7‑45

Sénat de Belgique

Session ordinaire 2023‑2024

Séances plénières

Vendredi 8 mars 2024

Séance extraordinaire

7‑45

Belgische Senaat

Gewone Zitting 2023‑2024

Plenaire vergaderingen

Vrijdag 8 maart 2024

Buitengewone vergadering

Annales

Handelingen

Sommaire

Inhoudsopgave

Hommage à MM. André Antoine, Bert Anciaux et Jean‑Paul Wahl à l’occasion de leurs trente‑cinq et vingt‑cinq années de mandat parlementaire. 2

 

Huldebetoon aan de heer André Antoine, de heer Bert Anciaux en de heer Jean‑Paul Wahl ter gelegenheid van hun vijfendertigjarig of vijfentwintigjarig ambtsjubileum... 2

 

Présidence de Mme Stephanie D’Hose

(La séance est ouverte à 13 h 10.)

Voorzitster: mevrouw Stephanie D’Hose

(De vergadering wordt geopend om 13.10 uur.)

Hommage à MM. André Antoine, Bert Anciaux et Jean‑Paul Wahl à l’occasion de leurs trente‑cinq et vingt‑cinq années de mandat parlementaire

Huldebetoon aan de heer André Antoine, de heer Bert Anciaux en de heer Jean‑Paul Wahl ter gelegenheid van hun vijfendertigjarig of vijfentwintigjarig ambtsjubileum

Introduits par M. André Rezsöházy, directeur général du Sénat, les jubilaires font leur entrée et prennent place dans les fauteuils qui leur sont réservés dans l’hémicycle.

Mme D’Hose prend place au fauteuil présidentiel.

Voorafgegaan door de heer André Rezsöházy, directeur‑generaal van de Senaat, komen de jubilarissen de vergaderzaal binnen en nemen plaats op de voor hen centraal opgestelde stoelen.

Mevrouw D’Hose neemt plaats in de voorzitterszetel.

Mme la présidente. – Mesdames et Messieurs, le Sénat se réunit aujourd’hui en séance extraordinaire afin de rendre hommage à M. André Antoine, à l’occasion de ses trente‑cinq années de mandat parlementaire, et à MM. Bert Anciaux et Jean‑Paul Wahl à l’occasion de leurs vingt‑cinq années de mandat parlementaire.

De voorzitster. – Dames en heren, de Senaat komt thans in buitengewone vergadering bijeen om hulde te brengen aan de heer André Antoine, ter gelegenheid van zijn vijfendertigjarig ambtsjubileum en aan de heren Bert Anciaux en Jean‑Paul Wahl ter gelegenheid van hun vijfentwintigjarig ambtsjubileum.

Il a plu à Sa Majesté le Roi d’envoyer le télégramme suivant :

Het heeft Zijne Majesteit de Koning behaagd het volgende telegram te zenden:

« À l’occasion de l’hommage que le Sénat rend à certains parlementaires, je tiens à marquer toute ma considération pour les services rendus par M. André Antoine à l’occasion de son 35e anniversaire de mandat parlementaire, et MM. Jean‑Paul Wahl et Bert Anciaux pour leur 25e anniversaire de mandat parlementaire.

Il m’est très agréable de joindre aux marques de sympathie qui leur sont témoignées mes vives félicitations et mes meilleurs vœux pour leur santé, leur bonheur et une activité féconde au service du pays. »

“Ter gelegenheid van de huldiging door de Senaat van de staat van dienst van enkele parlementsleden, wens ik mijn waardering tot uitdrukking te brengen voor de inzet die betoond werd door de heer André Antoine tijdens zijn 35‑jarig parlementair mandaat, door de heren Jean‑Paul Wahl en Bert Anciaux tijdens hun 25‑jarig parlementair mandaat.

Het is mij een bijzonder genoegen, om samen met de blijken van sympathie die hun betuigd worden, mijn beste wensen aan te bieden voor hun geluk, hun gezondheid en hun verdere inzet ten dienste van het land.”

„Anlässlich der Ehrung einiger Abgeordnete durch den Senat, möchte ich meine Anerkennung aussprechen für die geleisteten Dienste von Herrn André Antoine zu seinem 35‑jährigen Mandatsjubiläum, une die Herren Jean‑Paul Wahl und Bert Anciaux zu ihrem 25‑jährigen Mandatsjubiläum.

Es ist mir eine große Freude, ihnen zusammen mit den Sympathiebekundungen, die ihnen zuteilwurden, Glück, Gesundheit und weiterhin erfolgreichen Einsatz im Dienste des Landes zu wünschen. «

„Anlässlich der Ehrung einiger Abgeordnete durch den Senat, möchte ich meine Anerkennung aussprechen für die geleisteten Dienste von Herrn André Antoine zu seinem 35‑jährigen Mandatsjubiläum, une die Herren Jean‑Paul Wahl und Bert Anciaux zu ihrem 25‑jährigen Mandatsjubiläum.

Es ist mir eine große Freude, ihnen zusammen mit den Sympathiebekundungen, die ihnen zuteilwurden, Glück, Gesundheit und weiterhin erfolgreichen Einsatz im Dienste des Landes zu wünschen. “

M. Tillieux, présidente de la Chambre des représentants, nous a fait parvenir le télégramme suivant :

Mevrouw Tillieux, voorzitster van de Kamer van volksvertegenwoordigers, heeft ons het volgende telegram gezonden:

« C’est avec grand plaisir que je m’associe, au nom de la Chambre des représentants, à l’hommage qui sera rendu par le Sénat à M. André Antoine pour ses 35 ans de mandat et à MM. Jean‑Paul Wahl et Bert Anciaux pour leurs 25 années de mandat.

La Chambre des représentants adresse ses vives félicitations aux jubilaires et les remercie d’avoir contribué aux travaux parlementaires dans notre pays. Nous partageons la fierté qu’ils ressentent à l’occasion de ce signe formel de reconnaissance pour les nombreuses années consacrées au service de notre démocratie parlementaire. »

“Het is mij een groot genoegen om mij namens de Kamer van volksvertegenwoordigers aan te sluiten bij het huldebetoon van de Senaat aan de heer André Antoine ter gelegenheid van zijn vijfendertigjarig ambtsjubileum en aan de heren Jean‑Paul Wahl en Bert Anciaux ter gelegenheid van hun vijfentwintigjarig ambtsjubileum.

De Kamer van volksvertegenwoordigers feliciteert de jubilarissen van harte en dankt hen voor hun bijdrage aan de parlementaire werkzaamheden in ons land. Wij delen de trots die zij voelen bij deze formele blijk van erkenning voor de vele jaren die zij ten dienste hebben gesteld van onze parlementaire democratie.”

M. De Croo, premier ministre, nous a fait parvenir le télégramme suivant :

De heer De Croo, eerste minister, heeft ons het volgende telegram gezonden:

« Au nom du gouvernement fédéral et en mon nom personnel, je tiens à féliciter chaleureusement les membres du Sénat qui sont honorés aujourd’hui pour leur jubilé parlementaire.

