|
6‑34 Belgische Senaat Gewone Zitting 2017‑2018 Plenaire vergaderingen Vrijdag 24 november 2017 Ochtendvergadering |
6‑34 Sénat de Belgique Session ordinaire 2017‑2018 Séances plénières Vendredi 24 novembre 2017 Séance du matin |
|
Handelingen |
Annales |
|
Inhoudsopgave |
Sommaire |
|
Dotatie van de Senaat – Uitgaven van het dienstjaar 2016 en begroting voor het dienstjaar 2018 Inoverwegingneming van een voorstel Samenstelling van de commissies Gezamenlijke Parlementaire Controlegroep (GPC) inzake Europol Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa Kamer van volksvertegenwoordigers Dotatie van de Senaat – Uitgaven van het dienstjaar 2016 en begroting voor het dienstjaar 2018 Controledienst voor de ziekenfondsen en de landsbonden van ziekenfondsen Uitvoering besluiten van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties In‑, uit- en doorvoer van wapens, munitie en militair materieel Grondwettelijk Hof – Prejudiciële vragen Vast Comité van Toezicht op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten Instituut voor Gerechtelijke Opleiding Centrale Raad voor het Bedrijfsleven en Nationale Arbeidsraad Centrale Raad voor het Bedrijfsleven Tariferingsbureau natuurrampen
|
Approbation de l’ordre du jour Dotation du Sénat – Dépenses de l’exercice 2016 et budget pour l’exercice 2018 Prise en considération d’une proposition Groupe de contrôle parlementaire conjoint spécialisé pour Europol Assemblée parlementaire du Conseil de l’Europe. Dotation du Sénat – Dépenses de l’exercice 2016 et budget pour l’exercice 2018 Office de contrôle des mutualités et des unions nationales de mutualités Exécution décisions du Conseil de sécurité des Nations unies Importation, exportation et transit d’armes, de munitions et de matériel Cour constitutionnelle – Arrêts Cour constitutionnelle – Questions préjudicielles Cour constitutionnelle – Recours Comité Permanent de Contrôle des services de renseignements et de sécurité Institut de formation judiciaire Conseil central de l’économie et Conseil national du travail Bureau de Tarification catastrophes naturelles.
|
|
Voorzitster: mevrouw Christine Defraigne (De vergadering wordt geopend om 10 uur.) |
Présidence de Mme Christine Defraigne (La séance est ouverte à 10 h.) |
Goedkeuring van de agenda |
|
|
De voorzitster. – De agenda zoals vastgesteld door het Bureau werd rondgestuurd. Aangezien er geen opmerkingen zijn, is de agenda goedgekeurd. |
Mme la présidente. – L’ordre du jour établi par le Bureau a été communiqué aux sénateurs. Puisqu’il n’y a pas d’observations, l’ordre du jour est approuvé. |
Onderzoek van de geloofsbrieven en eedaflegging van een senatrice aangewezen door de Franse taalgroep van het Brussels Hoofdstedelijk Parlement |
|
|
De voorzitster. – Wij gaan over tot het onderzoek van de geloofsbrieven van mevrouw Simone Susskind, die door de Franse taalgroep van het Brussels Hoofdstedelijk Parlement als senatrice werd aangewezen, overeenkomstig artikel 213 van het Kieswetboek. Het Bureau is op 6 november jongstleden bijeengekomen voor het onderzoek van de geloofsbrieven van mevrouw Susskind. Ik stel u voor onmiddellijk het verslag van het Bureau te horen. Ik verzoek mevrouw Zrihen, rapporteur, kennis te geven van het verslag van het Bureau. |
Mme la présidente. – L’ordre du jour appelle la vérification des pouvoirs de Mme Simone Susskind, sénatrice désignée par le groupe linguistique français du Parlement de la Région de Bruxelles‑Capitale, en application de l’article 213 du Code électoral. Le Bureau s’est réuni le 6 novembre dernier pour la vérification des pouvoirs de Mme Susskind. Je vous propose d’entendre immédiatement le rapport du Bureau. Je prie Mme Zrihen, rapporteuse, de donner lecture du rapport du Bureau. |
|
Mevrouw Olga Zrihen (PS), rapporteur. – Het Bureau heeft vastgesteld dat mevrouw Véronique Jamoulle, deelstaatsenatrice, ontslag heeft genomen uit haar mandaat met ingang van 11 oktober 2017. Mevrouw Véronique Jamoulle werd door het Parlement van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest als deelstaatsenatrice aangewezen voor de politieke formatie A – PS. Het Bureau heeft kennisgenomen van de lijst die de voorzitter van het Parlement van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest op 9 oktober 2017, met toepassing van de artikelen 212bis en 213 van het Kieswetboek, aan de griffier van de Senaat heeft betekend en waarbij mevrouw Simone Susskind tot senatrice werd aangewezen met ingang van 11 oktober 2017. Het Bureau stelt vast dat de deelstaatsenatrice werd aangewezen door de politieke formatie waaraan de vacant geworden zetel was toegekend. Wat het eigenlijke onderzoek van de geloofsbrieven betreft, acht het Bureau deze procedure overbodig omdat dit onderzoek reeds door het Parlement van het Brussels Hoofdstedelijk Gewest is verricht. Bijgevolg stelt het Bureau voor mevrouw Simone Susskind als lid van de Senaat toe te laten. |
