|
|
Vitamine D - Tekorten - Europees onderzoeksproject Helena - Jongeren - Preventie
volksgezondheid
jongere
vis
voeding
voorkoming van ziekten
vitamine
| 30/12/2011 | Verzending vraag |
| 30/12/2011 | Antwoord |
Herindiening van : schriftelijke vraag 5-3569
Zo'n tachtig procent van de jongeren in Europa heeft een tekort aan vitamine D. Dat blijkt uit onderzoek in negen landen van de Europese Unie (EU) in het kader van het EU-onderzoeksproject Helena (Healthy Lifestyle in Europe by Nutrition in Adolescence) bij ruim duizend jongeren tussen twaalf en half en zeventien en half jaar oud.
De resultaten zijn gepubliceerd in het British Journal of Nutrition. Negenendertig procent van de jongeren viel in de categorie 'niet voldoende', zevenentwintig procent had een gebrek aan vitamine D en vijftien procent zelfs een ernstig gebrek. Naarmate de leeftijd hoger was, was ook de vitamine D-status beter. Naarmate de Body Mass Index (BMI) toenam, verslechterde de vitamine D-status.
Voldoende vitamine D is voor jongeren van belang vanwege de belangrijke rol bij de groei van cellen en de ontwikkeling van de botten. Vitamine D vermindert bovendien het risico op een reeks andere ziekten zoals hart- en vaatziekten, botontkalking, diabetes en infecties. Mensen maken zelf vitamine D aan onder invloed van zonlicht halen en halen de vitamine uit voedingsmiddelen als boter, margarine en vette vis.
Graag had ik hieromtrent dan ook een gedetailleerd antwoord ontvangen op volgende vragen:
1) Hoe reageert de geachte minister op deze studie? Beschikt zij over cijfers rond vitamine D tekorten in ons land en zo ja, kan zij deze vrijgeven?
2) Kan zij aangeven hoe het vitamine D tekort kan worden opgevangen en kan zij toelichten welke concrete stappen zij hierbij overweegt te nemen gezien een preventieve actie veel lange termijn gezondheidsproblemen voorkomt?
3) Kan zij kort toelichten welke mogelijke gevolgen er voor de gezondheid zijn ingeval van tekorten van vitamine D ?
4) Is zij bereid in het kader van preventie de consumptie van vis aan te moedigen gezien de sleutelrol van vette vis in het tekort van vitamine D bij de mensen? Kan dit concreet worden toegelicht?
1) De aanpak van het vitamine D tekort bij specifieke doelgroepen als adolescenten en ouderen werd reeds voorgesteld als één van de noodzakelijke maatregelen in het Nationaal Voedings- en Gezondheidsplan. Krachtlijn 4b van dit plan omschrijft verschillende maatregelen die moeten genomen worden om de tekorten aan specifieke micronutriënten zoals calcium, vitamine D, ijzer, foliumzuur en jodium aan te pakken. In de werkgroep belast met de uitwerking van de maatregelen voor krachtlijn 4b, werd voorgesteld om een brochure op te stellen met aanbevelingen rond calcium en vitamine D.
De functies van calcium en vitamine D zijn namelijk nauw met elkaar verbonden. Een goede regulatie van ons botmetabolisme kunnen we bijvoorbeeld pas bereiken wanneer we kunnen beschikken over zowel voldoende calcium als vitamine D. In 2009 werd de aanbeveling voor calcium en vitamine D door de Hoge Gezondheidsraad herzien. De brochure werd gericht op gezondheidsprofessionelen. De brochure is nu beschikbaar op www.mijnvoedingsplan.be/documenten (bij brochures onder de titel “Stevigere beenderen door een evenwichtige voeding (.PDF)).
Niet alleen jongeren lopen risico op een vitamine D tekort. Andere risicogroepen zijn:
(Borstgevoede) zuigelingen en kinderen tot 6 jaar.
Zwangere vrouwen.