André Antoine, Jean‑Paul Wahl et Bert Anciaux ont, chacun à sa manière, laissé une empreinte indélébile dans l’histoire politique de ce pays. Nous remercions ces sénateurs pour leur engagement en faveur de la démocratie et pour toutes les années qu’ils ont consacrées au service des citoyens. »

“In de naam van de federale regering en in mijn persoonlijke naam wens ik de hartelijkste gelukwensen aan te bieden aan de leden van de Senaat die vandaag gehuldigd worden ter gelegenheid van hun parlementair jubileum.

André Antoine, Jean‑Paul Wahl en Bert Anciaux hebben, elk op hun manier een onuitwisbare indruk achtergelaten in de politieke geschiedenis van ons land. We danken deze senatoren voor hun democratische engagement en hun jarenlange toewijding ten dienste van de burgers.”

Mesdames et Messieurs, nous honorons aujourd’hui trois sénateurs qui ont commencé leur carrière parlementaire au cours du précédent millénaire. Trois hommes politiques qui, au départ, habitaient tous dans la province de l’ancien Brabant, avant que le redécoupage de la Belgique ne les sépare et ne les répartisse dans différentes provinces et régions. Et pourtant, c’est justement ce redécoupage de notre pays qui les rassemble aujourd’hui au sein d’une même assemblée, le Sénat.

Trois hommes. Trois juristes. Trois brillants orateurs, qui parviennent aisément à capter l’attention de leur public et à le tenir en haleine. Et, avant tout, trois parlementaires qui font la preuve, depuis des décennies, qu’un mandat de parlementaire est un engagement qui a du sens et qui permet réellement de changer le cours des choses, que les parlementaires sont capables d’actionner des leviers et de provoquer des changements.

Je les félicite de tout cœur en mon nom personnel et au nom du Sénat et je cède à présent la parole aux collègues qui vont prononcer leur éloge.

Je donne maintenant la parole à M. Courard pour l’hommage à M. Antoine.

Dames en heren, we huldigen vandaag drie senatoren die hun parlementaire loopbaan startten in het vorige millennium. Drie politici die ooit dezelfde oude provincie Brabant bewoonden vóór de herverkaveling van België hen van elkaar scheidde en onderbracht in verschillende provincies en gewesten. Al is het ook precies die herverkaveling van ons land die hen vandaag terug samenbrengt in één assemblee, de Senaat.

Drie heren. Drie juristen. Drie zeer talentvolle redenaars, die moeiteloos de aandacht van het publiek grijpen en vasthouden. Bovenal drie parlementsleden die al decennia bewijzen dat een parlementair mandaat een zinvol engagement is, waarmee men echt een steen in de rivier kan verleggen, en dat parlementsleden zaken in gang kunnen zetten en kunnen veranderen.

Persoonlijk en namens de hele Senaat wil ik hen van harte danken. Ik geef nu graag het woord aan de collega’s die de huldewoorden zullen uitspreken.

Ik verleen nu het woord aan de heer Courard voor het huldebetoon aan de heer Antoine.

M. Philippe Courard. – Mesdames, Messieurs, chers collèges,

Voici bientôt cinq ans que le Sénat a eu le plaisir et l’honneur d’accueillir en son sein M. André Antoine en sa qualité de sénateur des entités fédérées désigné par le Parlement de la Fédération Wallonie‑Bruxelles.

Depuis, ses qualités oratoires et son humour légendaire n’ont eu de cesse de nous enchanter. Qui, plus que sa chère maman, aurait pu souhaiter de plus bel aboutissement à un parcours politique si dense, elle qui voyait en ce mandat de sénateur le couronnement d’une brillante carrière politique ?

Rendre hommage à André Antoine uniquement pour ses trente‑cinq ans de mandat parlementaire, ce serait en quelque sorte ôter à notre jubilaire certaines dimensions essentielles de son action politique qui, elle, s’étend sur une période de quarante à quarante‑cinq ans.

Car cette carrière politique, André Antoine l’a commencée tôt, très tôt même. En 1980, à 20 ans à peine, il rejoint les rangs du PSC et deviendra cinq ans plus tard le plus jeune parlementaire du pays, ce qui lui vaudra le surnom de « bébé Antoine », du nom de cette série télévisée belge de marionnettes, en noir et blanc, diffusée sur la RTB dans les années soixante.

Ce surnom qu’il affectionne véritablement le suivra quasiment à tous les niveaux de pouvoir. Mais ne vous y trompez pas, derrière ce visage poupon aux petites lunettes rondes se cache en réalité un bûcheur impénitent, fin connaisseur de ses dossiers et salué bien au‑delà de sa propre formation politique.

Ce goût de l’effort et du travail est de tradition. Son grand‑père, Baptiste, dont il admire l’infinie sagesse, lui a appris le goût de la résistance et de la ténacité. C’était un agriculteur, tout comme son père, Émile. Dans ce monde agricole où rien n’est jamais acquis, et où à chaque saison tout est à recommencer, on naît avec ce goût de l’effort, avec l’idée qu’il faut souffrir pour y arriver.

Cette morale fondée sur l’effort et le travail de la terre, déjà mise en lumière à l’époque antique par Virgile dans les Géorgiques, est gravée en lui, lui qui se passionne pour les tracteurs, en vrai ou en miniature, pour les moissons et, plus généralement, pour le monde de la ferme où il éprouve un sentiment de fraternité généré par le travail en équipe.

Dans la famille, André est le premier à avoir rompu la lignée d’agriculteurs en entamant des études de droit à Namur, même si la profession ancestrale le tentait beaucoup. Membre du Cercle de droit, animateur d’une émission de détente sur Radio Coquelicot, kotteur à Louvain‑la‑Neuve avec huit copains, colleur d’affiches à ses heures, c’était déjà un « engagé ». Sans doute se rappelle‑t‑il les cours du père Maon, d’Étienne Cerexhe et de Robert Dethier, surnommé « Bob deux tiers ».

La res publica ou la chose publique deviendra une véritable passion et donnera l’occasion à l’homme pressé qu’il est de gravir quatre à quatre les échelons d’un cursus honorum impressionnant. Outre ses mandats successifs de député, de sénateur et de chef de groupe, il aura été vice‑président du gouvernement wallon, ministre du Logement, des Transports et du Développement territorial, puis ministre du Budget, des Finances, de l’Emploi, de la Formation, des Sports et chargé aussi de la politique aéroportuaire. En 2014, il devient président du Parlement wallon.

Tout au long de sa carrière, son action sera guidée par l’orthodoxie budgétaire, le soutien aux filières industrielles d’énergie renouvelable et, surtout, l’assainissement du logement social. Ne pouvant rester de marbre devant la difficulté pour les Wallonnes et les Wallons de trouver une maison décente, le logement sera d’ailleurs l’une de ses grandes priorités récurrentes.

L’enseignement aussi le passionne depuis toujours. Réformer celui‑ci lui tient particulièrement à cœur. Dans son projet pour la Wallonie, magistralement exposé dans l’ouvrage Narcisse ou Prométhée, paru en 1999, il plaidera entre autres pour une formation continue obligatoire après la formation initiale dans le supérieur et pour une revalorisation de l’enseignement technique et professionnel. On reconnaît bien là le sens du concret de l’homme de la terre.

