|
|
Oekraïne
Krimkwestie
Oekraïne
samenwerkingsovereenkomst (EU)
Rusland
politieke situatie
| 26/3/2014 | Verzending vraag |
| 30/4/2014 | Antwoord |
Herkwalificatie van : vraag om uitleg 5-4894
Aandachtig en verontrust volgen we de politieke onlusten van de jongste weken in Oekraïne. Sinds ik in december jongstleden een mondelinge vraag heb gesteld over de weigering van de Oekraïense regering om het Partnerschapsakkoord te ondertekenen, werd de confrontatie tussen de ordestrijdkrachten en de Oekraïense oppositie in de straten van Kiev in het bloed gesmoord: er vallen meer dan 80 slachtoffers te betreuren. Sinds 26 februari jongstleden zijn er tekenen van verbetering; ze wijzen er blijkbaar op dat de situatie in de hoofdstad tijdelijk is gestabiliseerd; de leden van de Rada hebben de afzetting van president Janoekovitsj goedgekeurd; er werd een regering van nationale eenheid opgericht; op 25 mei eerstkomend worden er vervroegde verkiezingen georganiseerd en, niet te vergeten, opposante Joelia Timosjenko werd vrijgelaten... Hoewel die gebeurtenissen ons verheugen, blijven talloze politieke, financiële en veiligheidsproblemen onopgelost..
Met de Oekraïense crisis staat er heel wat op het spel. Er rijzen institutionele vragen, zoals de Russische regering vaak opwerpt: er is een voorlopige regering samengesteld, maar haar legitimiteit is vatbaar voor discussie omdat er in aanwezigheid van Europese bemiddelaars een akkoord is getekend tussen president Janoekovitsj en de oppositieleiders. De grondwet van 2004 die meer macht toekent aan het parlement, werd door de Rada heringevoerd, maar om ze in werking te laten treden had president Janoekovitsj de grondwettelijke amendementen moeten tekenen. Die vragen zijn belangrijk want Rusland roept ze in als uitleg voor zijn intriges, voor zijn steun aan de afgezette president en voor haar standpunt over de illegitimiteit van de voorlopige Oekraïense regering.
De veiligheidssituatie blijft wankel en verontrustend, meer in het bijzonder op de Krim. Het sturen van Russische soldaten, de oprichting van pro-Russische milities die openlijk de afscheuring van het schiereiland verdedigen, en de recente vergadering in Charkov waar talrijke plaatselijke verkozenen de recente beslissingen van de Rada op de helling hebben gezet, bewijzen dat de politieke toestand in Oekraïne verre van rustig is. Het zou best kunnen dat het land wordt gesplitst. Onder de titel “Stevenen we af op het Tsjecho-Slowaakse of het Georgische scenario?” vat het Franse dagblad Le Monde de spanningen tussen beide delen van Oekraïne goed samen. Het ligt voor de hand dat we voorrang moeten geven aan de diplomatieke weg en niet aan het militaire opbod dat Rusland voorstaat. We kunnen alleen maar hopen dat de missie van de OVSE, het enige orgaan waarin Rusland samenwerkt, het conflict tussen de verschillende partijen kan bijleggen.
Oekraïne staat aan de rand van het bankroet en heeft voor de volgende twee jaar absoluut 25 miljard euro nodig. Ik zou graag wat meer weten over de manier waarop de EU en het FMI voornemens zijn het land te steunen, dat zich economisch gezien in een weinig benijdenswaardige toestand bevindt. Het ligt evenwel voor de hand dat de politieke toestand eerst stabieler moet worden, vooraleer Europa het land financieel kan bijstaan: Oekraïne moet een operationele regering in het zadel krijgen. Beperkte leningen zouden een oplossing kunnen zijn voor hulp op korte termijn. Wat er ook van zij, de EU kan de uitdaging van dit historische moment niet uit de weg gaan, om het met de woorden van commissaris Olli Rehn te zeggen.
Ik zou graag weten welke diplomatieke initiatieven de Europese Unie heeft genomen, en welke sancties ze overweegt tegen de verantwoordelijken voor het geweld in Kiev. De recente vergadering van de EU-Raad voor Buitenlandse Zaken en de aanwezigheid van, heel wat diplomaten in Oekraïne de jongste dagen wijzen erop dat de EU een vreedzame oplossing nastreeft. Ik zou graag weten hoe de Europese Unie Oekraïne denkt te helpen om politiek en financieel stabiel te worden.
Laten we niet vergeten hoeveel er met Oekraïne op het spel staat voor het Russische plan om een Euraziatische Unie op te richten. Rusland wakkert de rivaliteiten in de Oekraïense oppositie en de regionale tegenstellingen aan. De Europese Unie moet, enerzijds, krachtdadig optreden tegen het Russische gekonkel, maar, anderzijds, voorzichtig te werk gaan bij het steunen van de Oekraïense regering en trachten de tot nu toe vijandige facties met elkaar te verzoenen. Zonder een coherent en verzoenend Europees nabuurschapsbeleid met initiatieven om het Oekraïense maatschappelijk middenveld te steunen via programma's als het Europees Fonds voor Democratie en de Nabuurschapsfaciliteit voor het maatschappelijk middenveld, kan Oekraïne onmogelijk opnieuw de weg van politieke en economische stabiliteit inslaan.
Mijnheer de vice-eersteminister,
Over de toestand in Oekraïne kunnen we talloze vragen stellen, maar we kunnen ze samenvatten vanuit het oogpunt van de Europese diplomatie. Mijn vraag is eenvoudig: welke diplomatieke en financiële acties worden overwogen om de politieke toestand in Oekraïne tot bedaren te brengen en om de catastrofale economische toestand van het land te stabiliseren?