Vrouwen vanaf de menopauze en mannen ouder dan 60 jaar
Aan huis gebonden ouderen of mensen in rust- en verzorgingstehuizen.
Mensen met een gepigmenteerde huid en mensen die om eender welke andere reden zonlicht moeten mijden
Personen met overgewicht
Mensen die corticosteroïden gebruiken
Ook personen met een vetmalabsorptie zoals patiënten met mucoviscidose lopen een verhoogd risico op een tekort aan vitamine D.
In 2010 werd een studie gelanceerd bij 1 200 zwangere vrouwen waarbij onder andere de status aan vitamine D zal in kaart gebracht worden. Er zijn echter geen nationale studies beschikbaar rond de status van vitamine D bij jongeren.
2) In de meeste situaties is een dagelijkse blootstelling aan zonlicht van 15 minuten met onbedekte handen en gelaat voldoende om de voorraad vitamine D in het lichaam op peil te houden, maar om uiteenlopende redenen lopen bepaalde groepen in de bevolking een verhoogd risico op tekort aan vitamine D. Vooral een “oudere” huid is minder in staat om vitamine D aan te maken. Wanneer blootstelling aan zonlicht onvoldoende is, wordt een gepaste aanbreng via de voeding bijzonder belangrijk. Vitamine D is een vetoplosbaar vitamine en komt van nature uitsluitend voor in vetrijke voedingsmiddelen van dierlijke herkomst (vis, vlees, lever, soms in kaas en volle melk) in verschillende hoeveelheden. De hoogste hoeveelheden worden gevonden in vettere vissoorten (voorbeelden: sardienen, haring, zalm, makreel). Plantaardige voedingsmiddelen kunnen verrijkt zijn met vitamine D, zoals de wettelijk verplichte aanrijking van plantaardige minarines en margarines met vitamine D. In ons land, waar zonlicht soms zeldzaam is, is minstens één keer per week vette vis op het menu ook een belangrijke bron van vitamine D. Dit werd meegenomen in de praktische voedingsaanbevelingen van het VIGEZ.
Bepaalde risicogroepen hebben echter een voedingssupplement nodig, dit kan best in samenspraak met de behandelende arts. Deze risicogroepen worden beschreven in de bovenvermelde brochure.
3) Vitamine D is een vetoplosbaar vitamine dat bijdraagt aan het behoud van normale bloedspiegels van calcium en fosfor. Vitamine D is uiterst belangrijk bij de actieve absorptie van calcium in de dunne darm en draagt daardoor bij tot sterke botten en tanden. Onafhankelijk van calcium is vitamine D ook nog betrokken in andere processen zoals de opbouw van de weerstand tegen ziekten. Een gebrek aan vitamine D kan leiden tot een calciumtekort doordat er minder calcium uit de darmen wordt opgenomen. Dit calciumtekort verhoogt aldus het risico op botontkalking. Bovendien zal vitamine D de spierkracht van onder andere de skeletspieren versterken en zo het valrisico (bij ouderen) verminderen.
Meerdere epidemiologische studies wijzen erop dat een tekort aan vitamine D kan bijdragen tot een verhoogd risico op diabetes, auto-immuunziekten en bepaalden soorten kanker. Deze relatie moet echter nog verder onderzocht worden door klinische studies.
4) De aanbevelingen voor een keer vette vis per week werd opgenomen in verschillende brochures (gezonde botten, de algemene voedingsgids van het NVGP en de brochure “beter eten met eenvoudige maaltijden” (alle brochures zijn beschikbaar op www.mijnvoedingsplan.be/documenten).
Campagnes voor specifieke landbouwproducten en visserijproducten worden in Vlaanderen gevoerd door de VLAM en in Wallonië door APAQ, die onder landbouw vallen. Deze sensibiliseringscampagnes voor specifieke landbouwproducten dienen altijd afgestemd te worden met doelstellingen op het vlak van gezondheid.