Mais tout cela est sans compter le niveau local, puisqu’il a également exercé les fonctions de bourgmestre dans sa chère commune de Perwez, commune à laquelle il voue un véritable culte. Il sera, soit dit en passant, l’auteur d’un très bel ouvrage reprenant l’histoire de l’entité fusionnée des communes de Perwez, de Thorembais‑Saint‑Trond, de Thorembais‑les‑Béguines, d’Orbais et de Malèves‑Sainte‑Marie‑Wastines.

Nul doute que leurs paysages bucoliques et reposants sont un lieu de ressourcement pour notre cher collègue qui, pour rien au monde, ne renoncerait aux balades avec son chien Léo à la frontière du Namurois et du Brabant wallon.

Ce qui anime André Antoine avant tout, ce sont les gens. « Tout est dans les rapports humains », se plaît‑il à nous faire savoir. « On ne vit que dans le regard d’un autre, sinon ça n’a pas d’intérêt », dit‑il encore.

Relent d’une éducation chrétienne assumée ou amour de toutes les facettes de l’existence ? Les deux sans doute, car notre collègue est aussi un boulimique de la vie. Le vélo, les lectures, le cinéma – en particulier Bourvil et Sandrine Bonnaire –, les vieilles voitures, les barbecues, le jardinage, les amis, le charme de la Provence, les fêtes à Perwez – celles du vent, des enfants, du vin… – et « les gens qui ont des choses à dire »… Voilà quelques plaisirs simples de nature à le combler.

L’ascétisme, très peu pour lui car, quand on a beaucoup travaillé, il faut savoir en être satisfait, en toute jovialité. Le vrai bonheur ne se trouve‑t‑il pas dans le travail ? Et le bilan est plus que satisfaisant.

Mais il y a un temps pour tout dans la vie. En dépit de son relatif jeune âge et des souhaits des instances de son parti, notre collègue a décidé de ne pas se représenter aux élections, à tout le moins au niveau fédéral et régional. Le sénateur a sagement décidé de tourner la page afin de favoriser le renouvellement. Baptiste, Victor et Anémone ne manqueront pas de s’en réjouir.

Mais il entend poursuivre son engagement d’une autre manière. L’écoute et le service au citoyen ont d’ailleurs toujours constitué le fil rouge de sa carrière. Consacrer dorénavant sa vie à sa famille et au monde associatif et, singulièrement, favoriser la création de crèches fait partie de son nouveau projet de vie.

« Bébé Antoine va s’occuper des bébés », titrait la presse. De ses petits‑enfants et de ceux des autres.

Nul doute qu’il ne manquera pas de travail avec les nombreuses crèches du Centre régional de la Famille et de l’Enfance, avec les crèches projetées et, dans un autre registre, avec la maison de repos du Val d’Orbais.

Cher collègue, vous allez nous manquer. Cher André, si je peux me permettre de te tutoyer, ta perspicacité, nourrie de bon sens et d’une expérience immensément riche, ton humour et ton talent rhétorique inégalé dont nos parlements ont si désespérément besoin, vont nous manquer. Mais nous ne sommes pas inquiets. Ton dynamisme perpétuel et ton goût irrésistible de l’action trouveront à s’accomplir dans d’autres nobles causes car, comme tu le dis très justement, « dans l’associatif, il faut s’investir, donner, et puis recevoir ».

Au nom du Sénat, je t’adresse mes chaleureuses félicitations à l’occasion de ce jubilé.

Je tiens également tout particulièrement à te remercier pour ta jovialité au sein de notre assemblée et, au nom de tous les collègues, je te souhaite plein succès dans toutes tes entreprises futures.

De heer Philippe Courard. – Dames en heren, beste collega’s,

Binnenkort is het vijf jaar geleden dat de Senaat het genoegen en de eer had om de heer André Antoine in zijn midden te verwelkomen als deelstaatsenator, aangewezen door de Franse Gemeenschap.

Sindsdien hebben zijn redenaarstalent en zijn legendarisch gevoel voor humor ons telkens weer weten te bekoren. Wie had, meer dan zijn dierbare moeder, een mooiere afsluiting van een zo rijkgevulde politieke carrière kunnen wensen? Zij zag dit mandaat van senator immers als de bekroning van een briljante politieke loopbaan.

Indien we André Antoine alleen zouden huldigen voor zijn vijfendertig jaar als parlementslid, dan zou onze jubilaris in zekere zin een aantal essentiële dimensies van zijn politiek optreden, dat veertig tot vijfenveertig jaar omspant, worden ontnomen.

Want André Antoine begon erg jong aan zijn politieke loopbaan. In 1980, nauwelijks 20 jaar oud, vervoegt hij de rangen van de PSC en vijf jaar later wordt hij het jongste parlementslid van het land, wat hem de bijnaam “bébé Antoine” zou opleveren, genoemd naar die Belgische zwart‑wit televisieserie met marionetten, die in de jaren zestig werd uitgezonden door de RTB.

Die bijnaam, die hij werkelijk koestert, is hem gevolgd op bijna alle beleidsniveaus. Maar vergis u niet, achter deze “babyface” met een rond brilletje schuilde in werkelijkheid een onverbeterlijk harde werker, een dossierkluiver. En zijn werk werd geprezen tot ver buiten zijn eigen politieke partij.

Die voorliefde voor inspanning en werk is een traditie. Zijn grootvader, Baptiste, wiens eindeloze wijsheid hij bewondert, heeft hem de smaak van weerstand en volharding bijgebracht. Hij was een landbouwer, net als zijn vader, Émile. In die wereld waar niks vanzelf komt, en men elk seizoen volledig opnieuw moet beginnen, is de zin voor inspanning, de idee dat je moet afzien om er te geraken, met de paplepel ingegeven.

Die ethiek gebaseerd op inspanning en op het bewerken van het land, die in de Oudheid al bezongen werd in de Georgica van Vergilius, zit in zijn DNA. Hij heeft immers een passie voor tractoren, echte en in miniatuurvorm, voor de oogsttijd, en meer in het algemeen voor het leven op de boerderij, waar hij de verbondenheid ervaart die ontstaat door het werk in teamverband.

In zijn familie is André de eerste die breekt met het boerenbestaan omdat hij rechten gaat studeren in Namen, ook al lonkte het voorouderlijk beroep. Hij wordt lid van de Cercle de droit, presentator van een vrijetijdsprogramma op Radio Coquelicot, kotstudent in Louvain‑la‑Neuve samen met acht vrienden, aanplakker van affiches in zijn vrije tijd. Hij is met andere woorden al een “engagé”. Hij herinnert zich ongetwijfeld de lessen van vader Maon, Étienne Cerexhe en Robert Dethier, bijgenaamd “Bob deux tiers”.

De res publica of de publieke zaak, zal een regelrechte passie worden en zal de gehaaste man die hij is, de kans geven om met zevenmijlslaarzen een indrukwekkende cursus honorum af te leggen. Naast zijn opeenvolgende mandaten als volksvertegenwoordiger, senator en fractieleider, zal hij ondervoorzitter worden van de Waalse regering, minister van Huisvesting, Transport en Ruimtelijke Ordening, vervolgens minister van Begroting, Financiën, Werkgelegenheid, Opleiding, Sport en is hij bevoegd voor luchthavenbeleid. In 2014 wordt hij voorzitter van het Waals Parlement.