Op het diplomatieke en politieke vlak is Hoge vertegenwoordiger Ashton verschillende malen in Kiev geweest en heeft de Europese Raad tweemaal de Oekraïense premier Arseni Jatsenjoek ontmoet, meer bepaald tijdens de Europese Raad van 20 maart, aan wie duidelijk werd gezegd dat de EU de soevereiniteit en de territoriale integriteit van Oekraïne zal blijven verdedigen en het referendum op de Krim niet erkent, evenmin als de inlijving van de Krim en Sevastopol bij de Russische Federatie. De EU heeft met Oekraïne de politieke bepalingen van de associatieovereenkomst ondertekend, en heeft tegelijk laten weten dat zij bereid blijft de andere delen van het akkoord te ondertekenen. Daarnaast blijft de EU ook bereid om deel te nemen aan een multilateraal mechanisme tussen alle partijen om een politieke oplossing te vinden voor de huidige crisis. In dat opzicht hebben de 57 deelnemende staten aan de OVSE gezamenlijk op 21 maart beslist om een OVSE- missie te sturen (OSCE Monitoring Mission). De eerste waarnemers werden binnen de 24 uur ingezet. De anderen zullen in de komende dagen en weken ter plaatse worden gestuurd.
Voor wat de verantwoordelijkheid betreft voor het geweld in Kiev, heeft de EU aan de Oekraïense overheid duidelijk gevraagd om alle schendingen van de mensenrechten en alle gewelddaden te onderzoeken. De Raad van Europa, die wordt gesteund door België, speelt een belangrijke rol in de ondersteuning van het nationaal proces om de verantwoordelijken te identificeren en te vervolgen.
Op het economische en financiële vlak is het herstel van de macro-economische stabiliteit een prioriteit, via een gezond begrotings- en monetair beleid en wisselkoersbeleid. De Oekraïense regering wordt bijgevolg dringend verzocht een reeks structurele hervormingen door te voeren, in het bijzonder om corruptie te bestrijden en de transparantie te versterken.
Een fact-finding missie van het IMF in Oekraïne is bijna voltooid en heeft tot doel de financiële behoeften van Oekraïne te bepalen en een eerste ruwe schets te maken van de voorwaarden die verbonden zouden zijn aan een IMF-lening. Ik merk ook op dat de lidstaten van de EU overeengekomen zijn om hun standpunten binnen het IMF op elkaar af te stemmen voor wat betreft de modaliteiten voor hulp aan Oekraïne.
Overigens hebben de staatshoofden en regeringsleiders zich op hun buitengewone vergadering van 6 maart 2014 ertoe verbonden om Oekraïne een omvangrijke financiële steun toe te kennen:
• 3 miljard euro rechtstreeks uit de EU-begroting: minstens 1,4 miljard euro subsidies voor ontwikkelingsbijstand in de komende zeven jaren en 1,6 miljard leningen voor macrofinanciële bijstand, op voorwaarde dat de Oekraïense regering en het IMF een akkoord ondertekenen.
• Bovendien zou de EIB tot 3 miljard euro aan leningen kunnen vrijmaken voor de periode 2014-2016 en de EBRD een bedrag tot 5 miljard tot in 2020. De EU zal ook een investeringsforum op hoog niveau organiseren en wenst een coördinatiemechanisme op te starten tussen de geldschieters.
Op het gebied van handel zal, eens de associatieovereenkomst in zijn geheel is ondertekend, het akkoord voor een diepe en brede vrijhandelsruimte onmiddellijk van toepassing zijn, zelfs nog vóór de ratificatie van de overeenkomst. In afwachting zal de EU "autonome handelsmaatregelen" nemen, dat wil zeggen dat de Unie de bepalingen van het akkoord over de invoer van goederen versneld zal doorvoeren, waardoor een eenzijdige verlaging van douanerechten en de opening van tariefcontingenten voor industriële en landbouwgoederen mogelijk worden.
De EU heeft zich overigens ertoe verbonden om op korte termijn Oekraïne te helpen om zijn gastoevoerroutes te diversifiëren, met name door zich te verzekeren van keerstromen met de EU. Zij wenst ook de het actieplan voor visumversoepeling te versnellen, eens de vereiste voorwaarden zijn uitgevoerd.
Tot slot heeft de EU beslist tot de bevriezing en terugvordering van tegoeden van personen die zijn geïdentificeerd als verantwoordelijk voor de verduistering van staatsmiddelen, zoals de afgezette president Janoekovitsj, op vraag van de Oekraïense procureur-generaal. Die lijst kan nog worden gewijzigd in samenwerking met Oekraïne.
Voor wat betreft de Europese reactie op de Russische houding, koos de EU voor een aanpak met graduele sancties in drie etappes, afhankelijk van hoe de toestand op het terrein evolueert: 1/ opschorting van de bilaterale besprekingen met Rusland over de visa en over de nieuwe overeenkomst, opschorting van de voorbereidingen voor de G8-top in juni in Sotsji, 2/ visumverbod en bevriezing van de bedoelde tegoeden, 3/ mogelijkheid voor economische sancties.
Momenteel werden de eerste twee etappes opgestart. Op 20 maart 2014 vroeg de Europese Raad aan de Commissie om na te denken over eventuele doelgerichte economische maatregelen. De Raad heeft ook beslist, bij gebrek aan enige maatregelen in de richting van de-escalatie, om de lijst van personen op wie een visumverbod en een bevriezing van vermogensbestanddelen van toepassing is, uit te breiden, om de komende top EU-Rusland af te gelasten, om de bijeenkomst van de G7-landen die morgen plaatsvindt in Den Haag te steunen en om de onderhandelingen over de toetreding van Rusland tot de OESO en het IEA te schorsen.