Mme Olga Zrihen (PS), rapporteur. – Le Bureau a constaté que Mme Véronique Jamoulle, sénatrice d’entité fédérée, a démissionné de son mandat à partir du 11 octobre 2017. Mme Véronique Jamoulle a été désignée par le Parlement de la Région de Bruxelles‑Capitale comme sénatrice d’entité fédérée pour la formation politique A – PS. Le Bureau a pris connaissance de la liste notifiée par le président du Parlement de la Région de Bruxelles‑Capitale au greffier du Sénat le 9 octobre 2017, en application des articles 212bis et 213 du Code électoral, par laquelle Mme Simone Susskind a été désignée comme sénatrice à dater du 11 octobre 2017. Le Bureau constate que la sénatrice d’entité fédérée a été désignée par la formation politique à laquelle était attribué le siège devenu vacant. En ce qui concerne la vérification des pouvoirs proprement dite, le Bureau estime cette procédure superfétatoire dans la mesure où cette vérification a déjà été effectuée précédemment par le Parlement de la Région de Bruxelles‑Capitale. Le Bureau vous propose dès lors l’admission de Mme Simone Susskind comme membre du Sénat. |
|
De voorzitster. – Ik dank de rapporteur voor dit verslag. |
Mme la présidente. – Je remercie la rapporteuse pour ce rapport. |
|
– De besluiten van het verslag zijn aangenomen. |
– Les conclusions du rapport sont adoptées. |
|
De voorzitster. – Ik roep mevrouw Simone Susskind uit tot senatrice en verzoek haar de grondwettelijke eed af te leggen. |
Mme la présidente. – Je proclame Mme Simone Susskind sénatrice et l’invite à prêter le serment constitutionnel. |
|
– Mevrouw Simone Susskind legt de grondwettelijke eed af in het Frans, het Nederlands en het Duits. |
– Mme Simone Susskind prête le serment constitutionnel en français, en néerlandais et en allemand. |
|
De voorzitster. – Ik geef mevrouw Simone Susskind akte van haar eedaflegging en verklaar haar aangesteld in haar mandaat van senatrice. |
Mme la présidente. – Je donne à Mme Simone Susskind acte de sa prestation de serment et la déclare installée dans son mandat de sénatrice. |
|
(Applaus) |
(Applaudissements) |
Regeling van de werkzaamheden |
|
|
De heer Bert Anciaux (sp.a). – Op de lijst met inoverwegingnemingen voor vandaag staat een voorstel van resolutie van Katia Segers, als hoofdindiener, medeondertekend door op één na alle fracties, over de vrijlating van professor Djalali van de VUB. Hij werd in Iran aangehouden en ter dood veroordeeld en zit daar op het ogenblik in de gevangenis. Conform artikel 54, paragraaf 3 van ons reglement vragen wij om dit voorstel van resolutie in overweging te nemen en onmiddellijk in de plenaire vergadering te behandelen, gelet op de urgentie van het onderwerp. |
M. Bert Anciaux (sp.a). – La liste des propositions à prendre en considération aujourd’hui comprend une proposition de résolution de Katia Segers, cosignée par tous les groupes sauf un, sur la libération du professeur Djalali de la VUB. Le professeur a été arrêté en Iran et condamné à mort, et il est actuellement incarcéré dans ce pays. Conformément à l’article 54, paragraphe 3 de notre règlement, nous demandons que cette proposition soit prise en considération et qu’elle soit immédiatement discutée en séance plénière, compte tenu de l’urgence de la question. |
|
De voorzitster. – De tekst van het voorstel van resolutie wordt op dit ogenblik rondgedeeld. Met toepassing van artikel 54, paragraaf 3, eerste alinea van het reglement, kan onze vergadering inderdaad het voorstel van resolutie in overweging nemen en onmiddellijk behandelen. Ik stel voor dat u de tijd neemt om de tekst te lezen, zodat we ons bij punt 4 van onze agenda, de inoverwegingnemingen, kunnen uitspreken over de te volgen procedure. |
Mme la présidente. – Le texte de la proposition de résolution est distribué en ce moment. Conformément à l’article 54, paragraphe 3, premier alinéa du règlement, notre assemblée peut effectivement prendre en considération la proposition de résolution et la discuter immédiatement. Je vous propose de prendre le temps de lire ce texte afin que nous puissions nous prononcer sur la procédure à suivre lorsque nous aborderons le point 4 de notre ordre du jour, à savoir les prises en considération. |
