Parlementsleden uit de hele Europese Unie verzamelden te Gent voor de 14de gezamenlijke parlementaire controlegroep voor Europol

19/02/2024

De gezamenlijke parlementaire controlegroep voor Europol, of GPC Europol, brengt parlementsleden van de nationale parlementen en het Europees Parlement samen om te onderzoeken hoe Europol zijn taken uitvoert. Europol is het agentschap van de Europese Unie voor samenwerking op het gebied van wetshandhaving.

De veertiende bijeenkomst van de gezamenlijke parlementaire controlegroep vond plaats op 18 en 19 februari 2024 in Gent. Namens België nam een vaste delegatie deel bestaande uit leden van de commissie Binnenlandse Zaken van de Kamer van volksvertegenwoordigers en de commissie voor Institutionele Aangelegenheden van de Senaat. In casu ging het over Kamerleden Koen Metsu en Eva Platteau en over Senatoren Célia Groothedde en Nadia Sminate. Daarnaast namen nog 70 andere parlementsleden deel aan de vergadering.

Gisteren kwam de zogenaamde "Troika" samen, samengesteld uit de delegatieleiders van Spanje, België, Hongarije en het Europees Parlement. Aan een gedeelte van deze vergadering namen ook de delegatieleiders van de Poolse Sejm en Senaat deel. Na afloop werden zij samen met de andere delegaties verwelkomd in het Stadhuis van Gent voor een informele verwelkoming.

Vandaag vergaderde de GPC Europol in de Oude Vismijn in Gent onder co-voorzitterschap van Senator Célia Groothedde, Kamerlid Koen Metsu en Europees parlementslid Cyrus Engerer. In de voormiddag stonden de oprichting van een Raadgevend Forum voor Grondrechten, de bespreking van het laatste activiteitenverslag van Europol en het rapport van de Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming op de agenda. In de namiddag werd in twee thematische debatten ingegaan op de illegale wapenhandel en de strijd tegen mensenhandel.

Oprichting van een Raadgevend Forum voor Grondrechten

De GPC Europol besliste een Raadgevend Forum voor Grondrechten op te richten dat de GPC moet adviseren over materies in verband met grondrechten. Het moet dit doen op een onafhankelijke en transparante wijze.

Het zal bestaan uit experten uit de verschillende lidstaten. Aan het Europees Agentschap voor Grondrechten zal worden gevraagd om deel te nemen aan de werkzaamheden van het Forum. Ook de verantwoordelijke voor grondrechten bij Europol kan bij de activiteiten worden betrokken.

Zowel de GPC als individuele leden ervan mogen advies vragen aan dit forum. Ook de uitvoerend directeur van Europol kan dit doen. De adviezen van het forum zullen schriftelijk en bij consensus worden afgeleverd.

Voorstelling van de activiteiten van Europol tussen oktober 2023 en februari 2024

Catherine De Bolle, uitvoerend directeur van Europol, splitste de huidige activiteiten van Europol op in vijf domeinen: illegale wapenhandel, de strijd tegen drugshandel (met vermelding van de door het Belgische EU voorzitterschap opgerichte alliantie van zeehavens), de toegenomen illegale smokkel van migranten, financiële en economische misdaad met de nadruk op online fraude en het witwassen van geld, de strijd tegen terrorisme met onder meer de aanpak van de financiering via cryptomunten en de werking van het Europese centrum voor cybercrime waarbij ransomware hoog op de prioriteitenlijst staat. Verder benadrukte ze dat de toegenomen activiteiten zorgen voor een grote druk op de huidige middelen van Europol.

Peter De Buysscher, voorzitter van de Raad van Bestuur van Europol, ging dieper in op deze toegenomen activiteiten die het gevolg zijn van de verdere uitbouw van de huidige taken en de toekenning van belangrijke nieuwe taken. Bij de analyse van de noden voor de periode 2025-2027 is gebleken dat het huidige budget niet zal volstaan. Europol kan het zich echter niet veroorloven om de toegewezen opdrachten niet uit te voeren. In dialoog met de lidstaten zal dan ook moeten worden bekeken hoe het budget beter afgestemd kan worden op de werking van Europol.

Verslag van de Europese Toezichthouder voor gegevensbescherming

Wojcjech Wiewiorowski, Europees Toezichthouder voor gegevensbescherming, focuste zijn uiteenzetting op drie punten. In de eerste plaats vermeldde hij de grote toename van de verwerking van biometrische data. Dit is bijna volledig toe te schrijven aan het toenemend gebruik van systemen van gelaatsherkenning. Verschillende criteria zijn intussen opgesteld waaraan deze systemen moeten voldoen.

