SÉNAT DE BELGIQUE BELGISCHE SENAAT
________________
Session 2007-2008 Zitting 2007-2008
________________
3 avril 2008 3 april 2008
________________
Question écrite n° 4-629 Schriftelijke vraag nr. 4-629

de Philippe Mahoux (PS)

van Philippe Mahoux (PS)

au vice-premier ministre et ministre de l'Intérieur

aan de vice-eersteminister en minister van Binnenlandse Zaken
________________
Vote électronique - Rapport du consortium d’universités - Suites à donner Elektronische stemming - Verslag van het consortium van universiteiten - Gevolgen die eraan dienen te worden gegeven 
________________
vote
application de l'informatique
élection
accord de coopération
stemming
toepassing van informatica
verkiezing
samenwerkingsovereenkomst
________ ________
3/4/2008Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 8/5/2008)
3/10/2008Antwoord
3/4/2008Verzending vraag
(Einde van de antwoordtermijn: 8/5/2008)
3/10/2008Antwoord
________ ________
Herindiening van : schriftelijke vraag 4-482 Herindiening van : schriftelijke vraag 4-482
________ ________
Question n° 4-629 du 3 avril 2008 : (Question posée en français) Vraag nr. 4-629 d.d. 3 april 2008 : (Vraag gesteld in het Frans)

En date du 14 juillet 2005, un accord de coopération conclu entre l’État fédéral et les trois régions a permis d’utiliser le matériel de vote automatisé aux élections locales de 2006 et législatives de 2007. Le matériel étant devenu obsolète au delà de cette date, les parties ont commandé une étude auprès d’un consortium d’universités afin de fixer les conditions d’agrément et le cahier des charges pour le développement éventuel d’un nouveau système de vote électronique.

Vous annonciez tant dans une réponse à une question parlementaire que dans votre Note de politique générale 2007 que « sur la base des conclusions de cette étude universitaire qui s’achèvera dans le courant de l’année 2007, un débat démocratique pourra s’ouvrir dans les différents parlements de notre pays sur les procédures de vote à mettre en œuvre après 2008 ».

Or, il me revient aujourd’hui qu’un projet d’amendement à cet accord de coopération a été rédigé par le service Élections du SPF Intérieur, invitant les parties à s’engager à promouvoir un système de vote automatisé amélioré avec production d’un bulletin de vote à codes barres et à l’introduire graduellement dans les différentes communes de Belgique à partir de 2009.

Afin d’obtenir toute la clarté sur ce dossier capital pour l’avenir de notre démocratie, je souhaiterais obtenir une réponse aux questions suivantes :

- Suite aux élections législatives du 10 juin 2007, pouvez-vous m’indiquer le coût global par électeur du vote automatisé en comparaison avec le vote papier ?

- Pouvez-vous nous dire à quel moment les parlementaires pourront prendre connaissance des conclusions rendues par les universités ?

- À quel moment une décision sur le système de vote qui sera utilisé pour les prochaines élections devra-t-elle être prise ?

- Confirmez-vous l’existence d’un projet d’amendement à l’accord de coopération signé en 2005 ? Dans l’affirmative, et compte tenu du fait que cet accord précise que le développement d’un nouveau système de vote automatisé est une éventualité, comment expliquez-vous la proposition soumise par le SPF Intérieur aux régions ?

Enfin, au vu de l’importance de ce dossier, et comme vous l’annonciez précédemment, je pense qu’il serait inacceptable pour les démocrates que nous sommes qu’une quelconque décision soit prise avant qu’un débat public n’ait lieu au parlement.

 

Op 14 juli 2005 sloten de federale Staat en de drie gewesten een akkoord waardoor het elektronisch stemmen mogelijk werd gemaakt voor de gemeenteraadsverkiezingen van 2006 en de parlementsverkiezingen van 2007. Aangezien het materiaal inmiddels verouderd is, hebben de partijen bij een universiteitenconsortium een studie besteld teneinde de erkenningsvoorwaarden en het bestek voor de eventuele ontwikkeling van een nieuw elektronisch stemsysteem vast te leggen.

Zowel in antwoord op een parlementaire vraag als in de algemene beleidsnota van 2007 staat dat op basis van de conclusies van die universitaire studie, die in 2007 zou worden voltooid, in de verschillende parlementen van ons land een democratisch debat zal kunnen worden op gang gebracht over de stemprocedures die na 2008 moeten worden toegepast.

Ik heb vernomen dat de Directie van de Verkiezingen van de FOD Binnenlandse Zaken een ontwerp van amendement op dat samenwerkingsakkoord heeft opgesteld waarin de partijen worden uitgenodigd zich ertoe te verbinden een verbeterd systeem van elektronisch stemmen aan te moedigen waarbij een stembiljet met een barcode wordt aangemaakt. Ook wordt gevraagd dat systeem vanaf 2009 geleidelijk in de gemeenten in te voeren.