Dotatie van de Senaat – Uitgaven van het dienstjaar 2016 en begroting voor het dienstjaar 2018 |
Dotation du Sénat – Dépenses de l’exercice 2016 et budget pour l’exercice 2018 |
Bespreking |
|
|
De heer Bert Anciaux (sp.a), rapporteur. – Mijn verslag handelt zowel over de uitgaven van het dienstjaar 2016 als over de begrotingsvooruitzichten voor 2018. Om de interpretatie te vergemakkelijken, bevat het gedrukte stuk 6‑375/1 na de toelichting cijfergegevens. 2016 was het tweede volledige jaar van de Senaat in zijn huidige vorm. Ingevolge de zesde staatshervorming is de rol van de Senaat sedert de verkiezingen van 25 mei 2014 ingrijpend gewijzigd. Niet alleen zijn bevoegdheden, maar ook zijn uitgaven zijn in de loop van de huidige zittingsperiode drastisch gereduceerd. In 2014 lagen de uitgaven nominaal reeds 8 757 835 euro lager dan in 2013. Die van 2015 lagen op hun beurt nominaal 12 233 760 euro lager dan in 2014. En die van 2016 lagen 2 701 082 euro lager dan in 2015. Dat komt neer op dalingen van respectievelijk 12,59%, 20,12% en 5,56%. Wie de som maakt, ziet tot welke besparingen de Senaat tot dusver is gekomen voor de globale kosten. Overigens werden in de vorige regeerperiode al forse besparingen gerealiseerd. In 2016 zijn alleen de kosten voor het secretariaatspersoneel van het voorzitterschap en de fracties, de kantoorbenodigdheden, de communicatie, het onderhoud, het materiaal en de bilaterale betrekkingen gestegen in vergelijking met 2015. Toch zijn de uitgaven voor die posten, op het onderhoud na, beneden de budgetten gebleven die daartoe voor 2016 waren uitgetrokken. De kosten van gedetacheerd personeel dat voor andere instellingen werkt, maar minstens gedeeltelijk verder door de Senaat wordt betaald, vallen in 2016 significant lager uit dan in 2015. Een aantal gewezen senaatsambtenaren is immers definitief ten laste van de begroting van de Kamer gevallen. De stijging van de kosten voor onderhoud vloeit voort uit het feit dat de Senaat tegen betaling een beroep doet op Kamerpersoneel om het vertrek van het eigen onderhoudspersoneel gedeeltelijk te ondervangen. De besparingen op de dotatie van de Senaat voor het verkiezingsjaar 2014 die de staatshervorming mogelijk heeft gemaakt, vormden overigens slechts een begin. Ze werden in 2015 en 2016 nog versneld. Die trend zet zich door in 2017 en 2018. Bij de opmaak van de begroting 2016 werd niet uitgegaan van enige indexaanpassing. Aangezien in mei 2016 de spilindex werd overschreden, is er vanaf juli van dat jaar toch een indexaanpassing geweest. De meerkosten daarvan zijn volledig gecompenseerd door verdere besparingen. Voor één maand leidt een hogere index al gauw tot een meeruitgave van 50 000 euro. Meer dan 75% van de uitgaven is immers gebonden aan de index. De meeste artikelen in de vergelijkende tabel begroting‑uitgaven 2016 vertonen een lichte tot zeer grote onderbenutting. Na de jongste staatshervorming is de Senaat in de meeste interparlementaire organen en organisaties verder zijn rol blijven spelen, met uitzondering van het Beneluxparlement. De vaste kosten die aan die organisaties verbonden blijven, zijn dus vrijwel constant en zorgen er mede voor dat er grenzen zijn aan de te verwachten verdere besparingen. Voor 2018 wordt, ondanks het incalculeren in het budget van 2017 van een indexaanpassing vanaf het vierde trimester, terwijl dit in de praktijk is ingegaan vanaf het derde trimester, een nieuwe daling van de uitgaven van nominaal meer dan 1,64 miljoen euro voorzien, hetzij 3,45 procent van de gebudgetteerde uitgaven voor 2017. Daarbij blijft het belangrijk te herhalen dat de Senaat een grote reeks kosten op een 50/50‑basis met de Kamer van volksvertegenwoordigers blijft dragen. Hoewel dat voor de overheidsuitgaven in hun globaliteit geen enkel verschil uitmaakt, rijst steeds de vraag of dat in een billijke verhouding staat tot het niveau van de dotatie die men aan de Senaat wenst toe te kennen. De Kamer toont zich tot op heden niet bereid om aan die verdeelsleutel te tornen. De Senaat is uiteraard bereid om, bij een herziening van de verdeelsleutel voor gemeenschappelijke kosten, zijn dotatie in overeenstemmende mate te verminderen. Het ruime aandeel in die gemeenschappelijke kosten vormt, samen met de kosten voor het in stand houden van de historische gebouwen en het conformeren ervan aan de hedendaagse