijke oplossingen bestudeerd door een werkgroep van magistraten en politiemensen.   

Binnen het kader van het nieuwe Nationale veiligheidsplan zijn initiatieven voorzien die ook de technische aspecten van internetopsporingen verder zullen onderzoeken en verbeteren.

Het is mijn wil om op deze problematiek samen met mijn collega's van binnenlandse zaken en van telecommmunicatie een gepast antwoord te geven. 

4)  

Anonymous heeft met zijn acties in de voorbije maanden vanzelfsprekend ook de aandacht getrokken van de diverse veiligheidsdiensten van ons land.

Hoewel de tools en de methodes van Anonymous om aanvallen op te zetten of om binnen te dringen in systemen, in hun eerdere acties eenvoudig bleken te zijn, was de impact van die acties vaak niet te onderschatten en werden in diverse landen reeds internetdiensten buiten werking gesteld.

Anonymous reageert bovendien ook met vergeldingsacties telkens de gerechtelijke overheden bepaalde van hun leden weet aan te houden. 

Het is dus duidelijk dat er wel degelijk rekening wordt gehouden met de dreiging die uitgaat van Anonymous

5)  

De actie tegen ARCELOR-Mittal en de dreiging tegen de BAF omwille van hun actie tegen The Pirate Bay getuigen wel degelijk van een aanwezigheid van Anonymous-activiteit in België.  Bovendien werden in 2011 ook reeds een aantal activisten een tijdje bestuurlijk aanhouden omdat ze een Anonymous actie voerden door het verspreiden van flyers en het aanbrengen van tags op muren.

Het is echter niet zinvol om een cijfer te proberen te plakken op het aantal Anonymous-leden in België.

Anonymous is eigenlijk moeilijk te beschouwen als een organisatie.  Het dient beschouwd te worden als een beweging van burgerlijk protest tegen de macht van de overheid en van de grote bedrijven.  Velen voelen zich blijkbaar geroepen om hun individuele acties uit te voeren onder de vlag van Anonymous zonder dat daar blijkbaar een duidelijke sturing gebeurt vanuit een leidinggevend centrum.  De bindende middelen van deze groepering zijn de zeer vage filosofie die is te lezen op diverse websites, de communicatiemiddelen, de naam Anonymous en het Guy Fawkes masker. 

In het Nationaal Veiligheidsplan 2012 2015 wordt ernstige cybercriminaliteit als prioriteit weerhouden.  Binnen het kader van het Federaal overlegplatform informatieveiligheid, BelNIS, werken momenteel verschillende werkgroepen rond diverse aspecten die de veiligheid van informatiesystemen van zowel de overheid als de private sector een hogere bescherming moeten garanderen.  Bovendien wordt een reactieschema bij ernstige incidenten uitgewerkt.  Dit moet de overheid toelaten om alle betrokken partijen te activeren en hun verantwoordelijkheden te laten nemen op het moment dat er een aanval is.

Ook op internationaal niveau wordt inzake Anonymous samengewerkt o.a. binnen het kader van Europol.

6)  

Een aantal opsporings- en gerechtelijke dossiers werden terzake reeds geopend.  Binnen het kader van deze dossiers en op basis van de algemene verplichtingen tot toezicht op mogelijke dreigingen, worden de activiteiten van de activistengroepering in het oog gehouden. Er is terzake overleg tussen de verschillende veiligheidsdiensten.