Gedurende zijn hele loopbaan laat hij zich leiden door budgettaire orthodoxie, steun voor de industrie van hernieuwbare energie en vooral de sanering van sociale huisvesting. Aangezien hij niet ongevoelig kon blijven voor de problemen van de Walen om een fatsoenlijke woning te vinden, zal huisvesting één van zijn grote terugkerende prioriteiten zijn.

Onderwijs is ook altijd een passie geweest. Het onderwijs hervormen ligt hem in het bijzonder nauw aan het hart. In zijn project voor Wallonië, meesterlijk uiteengezet in het werk Narcisse ou Prométhée, dat in 1999 verscheen, pleit hij onder andere voor een verplichte permanente opleiding na de basisopleiding in het hoger onderwijs en voor een herwaardering van het technisch en beroepsonderwijs. Hier komt eens te meer de zin voor het concrete naar boven van de man die aan het land verknocht is.

Maar dat is niet alles. Hij was ook actief op het lokale niveau aangezien hij burgmeester was in zijn geliefde gemeente Perwez, die hij echt aanbidt. Terloops vermeld ik dat hij ook de auteur is van een zeer mooi werk over de geschiedenis van de fusiegemeente gevormd door Perwez, Thorembais‑Saint‑Trond, Thorembais‑les‑Béguines, Orbais en Malèves‑Sainte‑Marie‑Wastines.

Niemand twijfelt eraan dat het idyllische en rustgevende landschap van die gemeenten een plek van herbronning is voor onze beste collega, die voor niets ter wereld de wandelingen met zijn hond Leo aan de grens tussen Namen en Waals‑Brabant zou opgeven.

Wat André Antoine in de eerste plaatst drijft, zijn mensen. Hij herinnert ons graag aan het belang van menselijke relaties door te zeggen: “Alles draait om menselijk contact”. Of: “Men leeft pas als men door anderen wordt gezien, anders is het zinloos”.

Getuigt dit van zijn christelijke opvoeding of van de liefde voor alle facetten van het bestaan? Beide waarschijnlijk, want onze collega is een ware levensgenieter. Fietsen, lezen, film – vooral Bourvil en Sandrine Bonnaire, – oldtimers, barbecues, tuinieren, vrienden, de charme van de Provence, de feesten in Perwez – het feest van de wind, van de kinderen, het wijnfeest… – en “mensen die iets te zeggen hebben”… Deze eenvoudige genoegens maken hem gelukkig.

Een ascetische levenswijze is niets voor hem want na het harde werk moet men tevreden en opgeruimd kunnen zijn. Ligt het echte geluk niet in het werk? En de balans is meer dan bevredigend.

Maar alles heeft zijn tijd in het leven. Hoewel hij nog relatief jong is, en tegen de wensen van zijn partij in, heeft onze collega beslist niet meer op te komen bij de verkiezingen, of toch niet op het federale of regionale niveau. De senator heeft wijselijk beslist de bladzijde om te draaien om de vernieuwing aan te moedigen. Baptiste, Victor en Anémone zullen er niet rouwig om zijn.

Hij is wel van plan zijn engagement op een andere manier verder te zetten. Luisteren en ten dienste staan van de burger vormden altijd de rode draad in zijn loopbaan. Zijn gezin, het verenigingsleven, en in het bijzonder het bevorderen van de oprichting van crèches behoren tot zijn nieuwe levensproject.

Bébé Antoine va s’occuper des bébés”, kopte de pers. Hij gaat zich bezighouden met baby’s, met zijn kleinkinderen en met de baby’s van anderen.

Niemand twijfelt eraan dat hij genoeg werk zal hebben met de talrijke crèches van het Centre régional de la famille et de l’enfance en, op een andere manier, met het rusthuis van Val d’Orbais.

Beste collega, beste André, we zullen u missen. Uw scherpzinnigheid, samen met uw gezond verstand en een immens rijke ervaring, uw humor en uw ongeëvenaard retorisch talent, waaraan onze parlementen zo een grote nood hebben, dat alles gaan we missen. Maar we maken ons geen zorgen. U zal uw eeuwig dynamisme en uw onweerstaanbare zin voor actie voor andere nobele doelen inzetten. Zoals u immers altijd zeer terecht zegt: “in het verenigingswerk moet je investeren, geven, en daarna ontvangen”.

In naam van de Senaat bied ik u mijn warme gelukwensen aan ter gelegenheid van dit jubileum.

Ik wil u ook in het bijzonder danken voor uw goedmoedigheid in onze assemblee en ik wens u alle succes bij uw toekomstige plannen.

(Applaudissements)

(Applaus)

Mme la présidente. – Je donne maintenant la parole à M. Van Goidsenhoven pour l’hommage à M. Wahl.

De voorzitster. – Ik verleen nu het woord aan de heer Van Goidsenhoven voor het huldebetoon aan de heer Wahl.

M. Gaëtan Van Goidsenhoven (MR). – Mesdames, Messieurs,

Aujourd’hui, nous sommes rassemblés pour célébrer un jalon remarquable : les 25 ans de mandat parlementaire de notre estimé collègue Jean‑Paul Wahl.

Un quart de siècle au service de la politique, de notre région et de notre pays, c’est une aventure exceptionnelle que peu peuvent revendiquer. Et c’est cet engagement, cette passion pour le service public, que nous honorons aujourd’hui, cher Jean‑Paul.

Né à Uccle en 1955, tu avais sûrement un destin politique. La politique devait être inscrite dans ton ADN, puisque tu es l’arrière‑petit‑fils d’un bourgmestre de Tirlemont.

Après tes études de droit à l’Université catholique de Louvain, tu t’es installé à Jodoigne, une ville que tu as littéralement transformée au fil des ans.

Tu as adhéré au parti qui, à l’époque, s’appelait le PRL et as été élu pour la première fois conseiller communal sur la liste de ce parti en octobre 1988. Tu es devenu échevin de la Culture en 1992 et, dès 1994, on t’a en outre attribué les compétences importantes des Finances et de l’Aménagement du territoire.

En 1999, lorsque le bourgmestre de Jodoigne de l’époque, un certain Louis Michel, devient ministre au sein du gouvernement fédéral, tu hérites de ses fonctions. Tu deviendras bourgmestre en 2004, mandat que tu exerceras jusqu’en 2018 avec passion et dévouement.

Mais tes activités ne se limitent pas à la seule ville de Jodoigne. En mai 1995, tu es élu au Parlement wallon, sur la liste du PRL. Toujours guidé par ton désir de servir et ton amour pour notre région et notre pays, tu seras chef du groupe PRL au Parlement de la Communauté française de 1999 à 2004.

En tant que représentant du Parlement wallon, tu seras aussi un membre actif de la Conférence intergouvernementale et interparlementaire du renouveau institutionnel, qui débouchera sur la signature des importants accords de la Saint‑Polycarpe et de la Saint‑Boniface. C’est en 2017 que tu deviendras président du groupe MR au Parlement wallon.

Depuis dix ans désormais, tu exerces en outre le mandat de sénateur d’entité fédérée et, d’octobre 2014 à juillet 2017, tu as été chef du groupe MR au sein de notre haute assemblée.

Après les élections de 2019, tu as présidé temporairement le Sénat, en tant que sénateur sortant ayant la plus grande ancienneté.