wettelijke normen, een extra argument om aan te tonen dat de kosten van de Senaat niet oneindig samendrukbaar zijn. Vooral de toenemende kosten voor beveiliging zijn een pijnpunt voor het budget van de Senaat. Ze zijn namelijk ten laste van de begroting van de Senaat, terwijl het in de praktijk de Kamer is die veruit het meest een beroep doet op die diensten. Het aandeel van de Senaat in de reële kosten van de veiligheid bedraagt eigenlijk maar tien procent. Het Beheerscomité van de Senaat en het Bestuurscomité van de Kamer hebben op hun gezamenlijke vergadering van 14 november jongstleden principieel ingestemd met de overheveling van het veiligheidsagentenkorps naar de Kamer. Eens die beslissing door de respectieve Bureaus van Kamer en Senaat is bekrachtigd, kunnen de dotaties van de Senaat en de Kamer dienovereenkomstig worden aangepast. Voor de Senaat zou dat een significante vermindering van de dotatie inhouden, ten bedrage van ongeveer 4 miljoen euro. Er zijn slechts vier uitgavenposten waarvoor het budget 2018 in een stijging voorziet: de uitgaven verbonden aan het Belgische voorzitterschap van de Interparlementaire Ruimtevaartconferentie, de onderhoudskosten, waarvoor een systematischer beroep op externen nodig is, de kosten verbonden aan de herdenking van de honderdste verjaardag van het einde van de Eerste Wereldoorlog en de kosten voor de herinrichting van zaal I. Alle uitgaven samen in verband met de actieve senatoren bedragen nog minder dan 1 miljoen euro, tegenover meer dan 9 miljoen in 2013, het laatste volledige jaar onder het vorige statuut. In het licht van de zeer lage intrestvoeten die de reserves kunnen genieten, blijven de subsidies aan de pensioenkas nodig om het haar mogelijk te maken aan haar verplichtingen tegenover alle gewezen senatoren te blijven voldoen. De gebudgetteerde uitgaven voor de fracties en hun personeel in 2018, zijn reeds eerder met ongeveer de helft verminderd sinds het laatste volledige jaar voor de Senaat onder zijn vorige vorm. Dat betekent een besparing van 9,5 miljoen euro op jaarbasis. De afscheidsvergoedingen voor senatoren die ooit in de Senaat zitting hebben gehad, wegen behoorlijk minder op het budget voor 2018, maar zullen vanaf het verkiezingsjaar 2019 opnieuw behoorlijk toenemen. De kosten voor de vastbenoemde statutaire en een beperkt aantal contractuele ambtenaren van de Senaat dalen langzaam maar zeker door de sinds 2010 ingevoerde wervingsstop. De doelstellingen inzake personeelsreductie worden gradueel bereikt zonder dat blinde maatregelen dienen te worden genomen. Ondanks de wervingsstop en de overgang van een reeks ambtenaren naar andere instellingen, en dan vooral naar de Kamer van volksvertegenwoordigers, vertegenwoordigen de personeelskosten een steeds groter relatief aandeel in de totale kosten van de Senaat: 53,21 procent. Dit is in ruime mate toe te schrijven aan de uitbreiding van het korps van de veiligheidsagenten. Er dient ook op te worden gewezen dat een weliswaar klein deel van die kosten personeel betreft dat de facto voor een andere instelling werkt, maar waarvan de loonkosten tijdelijk of permanent, geheel of gedeeltelijk, ten laste van de begroting van de Senaat blijven. Ook de erelonen van de freelancers, de wedden van de artsen en de toeslagen voor het militair personeel zijn in de personeelskosten begrepen. Voor de vermindering van andere kosten hangt de Senaat af van de goede wil van anderen. Het agentschap Belga ontvangt jaarlijks nog een belangrijk bedrag van de Senaat, met name 183 000 euro, dat haar toelaat mede haar werking te financieren, middelen die ze anders op andere instellingen zou moeten verhalen. De gebouwen van de Senaat, die naadloos aansluiten op die van de Kamer, zullen altijd verlicht en verwarmd moeten worden en van water worden voorzien, wat ook het gebruik ervan zal zijn. Dit zal altijd een aanzienlijke uitgave vertegenwoordigen, welke instelling ook die taak op zich moet nemen. Wat de Senaat niet meer zou betalen voor de bibliotheek, zou door de Kamer alleen moeten worden gefinancierd. Het gaat over 216 500 euro. Naast de aanhoudende inspanningen om met de kaasschaafmethode alle uitgaven strikt onder controle te houden, met daarbij een speciale vermelding voor de blijvende aandacht binnen de Senaat voor besparingen inzake energie, zorgen de afloop van de meeste afscheidsvergoedingen en het niet opnieuw budgetteren van eerder voorziene doch nog niet uitgevoerde werken, een andere uitgave ten belope van 1,2 miljoen