Meer dan vier jaar geleden heeft Frankrijk de ziekte van Parkinson erkend al beroepsziekte bij landbouwers. Het Franse decreet nr 2012-665 van 4 mei 2012 tot herziening en aanvulling van de tabellen met beroepsziekten in de landbouw, gevoegd bij boek VII van het Franse Veld– en zeevisserijwetboek bepaalt dat landbouwers of werknemers in de landbouw lijden aan een beroepsziekte wanneer ze gewoonlijk aan pesticiden worden blootgesteld tijdens het gebruik van die producten, door contact of door inademing, door contact met de gewassen, de landbouwgrond, de behandelde dieren of tijdens het onderhoud van de machines die voor de aanwending van die pesticiden worden gebruikt, en ze de ziekte van Parkinson hebben.

Die vragen vallen onder de bevoegdheid van de Senaat voor zover ze betrekking hebben op een federale aangelegenheid die invloed heeft op de bevoegdheden van de deelgebieden inzake volksgezondheid, welzijn, werk, economie, bescherming en beheer van het leefmilieu,...

1) Wat is de stand van zaken bij ons? Welke zijn de erkende beroepsziekten bij landbouwers?

2) Zouden we, gelet op de stand van de wetenschap en op wat onze buurlanden doen, niet minstens systematisch gezondheidsonderzoeken moeten doen bij onze landbouwers?

3) Beschikt u over geharmoniseerde indexcijfers over het risico van gewasbeschermingsmiddelen, zoals het Federaal Reductieprogramma voor Pesticiden voor de periode 2013-2017 voorschrijft onder punt10.5?

4) Welke elementen verhinderen nog de erkenning van deze ziekte als beroepsziekte bij landbouwers in België, wat in tegenspraak is met wat het merendeel van de wetenschappers daarover verdedigt?

De erkenning van landbouwkundige beroepsziektes te wijten aan het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen is een bevoegdheid van mijn collega’s Kris Peeters, minister van Werk, en Maggie De Block, minister van Volksgezondheid.

Gelet op mijn bevoegdheden inzake het op de markt brengen van gewasbeschermingsmiddelen kan ik evenwel de volgende verduidelijkingen aanbrengen.

Onder de Europese buurlanden die u vermeldde heeft alleen Frankrijk de ziekte van Parkinson erkend als een landbouwkundige beroepsziekte.

Het federaal programma voor de reductie van pesticiden voor 2013-2017 voorziet inderdaad een berekening van geharmoniseerde indicatoren voor de risico’s voor gewasbeschermingsmiddelen van zodra er een geharmoniseerde berekeningsmethode zal opgesteld zijn op Europees vlak en gepubliceerd in bijlage I van Richtlijn 2009/128 tot vaststelling van een kader voor communautaire actie ter verwezenlijking van een duurzaam gebruik van pesticiden. Tot op heden is geen enkele geharmoniseerde methode beschikbaar en kunnen er momenteel dus geen geharmoniseerde indicatoren worden berekend.

Vanuit wetenschappelijk standpunt hebben bepaalde onderzoekers in 2013, na een volledige herziening van de gepubliceerde gegevens, gesuggereerd dat de blootstelling aan “pesticiden” het risico op het oplopen van de ziekte van Parkinson zou verhogen met een factor 1,3 à 1,8. Zij geven echter aan dat de gepubliceerde studies zeer heterogeen zijn, wat betekent dat ze te veel verschillen om degelijk te worden vergeleken. Ondanks de onvoldoende kwaliteit van de gegevens geven ze aan dat de theorie van milieublootstelling aan pesticiden en andere giftige oplosmiddelen als oorzaak voor Parkinson zou kunnen kloppen. Het feit dat Frankrijk de ziekte van Parkinson opneemt in de toxicologische tabel als potentiële ziekte is echter niet te wijten aan een oorzakelijk verband tussen blootstelling aan gewasbeschermingsmiddelen en de ziekte van Parkinson, zoals dit bij voorbeeld het geval is voor de risico’s bij langdurige blootstelling aan asbest en benzeen. De gewasbeschermingsmiddelen waarvoor er een plausibele verklaring zou kunnen wijzen op een verband tussen de molecule en een ziekte, zoals rotenon of paraquat, werden reeds meer dan tien geleden verboden in de Europese Unie. En als een ander product als dusdanig geïdentificeerd moest worden, zou het ook verboden worden om het op de markt te brengen krachtens de reglementeringen die van kracht zijn. Vandaag de dag heeft men daarentegen nog steeds geen stoffen geïdentificeerd waaraan de ziekte van Parkinson kan worden toegeschreven.

Ik ben dus helemaal niet zeker dat, zoals u suggereert, het grootste aandeel van de wetenschappelijke wereld overtuigd is van het oorzakelijk verband. De consensus die bestaat is eerder dat er nog onderzoek nodig is, zowel op populatievlak als op vlak van experimentele studies. Ik geef hierbij twee referenties die dit standpunt illustreren.

Pezzoli G, Cereda E. Exposure to pesticides or solvents and risk of Parkinson disease. Neurology. 2013 May 28;80(22):2035-2041, 2013

Tanner C et al., Rotenone, Paraquat, and Parkinson’s Disease, Environmental Health Perspectives volume 119 (6 ), 2011.

Wat mij betreft, wil ik dat het voorzorgsbeginsel en de uiterste waakzaamheid ter zake verzekerd worden.