Het dossier is van cruciaal belang voor de toekomst van onze democratie. Ik wens dan ook een antwoord op volgende vragen:

- Wat waren de kosten van het elektronisch stemmen bij de parlementsverkiezingen van 10 juni 2007, vergeleken met de kosten voor de papieren stemming?

- Wanneer kunnen de parlementsleden kennis nemen van de conclusies van de universiteiten?

- Wanneer zal worden beslist welk stemsysteem bij de volgende verkiezingen zal worden gebruikt?

- Bestaat er een ontwerp van amendement op het samenwerkingsakkoord van 2005? Zo ja, hoe verklaart u de oproep van de FOD Binnenlandse Zaken aan de gewesten, gelet op het feit dat in het akkoord staat dat de ontwikkeling van een nieuw elektronisch stemsysteem een mogelijkheid is?

Het zou voor ons democraten onaanvaardbaar zijn dat in dit belangrijke dossier een beslissing werd genomen vooraleer in het parlement een publiek debat wordt gevoerd.

 
Réponse reçue le 3 octobre 2008 : Antwoord ontvangen op 3 oktober 2008 :

L'honorable membre trouvera ci-après réponse à sa question.

1. Les coûts du vote automatisé pris en charge par l'autorité fédérale et les communes lors des élections législatives fédérales du 10 juin 2007 s'élèvent à 2,21 euros par électeur auxquels il faut ajouter 2 euros de coûts d'investissement, soit un total de 4,21 euros par électeur.

Par comparaison : le coût du vote papier s'élève à 1,59 euros par électeur.

2. L'étude universitaire a été remise aux différentes administrations fédérales et régionales le 9 janvier 2008. Elle est disponible depuis le 11 janvier 2008 sur le site Internet de la direction générale Institutions et Population (www.ibz.rrn.fgov.be).

Cette étude, ainsi qu'un nouveau projet d'accord de coopération préparé par les différentes administrations en vue du développement d'un éventuel nouveau système de vote électronique, ont été soumis au Conseil des ministres du 22 février 2008.

Il a tout d'abord été décidé de présenter l'étude du consortium universitaire devant le Parlement fédéral. Cette présentation accompagnée d'un débat approfondi devant les commissions de l'Intérieur réunies de la Chambre et du Sénat s'est tenue les 21 mai, 3 juin, 18 juin et 24 juin 2008 et a notamment donné lieu à l'audition de différents experts ainsi qu'à des échanges de vues divers.

La Chambre des représentants et le Sénat ont respectivement adopté les 10 et 18 juillet 2008 (voir Chambre, Doc. 52/1278/6; Sénat, Doc. 4-828/4) une résolution suite à ce débat, à savoir :

a. [Cette résolution] « demande au gouvernement, dans le cadre de la subsidiarité, de prendre les mesures nécessaires afin que les communes qui ont appliqué le système du vote automatisé lors des élections fédérales de 2007 l'appliquent à nouveau lors des élections régionales et européennes de 2009 si le matériel de vote satisfait aux conditions techniques, les communes qui décident d'opter pour le vote papier ayant la possibilité de le faire;

b. invite également le gouvernement à organiser dans les cantons ou les communes qui le souhaitent une expérience de système de vote électronique amélioré, dans le cadre de laquelle l'électeur reçoit une copie papier pour le contrôle de son vote, ou une autre expérience de vote automatisé dans le but de renforcer les garanties de contrôle démocratique tout en maîtrisant le coût budgétaire global;

c. demande au gouvernement de prévoir la possibilité, eu égard aux résultats de cette expérience, d'appliquer le système de vote électronique amélioré ou un autre système de vote automatisé lors des élections qui suivent les élections régionales et européennes de 2009 dans les communes qui optent pour celui-ci. Les autres communes appliqueront le vote papier. »

3. Sur base de cette résolution, et à condition qu'ils satisfassent aux conditions techniques, les systèmes de vote automatisé Jites et Digivote, dont les contrats d'entretien arrivent à échéance au 31 décembre 2008, seront encore utilisés pour les élections du 7 juin 2009 dans les communes qui le désirent. J'ai transmis, le 17 juillet 2008, une demande en ce sens aux communes qui ont voté de manière automatisée lors des élections législatives fédérales du 10 juin 2007. Les communes sont priées de fournir leur réponse avant le 30 septembre 2008.

4. Quant au développement d'un nouveau système électronique de vote, le Conseil des ministres du 25 juillet 2008, à la lecture de la résolution parlementaire, a approuvé le projet d'accord de coopération entre l'État fédéral, la Région wallonne, la Région flamande et la Région de Bruxelles-Capitale; il m'a également chargé de signer celui-ci, le cas échéant adapté, avec la (les) région(s) qui le souhaite(nt), en vue d'expérimenter ce nouveau système dès les élections régionales et européennes du 7 juin 2009, dans la mesure où cela est techniquement possible.