Cher Jean‑Paul, ta carrière politique aux multiples ramifications est traversée d’un fil rouge saillant : tu occupes toujours un rôle de premier plan. Président de groupe au Parlement wallon, président de groupe au Parlement de la Fédération Wallonie‑Bruxelles, président de groupe au Sénat, bourgmestre. C’est une évidence, tu aimes présider ! Tu es un chef d’équipe. Quelqu’un qui rassemble et fédère autour d’une aspiration commune. Un médiateur, toujours prêt à jeter des ponts entre les communautés, à chercher ce qui nous unit plutôt que ce qui nous divise.

Tu aimes le débat d’idées dans le respect et de préférence, au travers des arômes puissants d’une pipe. Mais, tu le sais, le tabac est aujourd’hui exclu de nos assemblées. Heureusement, les commissions du Sénat recourent à la vidéoconférence, ce qui te permet, j’imagine, de joindre l’utile à l’agréable.

Savais‑tu que ton nom de famille signifie en allemand « élection « ? Et même si aujourd’hui, il existe des panels citoyens et d’autres formes de participation, pour toi, le cœur de la démocratie reste le vote, l’élection qui permet de choisir ensemble notre direction.

Pointant la complexité et le coût de ces panels citoyens et tirages au sort, tu exprimais récemment la conclusion suivante : « J’en suis même parfois arrivé à me demander s’il n’était pas plus simple d’organiser des élections ». Autrement dit, des « Wahls » !

Concertation, débat et dialogue, telles sont les boussoles de ton activité politique. Rien d’étonnant, dès lors, à ce que sous la législature précédente, tu aies été l’instigateur de la création de la commission spéciale « Radicalisation ». La radicalisation, c’est précisément la négation du dialogue.

Et tu as mené bien d’autres chantiers politiques, que ce soit au niveau local, régional ou fédéral. Mais tu sais qu’il reste du pain sur la planche.

Si le contournement de Jodoigne progresse bien, il n’en est encore qu’à mi‑chemin. Je crois savoir que tu souhaiterais aussi encourager une plus grande coopération entre les communes wallonnes, par exemple, par des fusions ou en mutualisant la gestion des consommations énergétiques des communes.

Tu ne cesseras jamais non plus de militer pour le droit à l’énergie pour tous à un prix abordable, en particulier pour les moins nantis. Et tu continues à défendre ce dont le débat public et politique a tellement besoin aujourd’hui : la nuance, la réflexion et la sérénité.

Aujourd’hui, nous sommes là pour te dire merci, cher ami. Merci pour ces 25 années de service, pour ton engagement, pour ta passion. Merci, et encore bravo !

De heer Gaëtan Van Goidsenhoven (MR). – Dames en heren,

Vandaag zijn wij hier samen om een opmerkelijke mijlpaal te vieren: 25 jaar parlementair mandaat van onze gewaardeerde collega Jean‑Paul Wahl.

Een kwarteeuw ten dienste van de politiek, ons gewest en ons land: op zo’n uitzonderlijk avontuur kunnen maar weinigen terugblikken. Beste Jean‑Paul, net dit engagement, deze passie voor openbare dienstverlening willen wij vandaag eren.

Je bent geboren in Ukkel in 1955, en leek wel voorbestemd voor de politiek. Als achterkleinzoon van een burgemeester van Tienen moet het politieke bedrijf in je DNA gezeten hebben.

Na je rechtenstudies aan de Université catholique de Louvain vestigde jij je in Geldenaken, een stad die je in de loop der jaren letterlijk hebt herschapen.

Je werd er lid van de toenmalige PRL en in oktober 1988 werd je voor de eerste keer voor deze partij verkozen als gemeenteraadslid. In 1992 werd je er schepen van Cultuur, en vanaf 1994 kwamen hier de bevoegdheden Financiën en Ruimtelijke Ordening bij.

Nadat de toenmalige burgemeester van Geldenaken, een zekere Louis Michel, minister werd in de federale regering, werd je er in 1999 waarnemend burgemeester. In 2004 werd je de effectieve burgemeester, een mandaat dat je met passie en toewijding uitoefende tot 2018.

Maar je activiteiten beperkten zich niet tot Geldenaken alleen. In mei 1995 werd je voor de PRL verkozen als Waals parlementslid. Met je verlangen om te dienen en je liefde voor ons gewest en ons land als constante drijfveren, was je van 1999 tot 2004 fractieleider van de PRL in het Parlement van de Franse Gemeenschap.

Als vertegenwoordiger van het Waalse Parlement was je ook actief lid van de Intergouvernementele en Interparlementaire Conferentie voor Institutionele Vernieuwing, die aanleiding gaf tot de belangrijke akkoorden van Sint‑Polycarpus en Sint‑Bonifatius. Sinds juli 2017 ben je MR‑fractievoorzitter in het Waals Parlement.

Al tien jaar vervul je bovendien het mandaat van deelstaatsenator. Van oktober 2014 tot juli 2017 was je fractieleider van de MR in onze hoge vergadering.

Na de verkiezingen van 2019 zat je als uittredend senator met de meeste anciënniteit tijdelijk de vergadering van de Senaat voor.

Beste Jean‑Paul, in je wijdvertakte politieke loopbaan is er een opvallende rode draad: je krijgt steeds een vooraanstaande rol. Fractievoorzitter in het Waals Parlement, fractievoorzitter in het Parlement van de Franse Gemeenschap, fractievoorzitter in de Senaat, burgemeester. Het is duidelijk: je neemt graag de leiding! Je bent een teamleider. Je bent iemand die mensen samenbrengt en verbindt rond een gemeenschappelijk streven. Je bent een bemiddelaar, altijd bereid om bruggen te slaan tussen de gemeenschappen, om te zoeken naar wat ons bindt in plaats van wat ons verdeelt.

Je debatteert graag over ideeën op een respectvolle manier en bij voorkeur onder het genot van de krachtige aroma’s van een pijp. Maar je weet dat roken in onze assemblees vandaag verboden is. Gelukkig maken de commissies van de Senaat gebruik van videoconferentie, waardoor ik aanneem dat je het nuttige met het aangename kan combineren.

Wist je dat jouw familienaam in het Duits “verkiezing” betekent? En zelfs al zijn er vandaag burgerpanels en andere vormen van participatie, voor jou blijft het hart van de democratie de stemming, de verkiezing, die ons toelaat samen onze weg uit te stippelen.

Toen je wees op de complexiteit en de kosten van die burgerpanels en loting, kwam je onlangs tot de volgende conclusie: “Ik heb me soms zelfs afgevraagd of het niet eenvoudiger zou zijn om verkiezingen te organiseren”. “Wahlen” dus!

Overleg, debat en dialoog vormen de rode draad van jouw politieke optreden. Het hoeft dan ook niet te verbazen dat je in de vorige zittingsperiode de drijvende kracht was achter de oprichting van de bijzondere commissie “Radicalisering”. Radicalisering betekent net de ontkenning van dialoog.

En je hebt nog heel wat andere beleidsdossiers geleid, zowel op lokaal, gewestelijk als federaal niveau. Maar je weet dat er nog werk aan de winkel is.

Hoewel de ring rond Geldenaken goed opschiet, zijn de werken nog maar halfweg. Ik meen dat je ook meer samenwerking tussen de Waalse gemeenten zou willen, bijvoorbeeld via fusies of door het beheer van het energieverbruik van de gemeenten te bundelen.