euro, voor een grote besparing. Mits u met deze begroting instemt, kan de Senaat vandaag nog, en dat voor het vierde jaar op rij, aan de regering meedelen dat een amendement op de algemene uitgavenbegroting voor het begrotingsjaar 2018 kan worden ingediend. Dit om de reeds sterk verminderde dotatie van de Senaat blijvend te verminderen met een bedrag van 1 670 000 euro, om finaal te komen tot een dotatie van 46 miljoen euro, tegenover 47 670 000 euro voor het lopende jaar. Het is echter zeer waarschijnlijk dat die dotatie weldra nog aanzienlijk kan worden verminderd. Zodra er een uitgewerkt akkoord over de overheveling van het korps van de veiligheidsagenten naar de Kamer is bereikt, zal het Bureau aan de plenaire vergadering van de Senaat voorstellen om de dotatie die vandaag wordt goedgekeurd, nog verder te verminderen. Ik wil van de gelegenheid ook gebruik maken om de diensten van Financiën in het bijzonder, maar ook alle diensten van de Senaat van harte te danken voor de voortdurende inspanningen die zij leveren om de begroting niet alleen onder controle te houden, maar ook systematisch te kunnen verminderen. Ik dank ook alle fracties voor hun medewerking in het beheerscomité en in het Bureau van de Senaat, waar de besprekingen over de begroting op een bijzonder correcte en constructieve wijze zijn verlopen. |
M. Bert Anciaux (sp.a), rapporteur. – Mon rapport porte sur les dépenses de l’exercice 2016 et sur les prévisions budgétaires pour l’exercice 2018. Pour faciliter l’interprétation, le document 6‑375/1 contient des données chiffrées après l’exposé du budget. L’année 2016 a été la deuxième année complète vécue par le Sénat sous sa forme actuelle. Le rôle du Sénat a été profondément modifié à la suite de la sixième réforme de l’État, depuis les élections du 25 mai 2014. Au cours de l’actuelle législature, il a vu se réduire de manière draconienne non seulement ses compétences mais également ses dépenses. Les dépenses nominales de 2014 étaient déjà de 8 757 835 euros inférieures à celles de 2013, celles de 2015, de 12 233 760 euros inférieures à celles de 2014, et celles de 2016, de 2 701 082 inférieures à celles de 2015. Cela équivaut à des diminutions respectives de 12,59%, 20,12% et 5,56%. Cela vous donne une idée des économies que le Sénat a réalisées jusqu’à présent en matière de coûts globaux. Par ailleurs, d’importantes économies avaient déjà été réalisées sous la législature précédente. En 2016, seuls les postes suivants ont augmenté par rapport à 2015: secrétariat de la présidence et des groupes, fournitures de bureau, communication, entretien, matériel et relations bilatérales. Les dépenses relatives à ces postes sont toutefois restées en deçà des budgets qui avaient été prévus pour 2016, sauf en ce qui concerne le poste entretien. Le coût du personnel détaché, qui travaille pour d’autres institutions mais continue à être payé par le Sénat ne fût‑ce que partiellement, est beaucoup moins élevé en 2016 qu’en 2015. En effet, désormais, un certain nombre d’anciens fonctionnaires du Sénat relèvent définitivement du budget de la Chambre. L’augmentation des coûts d’entretien résulte du fait que le Sénat fait appel, contre payement, à du personnel de la Chambre pour compenser partiellement le départ de ses propres agents d’entretien. Par ailleurs, les économies sur la dotation du Sénat pour l’année électorale 2014, économies découlant de la réforme de l’État, n’ont été que le début du processus. Elles ont encore été renforcées en 2015 et 2016. Cette tendance se maintient en 2017 et 2018. Lors de la confection du budget 2016, aucune indexation n’a été prise en considération. À la suite d’un dépassement de l’indice pivot en mai 2016, une indexation est quand même intervenue à partir du mois de juillet de cette année‑là. Les coûts supplémentaires générés sont entièrement compensés par d’autres économies. Pour un seul mois, un indice supérieur donne très vite lieu à un coût supplémentaire de 50 000 euros. Plus de 75% des dépenses sont en effet liées à l’indice des prix. La plupart des postes figurant dans le tableau comparatif budget‑dépenses 2016 sont tantôt légèrement, tantôt largement sous‑utilisés. Après la dernière réforme de l’État, le Sénat a continué à jouer son rôle dans la plupart des organismes et organisations interparlementaires, à l’exception du Parlement Benelux. Les frais fixes qui restent liés à ces organisations sont donc relativement constants, ce qui explique entre autres que l’on ne peut