Glyfosaat, het werkzame bestanddeel van drieënnegentig in België erkende commerciële producten, is de meest verkochte onkruidverdelger ter wereld. Het gebruik ervan is bijzonder wijdverbreid, zowel bij professionele als bij privégebruikers: elk jaar komt niet minder dan 630.000 kilogram in België op de markt. Tussen 1996 en 2013 is het gebruik ervan met 247.000 kilogram toegenomen.

In maart 2015 classificeerde het Internationaal Agentschap voor Kankeronderzoek (IARC) op basis van een door zeventien experts uit elf landen uitgevoerde studie glyfosaat als “waarschijnlijk kankerverwekkend”. Enkele weken later bracht de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (European Food Safety Authority – EFSA) een tegengesteld advies uit. Ondanks de herhaalde vragen van de Europese commissaris voor Gezondheid en Voedselveiligheid weigert de producent, Monsanto, de toxicologische studies bekend te maken die hij heeft laten uitvoeren en waarop de EFSA zijn advies heeft gebaseerd. Daarbij komt nog dat van de vijfenzeventig nationale experts die door de lidstaten werden afgevaardigd, slechts veertien ermee hebben ingestemd om hun naam openbaar te maken. Eenenzestig experts wensten dus onbekend te blijven. Die geheimhouding leidt tot een zekere onrust en tot vragen over een mogelijk belangenconflict.

In maart 2016 stelde de Europese Commissie de nationale regeringen voor om de licentie van glyfosaat met achttien maanden te verlengen, omdat zeven lidstaten zich hadden verzet tegen een verlenging van de toelating voor een periode van tien jaar. De toenmalige minister van Landbouw, de heer Borsus, bleef de toelating echter verdedigen, terwijl de Waalse regering en het Brussels Gewest allebei hadden verklaard dat ze tegen de verlenging gekant waren.

Na maandenlange discussies hebben de lidstaten in november 2017 besloten om de licentie van glyfosaat met vijf jaar te verlengen. Dat ging in tegen uw standpunt, dat u siert, en dat tot doel had een strategie toe te passen die erin bestaat het gebruik van het product geleidelijk te verminderen. Na die aankondiging hebt u duidelijk gemaakt dat u in België snel tot een verbod op het gebruik van glyfosaat door particulieren wou komen.

Dit onderwerp valt onder de bevoegdheid van de Senaat omdat het betrekking heeft op een federale materie die invloed heeft op de competenties van de deelstaten op het vlak van landbouw, economie, volksgezondheid, milieu, welzijn, enzovoort.

Wordt er thans gewerkt aan een besluit om het gebruik van glyfosaat door particulieren te verbieden? Wanneer zal het klaar zijn en vanaf wanneer gaat het in? Nu de lente in aantocht is, moeten er dringend maatregelen worden genomen om de verkoop van dat product definitief te verbieden.

Hebt u ook vooruitgang geboekt met de landen die op Europees vlak een standpunt verdedigden dat aansluit bij het uwe? Pleiten die landen voor een verbod op het gebruik van het product op korte of op middellange termijn? Er bestaan alternatieven voor de meeste doeleinden, maar wordt er op dit ogenblik onderzoek gevoerd om te kunnen beantwoorden aan alle behoeften van de landbouwers?

Naar aanleiding van de wetenschappelijke discussies rond de gevaarlijkheid van glyfosaat, heb ik inderdaad het initiatief genomen om de verkoop van bepaalde herbiciden voor niet-professioneel gebruik te verbieden, met inbegrip van glyfosaat. Uit voorzorg, maar ook om te zorgen voor coherentie met de maatregelen genomen door de Gewesten om het gebruik van herbiciden op basis van glyfosaat door particulieren te verbieden.

De herbiciden, in het bijzonder deze op basis van glyfosaat, vormen inderdaad de categorie van gewasbeschermingsmiddelen die het meest worden gebruikt door amateurs. Er zijn nochtans doeltreffende alternatieven voor niet-professioneel gebruik beschikbaar om, alleen of in combinatie, het gebruik van herbiciden door amateurs te vervangen. Het leek mij dan ook dringend om snel bepalingen in te voeren die tot doel hebben het gebruik van deze voor mens en leefmilieu minst gevaarlijke alternatieve producten te bevorderen.

Het koninklijk besluit dat momenteel wordt gepubliceerd, beoogt het verbod van het op de markt brengen en van het gebruiken door amateurs van deze herbiciden die de meeste risico’s inhouden voor de menselijke gezondheid en voor het leefmilieu, ten voordele van producten die basisstoffen, biopesticiden en stoffen met een laag risico bevatten.

Voor totaalherbiciden zoals glyfosaat is evenwel een onmiddellijk verbod op het op de markt brengen door de toelatingshouders voorzien, en dat vanaf de inwerkingtreding van het besluit.

Wat betreft het zoeken naar alternatieven voor de professionele toepassingen heb ik in januari 2018 het initiatief genomen voor het opstarten van een samenwerking met de andere landen die hebben gestemd tegen de verlenging van de goedkeuring van glyfosaat. Momenteel vindt er overleg plaats met Frankrijk met name, maar ook met Slovenië, Griekenland, Malta en Luxemburg.

Gelet op het feit dat het onderzoek naar de ontwikkeling van alternatieven een bevoegdheid van de Gewesten is, is een samenwerking met de Gewesten noodzakelijk zijn om resultaten op het terrein te boeken. Daarom heb ik een brief in deze zin gestuurd naar de gewestelijke autoriteiten.