Je zal ook altijd blijven opkomen voor het recht op betaalbare energie voor iedereen, in het bijzonder voor de minder gegoede burgers. En je blijft vechten voor wat het publiek debat en de politiek vandaag zo broodnodig hebben: nuance, reflectie en sereniteit.

Vandaag staan wij hier om jou te danken, beste vriend. Dank je voor je 25 jaar dienst, voor je inzet, voor je passie. Bedankt en nogmaals gefeliciteerd!

(Applaudissements)

(Applaus)

Mme la présidente. – Je donne maintenant la parole à Mme Brouwers pour l’hommage à M. Anciaux.

De voorzitster. – Ik verleen nu het woord aan Mevrouw Brouwers voor het huldebetoon aan de heer Anciaux.

Mme Karin Brouwers. – Chers collègues, Mesdames, Messieurs, cher Bert,

Rendre un hommage parlementaire est toujours un heureux événement. Le monde politique retient son souffle et, l’espace d’un instant, observe une trêve dans la confrontation des idées. Les amendements font place aux louanges et à l’encensement, le temps d’un intermède parlementaire de qualité.

J’ignore, cher Bert Anciaux, si vous éprouvez, comme moi, ce sentiment particulier. Le rituel de la célébration jubilaire vous impose aujourd’hui un rôle plutôt contre nature : celui d’auditeur passif et, surtout, silencieux. Ce qui n’est pas une mince épreuve, vu votre besoin presque physique de prendre la parole. Exprimer des opinions correspond chez vous, pour ainsi dire, à une fonction vitale. Heureusement, ce n’est pas tous les jours que l’on vous rend hommage !

Cher Bert, l’année 1959 voit fleurir dans le monde une multitude d’initiatives destinées à améliorer le monde. À New York, les Nations unies adoptent la Déclaration des droits de l’enfant. À Strasbourg, la Cour européenne des droits de l’homme est créée. En Belgique, le Pacte scolaire est signé. Et à Merksem, Bert Anciaux voit le jour.

Définir Bert Anciaux comme un projet d’amélioration du monde est une énième tentative, ambitieuse mais vaine, de cerner en quelques mots l’univers en perpétuelle expansion que nous appelons Bert Anciaux. Comment pourrait‑on décrire un tourbillon politique filant à toute allure depuis 48 ans ? Une encyclopédie serait l’outil le plus approprié, mais je ne dispose que de quelques minutes.

J’irais plus vite en énumérant les mandats que vous n’avez pas exercés qu’en dressant la liste de ceux que vous avez exercés, mais qu’importe, je m’y risque : vous avez été conseiller communal à Bruxelles ; échevin ; conseiller provincial ; président de parti et président d’alliance ; ministre flamand ; ministre fédéral ; député ; sénateur ; chef de groupe, mais aussi avocat ; directeur d’un centre de soins résidentiels ; docteur en sciences pédagogiques ; chargé de cours, et auteur. Cher Bert, l’imprimeur de vos cartes de visite ne risque pas la faillite…

Votre passage dans nos institutions publiques a laissé une trace législative tangible. La politique sportive et culturelle flamande repose encore aujourd’hui sur plusieurs décrets dont vous avez été l’instigateur. Qui plus est, pas moins de 76 propositions de loi déposées par vos soins sont devenues lois. 76 lois Anciaux ! Le Code Napoléon n’a plus cours, mais un Code Anciaux est à présent disséminé dans notre arsenal législatif.

En regardant ces 76 lois de plus près, on peut percevoir votre insatiable désir d’améliorer le monde. Dans votre apport législatif, il y a d’abord un large pan de réglementation institutionnelle. C’est le fruit de votre conscience flamande et de votre lutte pour l’égalité de traitement entre Flamands, Wallons, Bruxellois et germanophones et pour une organisation institutionnelle au sein de laquelle chaque communauté puisse développer librement sa propre identité culturelle.

Vous avez ensuite à votre actif un large éventail de mesures visant à protéger les plus faibles et les plus vulnérables de notre société : les mendiants, les enfants, les personnes porteuses d’un handicap, les demandeurs d’asile, les victimes de la traite et du trafic des êtres humains et des marchands de sommeil. C’est là le fruit de votre engagement pour une société juste, sociale et attentionnée. Ce volet de votre héritage législatif trouve son couronnement dans la loi sur l’internement, qui a enfin mis un terme au traitement arbitraire et à l’abandon des internés.

Ces 76 lois sont autant de preuves tangibles qu’un parlement peut avoir du poids, que le gouvernement n’a pas le monopole de l’action politique et que les parlementaires peuvent faire la différence.

Cher Bert, les trois grands mots ont été lâchés : flamand, social et attentionné. Ces mots qui forment le sous‑titre du livre que vous avez écrit avec votre père, Vic Anciaux, « vake », et votre fille, Britt. Flamand, social et attentionné, ces trois adjectifs sont peut‑être ceux qui vous définissent le mieux, cher Bert. Pourquoi faudrait‑il une encyclopédie quand trois mots pourraient suffire ? Trois ressorts qui, tout au long de votre parcours politique, jouent parfois à saute‑mouton pour se disputer la première place, mais qui, bien plus souvent, coexistent pacifiquement.

La voie que vous suivez en politique a été ouverte en grande partie par Vic Anciaux, médecin de village à Machelen, en qui l’émancipation flamande et la lutte sociale se rejoignaient déjà. Et il y a bien sûr aussi cet autre grand mentor politique, Maurits Coppieters, qui a orienté le mouvement flamand vers la dépilarisation, l’ouverture et la tolérance.

Vous avez étudié le droit pour donner un ancrage social à vos idéaux. Mais petit à petit, vous avez découvert que le droit pouvait tout au plus ordonner la société. Son influence sur l’homme et la société demeure finalement très limitée. C’est peut‑être l’une des raisons qui vous ont poussé à étudier, bien plus tard, la pédagogie et les sciences socioéducatives. Vous estimiez sans doute que vous pourriez avoir plus d’impact en formant des gens qu’en légiférant.

Il vous manque peut‑être encore un diplôme, cher Bert, afin d’être parfaitement outillé pour atteindre vos trois idéaux. Celui de médecin. Il n’y a pas plus attentionné qu’un médecin. Néanmoins, je pense que vous vous êtes fait à l’idée que ce flambeau porté par votre père ait été entre‑temps repris par la génération suivante.

Pour vous, la politique consiste à améliorer la société. C’est plus que de l’idéologie, cela relève d’un besoin physique. Et si vous n’y parvenez pas dans l’arène politique, vous plaidez, vous écrivez ou vous dirigez le centre de soins « De Overbron », qui cherche d’ailleurs à être bien plus qu’une maison de repos.

Flamand, social, attentionné. Peut‑être faudrait‑il encore y ajouter un adjectif. Lorsque je regarde votre parcours politique ou lorsque je vous écoute, dans cet hémicycle ou en commission, un autre qualificatif me vient à l’esprit : libre. Bert Anciaux veut être libre. Il ne se laisse pas enfermer dans un carcan. Il est allergique à l’étreinte des idéologies et des partis politiques, à la pression des masses. « Vive ma liberté », chantait Arno. Cela pourrait être votre devise. Vous avez quelque chose de Till l’Espiègle. Un combattant de la liberté indépendant, qui a soif de liberté et d’honnêteté, un peu malicieux aussi.