Het geachte lid vindt hieronder het antwoord op zijn vraag.

1. De door de federale overheid en de gemeenten ten laste genomen kosten van de geautomatiseerde stemming bij de federale parlementsverkiezingen van 10 juni 2007 bedragen 2,21 euro per kiezer, waaraan 2 euro investeringskosten toegevoegd moeten worden; dit wil zeggen een totaal van 4,21 euro per kiezer.

Ter vergelijking : de kosten van de stemming op papier bedragen 1,59 euro per kiezer.

2. Op 9 januari 2008 werd de universitaire studie aan de verscheidene federale en gewestelijke administraties bezorgd. Zij is sinds 11 januari 2008 beschikbaar op de internetsite van de algemene directie Instellingen en Bevolking (www.ibz.rrn.fgov.be).

Deze studie, alsook een nieuw ontwerp van samenwerkingsakkoord, voorbereid door de verschillende administraties met het oog op de ontwikkeling van een eventueel nieuw elektronisch stemsysteem, werd op 22 februari 2008 voorgelegd aan de Ministerraad.

Er werd in de eerste plaats beslist de studie van het universitair consortium voor te stellen aan het Federaal Parlement. Deze presentatie, die gevolgd werd door een debat voor de verenigde commissies Binnenlandse Zaken van Kamer en Senaat, vond plaats op 21 mei, 3 juni, 18 juni en 20 juni 2008; er werd in het bijzonder geluisterd naar verscheidene deskundigen en er vonden verschillende meningsuitwisselingen plaats.

Na afloop van dit debat hebben de Kamer van volksvertegenwoordigers en de Senaat respectievelijk op 10 en op 18 juli 2008 (Zie Kamer, Doc. 52/1278/6; Senaat, Doc. 4-828/4) een resolutie goedgekeurd, met name :

a. [Deze resolutie] « vraagt de regering binnen het principe van de subsidiariteit de nodige maatregelen te nemen om de gemeenten die bij de federale verkiezingen in 2007 het systeem van de geautomatiseerde stemming hebben toegepast dit opnieuw te laten doen bij de regionale en Europese verkiezingen in 2009 indien de stemapparatuur aan de technische voorwaarden voldoet. De gemeenten die beslissen om met potlood en papier te stemmen worden in de mogelijkheid gesteld dit te doen;

b. nodigt de regering tevens uit om in de kantons of de gemeenten die dat wensen een experiment met een verbeterd elektronisch stemsysteem, waarbij de kiezer een papieren afdruk ter controle van zijn stem ontvangt of een ander experiment van geautomatiseerde stemming te organiseren, met de bedoeling de garanties voor een democratisch toezicht te vergroten en toch de totale budgettaire kosten te beheersen;

c. vraagt de regering, dat rekening houdend met de bevindingen van dit experiment de mogelijkheid van het verbeterd elektronisch stemsysteem of een ander geautomatiseerd systeem kan toegepast worden bij de verkiezingen die volgen op de regionale en Europese verkiezingen van 2009 in de gemeenten die hiervoor opteren. De overige gemeenten zullen met potlood en papier stemmen. »

3. Op grond van deze resolutie, en op voorwaarde dat zij beantwoorden aan de technische voorwaarden, zullen de geautomatiseerde stemsystemen Jites en Digivote, waarvan de onderhoudscontracten vervallen op 31 december 2008, nog gebruikt worden bij de verkiezingen van 7 juni 2009 in de gemeenten die dit wensen. Op 17 juli 2008 heb ik een vraag in die zin gericht aan de gemeenten die gebruik maakten van een geautomatiseerd stemsysteem bij de federale wetgevende verkiezingen van 10 juni 2007. De gemeenten werden verzocht hun antwoord mede te delen vóór 30 september 2008.

4. Wat de ontwikkeling van een nieuw elektronisch stemsysteem betreft, heeft de Ministerraad van 25 juli 2008, bij de lezing van de parlementaire resolutie, het ontwerp van samenwerkingsakkoord tussen de Federale Staat, het Vlaamse Gewest, het Waalse Gewest en het Brusselse Hoofdstedelijk Gewest goedgekeurd; de Ministerraad heeft me eveneens ermee belast dit ontwerp van akkoord, eventueel gewijzigd, te ondertekenen met het of de gewesten die dit wensen teneinde reeds bij de verkiezingen van 7 juni 2009 te kunnen experimenteren met dit nieuw stemsysteem, uiteraard op voorwaarde dat dit technisch mogelijk blijkt.