réaliser davantage d’économies. Pour 2018, malgré la prise en compte dans le budget 2017 d’une indexation à partir du quatrième trimestre, alors que dans la pratique, l’indexation est intervenue dès le troisième trimestre, une nouvelle diminution des dépenses nominales de plus de 1,64 million d’euros est prévue, à savoir 3,45% des dépenses budgétées pour 2017. À cet égard, il importe de rappeler que le Sénat continue à supporter une série de coûts avec la Chambre des représentants sur la base d’une clé de répartition 50/50. Bien que cela ne fasse pas la moindre différence au niveau des dépenses publiques globales, on peut toujours se demander si la part imposée au Sénat est équitable au regard de la dotation qu’on veut bien lui allouer. À ce jour, la Chambre ne se montre pas disposée à modifier cette clé de répartition. Le Sénat est, bien entendu, disposé à réduire proportionnellement sa dotation en cas de révision de la clé de répartition appliquée aux frais communs. Cette importante quote‑part dans les frais communs, ainsi que les frais d’entretien des bâtiments historiques et de leur mise en conformité aux normes légales actuelles, expliquent pourquoi les coûts du Sénat ne sont pas compressibles à l’infini. Les coûts afférents à la sécurité sont en augmentation et grèvent particulièrement le budget du Sénat alors que dans la pratique, c’est la Chambre qui recourt le plus, et de loin, à ces services. La part du Sénat dans les coûts réels de sécurité ne représente en réalité que 10%. Le Comité de gestion du Sénat et le Comité de gouvernance de la Chambre ont, lors de leur réunion commune du 14 novembre 2017, marqué leur accord sur le principe du transfert du corps des agents de sécurité à la Chambre. Dès que le Bureau de la Chambre et le Bureau du Sénat auront entériné cette décision, les dotations du Sénat et de la Chambre pourront être adaptées en conséquence. Pour le Sénat, cela impliquerait une diminution significative de la dotation d’environ 4 millions d’euros. Le budget 2018 ne prévoit une augmentation que pour quatre postes de dépenses: les dépenses liées à la présidence belge de la Conférence interparlementaire de l’Espace, les frais d’entretien, les coûts liés au centenaire de l’Armistice de la Première guerre mondiale et les coûts du réaménagement de la salle I. Toutes les dépenses relatives aux sénateurs actifs représentent moins d’un million d’euros contre plus de 9 millions en 2013, dernière année complète que le Sénat a passée sous l’ancien statut. Compte tenu des taux d’intérêt très faibles appliqués aux réserves, les subsides à la caisse de retraite restent nécessaires pour permettre à celle‑ci de satisfaire à ses obligations envers tous les anciens sénateurs. Les dépenses inscrites au budget pour les groupes et leur personnel ont déjà été réduites de près de la moitié depuis la dernière année complète que le Sénat a passée sous son ancienne forme. Cela représente une économie de 9,5 millions d’euros sur base annuelle. Le budget 2018 enregistre une diminution des indemnités de départ octroyées aux anciens sénateurs mais ces dépenses augmenteront à nouveau à partir de l’année électorale 2019. Les coûts relatifs aux agents statutaires nommés à titre définitif et à un nombre limité d’agents contractuels du Sénat diminuent, lentement mais sûrement, grâce au gel des recrutements instauré depuis 2010. Les objectifs fixés en matière de réduction du personnel sont progressivement atteints sans que l’on doive recourir à des mesures aveugles. Malgré le gel des recrutements et le départ d’une série d’agents dans d’autres institutions, en particulier à la Chambre des représentants, les coûts de personnel représentent une part relative toujours plus importante des coûts totaux du Sénat: 53,21%. Cette situation est en grande partie à imputer à l’extension du corps des agents de sécurité. Il convient également d’attirer l’attention sur le fait qu’une petite partie de ces coûts concerne du personnel qui travaille de facto pour une autre institution mais dont les charges salariales restent, provisoirement ou de manière permanente, en tout ou en partie, à charge du budget du Sénat. Les rémunérations des free‑lances, les honoraires des médecins et les compléments de traitement du personnel militaire sont également compris dans les coûts de personnel. Pour la diminution d’autres coûts, le Sénat dépend de la bonne volonté de tiers. L’Agence Belga reçoit encore chaque année une somme importante du Sénat, à savoir 