Vous avez fait votre credo d’une citation de l’empereur‑philosophe romain Marc Aurèle : « Ce qui s’oppose à ma route me devient une route ». C’est un magnifique message de ténacité et de foi dans l’avenir. Continuez à suivre votre route, cher Bert.

Nous vous adressons nos chaleureuses félicitations pour vos 25 années de mandat parlementaire.

Mevrouw Karin Brouwers. – Beste collega’s, dames en heren, beste Bert, een parlementair huldebetoon is een heuglijk gebeuren. Even treedt er politieke windstilte in. De ideeënstrijd gaat een luttele wijl de kast in. Er wordt even niet met amendementen gezwaaid, maar wel met lof en wierook. Dit is parlementaire qualitytime.

Ik weet niet, collega Bert Anciaux, of u dit nu ook zo ervaart. Het ritueel van de jubileumviering dwingt u momenteel in een veeleer tegennatuurlijke rol: die van passieve en, vooral, zwijgende toehoorder. Dat is voor u geen geringe beproeving. U heeft immers een fysieke behoefte om het woord te nemen. Het uiten van meningen is voor u een vitale levensfunctie. Gelukkig wordt u niet elke dag gehuldigd.

In 1959, beste Bert, worden wereldwijd heel wat initiatieven opgestart die als roeping hebben om de wereld te verbeteren. In New York nemen de Verenigde Naties de Verklaring van de Rechten van het Kind aan. In Straatsburg wordt het Europees Hof voor de Rechten van de Mens opgericht. In België wordt het Schoolpact getekend. En in Merksem wordt Bert Anciaux geboren.

Bert Anciaux definiëren als een wereldverbeterend project is de zoveelste ambitieuze doch vruchteloze poging om het eeuwig uitdijende universum dat wij Bert Anciaux noemen, in enkele woorden te vatten. Hoe beschrijf je een politieke rollercoaster die al 48 jaar voortraast? Het meest aangewezen middel is een encyclopedie. Maar ik heb slechts een handvol minuten.

Het zou sneller zijn om de mandaten op te sommen die u niet heeft bekleed dan degene die u wél heeft bekleed, maar goed, hier gaan we. U was gemeenteraadslid van Brussel. Schepen. Provincieraadslid. Partijvoorzitter. Alliantievoorzitter. Vlaams minister. Federaal minister. Volksvertegenwoordiger. Senator. Fractieleider. Maar ook advocaat. Directeur van een woonzorgcentrum. Doctor in de pedagogische wetenschappen. Docent. Auteur. Beste Bert, de drukker van uw visitekaartjes is een zeer welvarend man geworden.

Uw doortocht doorheen onze staatsinstellingen heeft een breed wetgevend spoor nagelaten. Ook vandaag nog steunt het Vlaamse sport- en cultuurbeleid op een aantal decretale hoekstenen die u heeft gelegd. Er zijn intussen ook al 76 wetsvoorstellen van uw hand die wet geworden zijn. 76 wetten‑Anciaux! De Kamer heeft net de Code Napoléon opgeheven, maar, verspreid over ons wettenbestand, ligt er nu een Code Anciaux.

Wie die 76 wetten tegen het licht houdt, komt wellicht redelijk dicht bij de kern van de wereldverbeteraar in u. Er is, vooreerst, een hele brok institutionele regelgeving. Die is de vrucht van uw Vlaamse bewogenheid, van uw streven naar een gelijke behandeling van Vlamingen, Walen, Brusselaars en Duitstaligen. Naar een staatsinrichting waarin elke gemeenschap de vrijheid heeft om haar eigen culturele identiteit te ontwikkelen.

Daarnaast is er een breed pakket maatregelen die de zwakkeren en kwetsbaren in onze samenleving in bescherming neemt. Bedelaars, kinderen, personen met een handicap, asielzoekers, slachtoffers van mensenhandel, van mensensmokkel, van huisjesmelkerij. Dat is de vrucht van uw streven naar een samenleving die rechtvaardig is, sociaal, zorgzaam. De kroon op dat segment van uw wetgevend legaat is de wet op de internering. Eindelijk kwam er een einde aan de willekeurige behandeling en de verwaarlozing van geïnterneerden.

Die 76 wetten zijn ook stuk voor stuk een krachtig bewijs dat een parlement kan wegen. Dat beleidsvoering geen monopolie van een regering hoeft te zijn. Dat parlementsleden een verschil kunnen maken.

Beste Bert, de drie cruciale woorden zijn inmiddels gevallen. Vlaams, sociaal, zorgzaam. Het is de ondertitel van het boek dat u schreef samen met uw vader, Vic Anciaux, “vake”, en uw dochter Britt. Vlaams, sociaal, zorgzaam. Die drie adjectieven, beste Bert, zijn misschien nog wel de beste definitie van u. Een encyclopedie hoeft helemaal niet. Drie woorden zouden wel eens kunnen volstaan. Drie drijfveren die, in de loop van uw lange politieke mars, soms haasje‑over springen om vooraan te kunnen staan, maar veel vaker hand in hand gaan.

Het politieke pad dat u bewandelt, werd trouwens in grote mate geëffend door Vic Anciaux, die dorpsarts was in Machelen. Vlaamse ontvoogding en sociale strijd kwamen ook bij hem al samen. En dan is er natuurlijk ook die andere grote politieke mentor, Maurits Coppieters, die de Vlaamse beweging op sleeptouw nam richting ontzuiling, openheid en verdraagzaamheid.

U bent ooit rechten gaan studeren om uw idealen maatschappelijk waar te maken. Maar gaandeweg ontdekte u dat het recht hooguit de maatschappij kan ordenen. De impact op mens en samenleving blijft al bij al gering. Wellicht is dat één van de redenen waarom u, veel later, pedagogie en agogiek bent gaan studeren. Mensen vormen, het zou wel eens meer impact kunnen hebben dan wetten uitvaardigen.

Er ontbreekt misschien nog één diploma, Bert, om, optimaal gewapend, uw drie idealen na te streven. Dat van arts. Zorgzamer wordt het niet. Maar ik denk dat u er vrede mee heeft dat die fakkel, die uw vader al droeg, intussen werd overgenomen door de volgende generatie.

Politiek is voor u: de samenleving opbouwen. Uw drang naar samenlevingsopbouw is echter meer dan een ideologie. Het is een fysieke behoefte. En wanneer het u even niet lukt als politicus, timmert u verder aan de weg, als advocaat, met een boek, of als directeur van het zorgcentrum De Overbron. Een zorgcentrum dat trouwens veel meer beoogt te zijn, dat een woonleefcentrum is.

Vlaams, sociaal, zorgzaam. Misschien, heel misschien, moeten we er toch nog één adjectief aan toevoegen. Als ik uw politieke tocht overschouw, als ik u beluister, hier in dit halfrond of in een commissie, dan denk ik ook: vrij. Bert Anciaux wil vrij zijn. Bert Anciaux past niet in een keurslijf. Bert Anciaux is allergisch voor de greep van ideologieën, voor de greep van de politieke partijen, voor de druk van de massa. “Vive ma liberté”, zong Arno. Het zou uw credo kunnen zijn. U bent een beetje een Tijl Uilenspiegel. Een vrijheidsstrijder, met een vrijgevochten levensvisie en een drang naar waarheid en eerlijkheid. En ook een klein beetje schelms.