Een tweede bedenking betrof de nieuwe werkmethoden tussen Europol en de verschillende nationale politiediensten. Deze diensten hebben toegang tot elkaars databanken. Dit zorgt ervoor dat de verantwoordelijkheid voor de bescherming van deze gegevens meer en meer gedeeld wordt tussen deze diensten, waardoor de controle erop niet zo gemakkelijk is.

Een derde punt handelde over de laatste inspectie die door de Toezichthouder werd uitgevoerd bij Europol op 2 en 3 oktober 2023. Hierbij werd onder meer gefocust op de verwerking van passagiersgegevens, de verlening van visa en de behandeling van grote databestanden.

Jürgen Ebner, adjunct uitvoerend directeur van Europol, stelde dat, aangezien Europol meer en meer een operationeel ondersteuningsagentschap wordt, ook de gegevensbescherming een steeds belangrijkere factor is om mee rekening te houden. Europol neemt dit elke dag opnieuw ter harte.

Hij gaf een overzicht van de verschillende klachten die aanhangig werden gemaakt bij de Toezichthouder. Deze bevinden zich in verschillende stadia van behandeling. Hij is ervan overtuigd dat de resultaten zullen leiden tot een nog sterkere gegevensbescherming bij Europol.

Thematisch debat over illegale wapenhandel

Minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden stelde dat coördinatie tussen de politiediensten in de EU noodzakelijk is, waarbij Europol het platform is voor de uitwisseling van criminele informatie. Daarbij staat gegevensbescherming met respect voor privacy voorop. De Belgische regering steunt dan ook volmondig Europol.

Wat het thema van dit debat betreft, benadrukte Annelies Verlinden dat de snelle verspreiding van spookwapens de fundamenten van onze openbare veiligheid ondermijnt. Deze dreiging met hard worden aangepakt door de aanpak te versterken en het inlichtingenniveau te verbeteren.

Ze vermeldde de hiaten in de Europese regelgeving waardoor illegale wapenhandel mogelijk blijft. Vooral het toenemende gebruik van 3D-geprinte vuurwapens of wapens die samengesteld zijn uit onderdelen die vrij en legaal op de markt verkrijgbaar zijn.

Het is daarom noodzakelijk dat er tussen de Europese lidstaten een grotere samenwerking wordt georganiseerd die bijvoorbeeld kan leiden tot de oprichting van een databank van in beslag genomen vuurwapens.

Vervolgens namen Olivier Onidi, DG Migratie en Binnenlandse Zaken van de Europese Commissie, Jean-Philippe Lecouffe, adjunct uitvoerend directeur van Europol en Nils Duquet, directeur van het Vlaams Vredesinstituut het woord.

Samen met de deelnemers aan de JPSG Europol werd van gedachten gewisseld over de initiatieven reeds genomen door Europol en de maatregelen die op Europees vlak nog moeten worden genomen om de strijd tegen illegale wapenhandel ten volle te voeren.

Thematisch debat over de strijd tegen mensenhandel 

Diane Schmitt, EU-coördinatrice voor de strijd tegen mensenhandel en Jean-Philippe Lecouffe, adjunct uitvoerend directeur van Europol, benadrukten tijdens het debat met de aanwezige parlementsleden het belang van deze strijd tegen mensenhandel die zwaar weegt op de samenleving. Europol speelt hier nu al een grote rol in en zal zich in de toekomst nog meer engageren in deze strijd.

Tussen beide thematische debatten werd een tussenkomst gedaan door Ylva Johansson, Europees Commissaris voor Binnenlandse Zaken. Zij waarschuwde de aanwezigen dat georganiseerde misdaad en drugsmisdaad groter zijn dan ooit, en een even grote dreiging vormen voor de samenleving als terrorisme. De Europese Unie heeft de afgelopen 4 jaar echter grote stappen gezet in de bestrijding hiervan, vooral dankzij de rol van Europol.

Recent werd een nieuw mandaat voor Europol overeengekomen dat het agentschap klaar moet maken voor de nieuwe uitdagingen en taken die het zal moeten aanpakken in de Europese Unie en ook daarbuiten. In dit kader werd Europol ook toegevoegd aan het systeem voor informatiewisseling van de politiediensten.

De volgende vergadering van GPC Europol zal doorgaan in het Europees Parlement te Brussel op maandag 11 en dinsdag 12 november 2024.

Alle foto's: Dag 1 - Dag 2.

De opname van de vergadering is beschikbaar op YouTube.