183 000 euros, qui lui permet de financer son fonctionnement, sans quoi elle devrait répercuter ces coûts sur d’autres institutions. Les bâtiments du Sénat, contigus à ceux de la Chambre, devront toujours être éclairés, chauffés et alimentés en eau, quel que soit l’usage que l’on en fera. Cela représentera toujours une dépense considérable, quelle que soit l’institution. Ce que le Sénat ne verserait plus pour la bibliothèque devrait être financé par la Chambre seule. Il s’agit d’un montant de 216 500 euros. Outre les efforts sans relâche consentis dans tous les postes pour maîtriser toutes les dépenses – et j’insiste sur l’attention particulière consacrée par le Sénat aux économies d’énergie –, la fin de la plupart des indemnités de départ et le fait de ne pas avoir réinscrit au budget des travaux prévus antérieurement mais non exécutés – dépense s’élevant à 1,2 million d’euros – ont donné lieu à une importante économie. Si vous adoptez ce budget, le Sénat pourra aujourd’hui encore, et ce pour la quatrième année consécutive, informer le gouvernement qu’il pourra amender le budget général des dépenses de l’année budgétaire 2018 et réduire la dotation du Sénat – déjà fortement comprimée – d’un montant de 1 670 000 euros, aboutissant ainsi à une dotation de 46 millions d’euros, contre 47 670 000 euros pour l’année en cours. Toutefois, il est très probable que cette dotation pourra bientôt encore être sensiblement diminuée. Dès qu’un accord aura été atteint sur le transfert du corps des agents de sécurité vers la Chambre, le Bureau proposera à l’assemblée plénière du Sénat de réduire encore davantage la dotation qui aura été approuvée aujourd’hui. Je voudrais profiter de l’occasion qui m’est donnée pour remercier les services du Sénat, et en particulier les services des Finances, pour les efforts soutenus qu’ils ont fournis non seulement pour maîtriser le budget mais également pour pouvoir le réduire systématiquement. Je remercie tous les groupes pour leur collaboration au Comité de gestion et au Bureau du Sénat, où les discussions sur le budget se sont déroulées de manière correcte et constructive. |
|
Mevrouw Lieve Maes (N‑VA). – Ik dank de heer Anciaux voor het verslag, en vooral ook de heer Vanhaverbeke en zijn diensten voor het goede werk. In de Senaat is iedereen ervan doordrongen dat we zuinig met geld moeten omgaan. Over die positieve evolutie kunnen we enkel blij zijn. De N‑VA is uiteraard ook tevreden met de daling van de uitgaven tussen 2014 en nu. Voor de overheveling van het veiligheidspersoneel verwacht ik op korte termijn een doorbraak. De herziening van de verdeelsleutel tussen Kamer en Senaat zal iets langer op zich laten wachten. De discussie gaat niet zozeer over het principe, maar wel over de perimeter waarop de herziening betrekking zal hebben. Net als vorig jaar vraagt onze fractie dat de stemming over de rekeningen en de begroting wordt opgesplitst in een stemming over de rekeningen en een stemming over de begroting. We hebben problemen met enkele specifieke punten op de begroting. In het Bureau hebben we trouwens tegen die punten gestemd. Het markantste voorbeeld is de organisatie van de Interparlementaire Europese Ruimtevaartconferentie. Die vindt volgens ons niet op het juiste moment plaats. Bovendien hoort die ook niet hier plaats te vinden. Omdat men zijn woord gestand moet doen, zal ik me bij de stemming dan ook onthouden. Dat geld wordt uitgetrokken voor de renovatie van zaal I en voor de herdenking van het einde van de Eerste Wereldoorlog vinden we dan weer evident. Ook met de rekeningen hebben we absoluut geen probleem. Die zijn goed opgevolgd. Ook de begroting is correct opgesteld, maar we zijn het dus niet eens met een inhoudelijk punt. |
Mme Lieve Maes (N‑VA). – Je remercie M. Anciaux pour ce rapport, ainsi que M. Vanhaverbeke et ses services. Au Sénat, nous sommes tous convaincus de la nécessité d’une gestion économe. La N‑VA se réjouit donc de la diminution des dépenses depuis 2014. Je pense que le transfert du personnel de sécurité aboutira bientôt. La révision de la clé de répartition entre la Chambre et le Sénat pourrait prendre un peu plus de temps, la discussion ne portant pas tant sur son principe mais sur son périmètre. Comme l’an dernier, notre groupe demandera des votes scindés: d’une part pour le compte, d’autre part pour le budget. Certains points du budget, contre lesquels nous nous sommes d’ailleurs prononcés au Bureau, nous posent problème. Le plus marquant est l’organisation, inopportune au demeurant, de la Conférence interparlementaire européenne de l’Espace, qui selon nous ne devrait pas se tenir ici. Fidèle à ma parole, je m’abstiendrai. Il est évident que des moyens doivent être dégagés pour la rénovation de la salle I et la commémoration de la fin de la Première Guerre mondiale. Les comptes, bien en ordre, ne nous posent aucun problème. Bien que le budget ait été correctement établi, nous ne sommes pas d’accord sur un point de fond. |