Zelf hebt u een citaat van Marcus Aurelius, de Romeinse keizer‑filosoof, tot uw motto gemaakt: “Als je een hindernis op je weg vindt, moet je van die hindernis je weg maken.” Het is een prachtige boodschap van doorzettingsvermogen en geloof in de toekomst. Blijf uw weg volgen, beste Bert.

Onze hartelijke felicitaties voor uw vijfentwintigjarig jubileum.

(Applaudissements)

(Applaus)

Mme la présidente. – Nous allons à présent remettre aux jubilaires la médaille d’honneur qui leur est décernée par le Sénat.

De voorzitster. – Wij gaan nu over tot de uitreiking van de erepenning die door de Senaat aan de jubilarissen wordt aangeboden.

Mme D’Hose remet les médailles d’honneur aux jubilaires.

Mevrouw D’Hose overhandigt de erepenningen aan de jubilarissen.

(Applaudissements)

(Applaus)

Mme la présidente. – Je donne maintenant la parole à M. Wahl pour une réponse au nom des jubilaires.

De voorzitster. – Ik verleen nu het woord aan de heer Wahl om namens de jubilarissen te antwoorden.

M. Jean‑Paul Wahl. – Madame la Présidente, Chers Collègues, Mesdames et Messieurs,

MM. Antoine et Anciaux se joignent à moi pour vous remercier, Madame la Présidente, de cet hommage qui nous est réservé. Nous en sommes touchés.

Nous sommes honorés par les messages du Roi, de la présidente de la Chambre et du premier ministre qui s’associent aux marques de sympathie qui nous sont adressées aujourd’hui.

De heer Jean‑Paul Wahl. – Mevrouw de voorzitster, Beste collega’s, dames en heren,

De heer Antoine, de heer Anciaux en ikzelf willen u, mevrouw de voorzitster, van harte danken voor dit eerbetoon. Het ontroert ons.

We zijn ook vereerd door de boodschappen van de Koning, van de voorzitster van de Kamer en van de eerste minister die zich scharen achter de vele blijken van sympathie die we vandaag mochten ontvangen.

André Antoine, Bert Anciaux et moi‑même, serions‑nous devenus des sages en raison de notre expérience ? J’ai un doute et je crois que tous trois, nous préférons répondre par la négative.

Combien de fois n’avons‑nous pas tenté de convaincre l’autre de la justesse de nos propositions ? Avec Bert Anciaux, dont le parti – admettons‑le – n’a pas toujours les mêmes visions que le mien, et avec André Antoine avec qui j’ai parfois eu des échanges d’idées musclés.

Cependant, alors que nous étions tous deux bourgmestres de communes voisines, dans l’est du Brabant wallon, combien de dossiers André et moi n’avons‑nous pas pu faire aboutir ensemble, dans l’intérêt respectif de nos communes ? Aujourd’hui encore, nous collaborons pour l’installation d’une nouvelle crèche à Jodoigne.

Car je suis certain que nous avons acquis la conviction que personne ne peut prétendre détenir le monopole de la vérité et que c’est du débat démocratique que jaillissent les solutions.

Nous sommes tous trois convaincus que le plus grand danger qui nous guette est la montée des extrémismes, tant dans le nord que dans le sud du pays.

Is de wijsheid bij André Antoine, Bert Anciaux en mezelf met de jaren gekomen? Daar heb ik zo mijn twijfels over en ik denk dat we deze vraag alle drie liever met ‘nee’ beantwoorden.

Hoe vaak hebben wij niet getracht de andere ervan te overtuigen dat onze voorstellen juist waren? Met Bert Anciaux, wiens partij – laten we eerlijk zijn –, niet altijd dezelfde visie had als de mijne, en ook met André Antoine heb ik vaak stevige discussies gehad.

Maar toch, hoeveel dossiers hebben André en ik, toen we burgemeesters waren van buurgemeenten in het oosten van Waals‑Brabant, niet samen tot een goed einde gebracht, in het respectieve belang van onze gemeenten? Nu nog werken wij samen aan de oprichting van een nieuwe crèche in Geldenaken.

Wat ik wél zeker weet, is dat wij mettertijd tot de conclusie zijn gekomen dat niemand kan beweren de waarheid in pacht te hebben en dat oplossingen alleen voortkomen uit een democratisch debat.

We zijn het er alle drie over eens dat het grootste gevaar schuilt in het opkomende extremisme, zowel in het noorden als in het zuiden van het land.

Lors des prochaines élections, nous allons nous affronter entre partis démocratiques, nous serons des adversaires. Mais nous aurons un ennemi commun, l’extrémisme.

Il est de notre devoir d’expliquer encore et encore à nos concitoyens que nous avons la chance de vivre dans un pays qui assure notre bien‑être.

Bij de volgende verkiezingen staan we als democratische partijen tegenover elkaar. We staan echter ook voor een gemeenschappelijke vijand: het extremisme.

Het is onze plicht om onze medeburgers telkens weer uit te leggen dat we het geluk hebben in een land te wonen dat garant staat voor ons welzijn.

Bien sûr, nos institutions sont complexes ; bien sûr, nous souhaitons tous les simplifier. Mais elles assurent la paix dans notre pays.

Peut‑être parce que notre territoire a été pendant des siècles le champ de bataille de l’Europe, avons‑nous dans nos gènes ce sens du compromis qui nous a permis d’éviter les violences.

Natuurlijk zijn onze instellingen complex, natuurlijk wil iedereen ze graag vereenvoudigen. Maar net die instellingen waarborgen de vrede in ons land.

Het is misschien omdat ons grondgebied eeuwenlang het slagveld van Europa is geweest, dat we dit gevoel voor compromissen in onze genen hebben, waardoor we geweld hebben kunnen voorkomen.

Chers Collègues,

Permettez‑moi de paraphraser Jacque Brel : nous ne sommes pas du même bord, mais nous avons le même port. Tous les démocrates ont le même objectif : le bien‑être de nos concitoyens. La seule chose qui nous différencie, ce sont les chemins à emprunter pour y arriver.

Je vous remercie de votre attention.

Beste collega’s,

Sta me toe de woorden van Jacques Brel te parafraseren: “nous ne sommes pas du même bord, mais nous avons le même port”. Alle democraten hebben hetzelfde doel voor ogen: het welzijn van onze medeburgers. Het enige wat ons onderscheidt, zijn de wegen die we kiezen om dat doel te bereiken.

Ik dank u voor uw aandacht.

(Applaudissements)

(Applaus)

Mme la présidente. – Je déclare la séance extraordinaire close.

J’invite toutes les personnes présentes à la réception offerte dans les salons rouges du Sénat.

De voorzitster. – Ik verklaar de buitengewone vergadering gesloten.

Ik nodig hierbij alle aanwezigen uit voor een receptie in de rode salons van de Senaat.

(La séance est levée à 13 h 45.)

(De vergadering wordt gesloten om 13.45 uur.)