|
Mevrouw Anne Barzin (MR). – Namens de MR‑fractie zal ik de rekeningen van het jaar 2016 en de begroting 2018, die we zonder voorbehoud zullen goedkeuren, bespreken. Vooreerst wil ik erop wijzen dat dankzij de inspanningen die al sinds enkele jaren worden gedaan op het vlak van het beheer van de Senaat, belangrijke besparingen worden gerealiseerd. We hebben goed kunnen samenwerken om het budget efficiënt te beheren. De cijfers voor de begroting 2018 zijn daarvan het bewijs. De werkingskosten worden stelselmatig bekeken, er werden besparingen gedaan op het vlak van energie. Door het stopzetten van de aanwervingen en de optimalisering van de uitgaven konden we sinds 2011 bijna 35% besparen. Tijdens deze legislatuur werden belangrijke inspanningen gedaan. In de begroting 2014 was immers 64 miljoen euro ingeschreven en in die van 2018 is dat 46 miljoen euro. Ik dank de rapporteur, de heer Anciaux, voor de gedetailleerde toelichting bij deze begroting en voor het verslag over de besprekingen ervan. De inspanningen moeten uiteraard worden voortgezet en er zullen bijkomende besparingen zijn. Ik denk aan de vele personeelsleden die met pensioen gaan, waardoor de vooropgestelde doelstellingen wellicht kunnen worden bereikt. Ik wens ook de nadruk te leggen op de overheveling van het veiligheidsagentenkorps naar de Kamer. Het Beheerscomité van de Senaat en het Bestuurscomité van de Kamer hebben hierover op 14 november jongstleden een akkoord bereikt. De dotaties van de Kamer en van de Senaat zullen in de loop van het jaar dienovereenkomstig worden aangepast; de cijfergegevens zullen door de diensten van beide assemblees worden geleverd. De besprekingen over de verdeling van de kosten zijn nog aan de gang, maar het akkoord is al een heel belangrijk gegeven. Niettegenstaande de tot hiertoe geleverde inspanningen functioneert onze assemblee correct. Ik wens ook nog te wijzen op het budget dat is ingeschreven voor het voorzitterschap van de Interparlementaire Europese Ruimtevaartconferentie, dat zal waargenomen worden door Yves Evrard, en voor de herdenkingsceremonie van de Eerste Wereldoorlog. Het is belangrijk dat daartoe in de nodige middelen wordt voorzien. De bespreking van de begroting is voor sommigen een gelegenheid om de verschillende meningen over de toekomst van onze instelling weer op te roepen, maar persoonlijk doe ik daar niet aan mee. Ik dank de diensten van de Senaat voor het opstellen van de rekeningen voor 2016 en de begroting 2018. Ik dank ook alle leden van deze instelling die meewerken aan de vermindering van de uitgaven. Ik verheug me overigens over de constructieve besprekingen in het Beheerscomité en het Bureau. Onze fractie zal de rekeningen voor 2016 en de begroting voor 2018 goedkeuren. |
Mme Anne Barzin (MR). – Je voudrais, au nom du groupe MR, évoquer les comptes de l’exercice 2016 et le budget pour l’exercice 2018, que nous approuverons sans réserve. Tout d’abord, je tiens à mettre en exergue les efforts faits, depuis quelques années déjà, sur le plan de la gestion du Sénat et qui permettent d’importantes réductions des dépenses de notre assemblée. Nous avons su travailler en bonne intelligence pour une gestion efficace du budget. Les chiffres proposés pour le budget 2018 en sont la preuve. Les frais de fonctionnement sont examinés de manière systématique. Des économies d’énergie sont réalisées. Le gel des recrutements et la rationalisation des dépenses ont permis, depuis 2011, près de 35% d’économies. Un effort considérable a été consenti au cours de cette législature, puisque contre 64 millions d’euros prévus au budget 2014, 46 millions le sont au budget 2018. Je remercie le rapporteur, M. Anciaux, d’avoir expliqué en détail le contenu de ce budget et des discussions tenues. Les efforts entrepris doivent évidemment être poursuivis. D’autres économies seront encore réalisées. Je pense notamment aux nombreux départs à la retraite, qui devraient nous permettre d’atteindre les objectifs fixés. Je tiens aussi à souligner, comme cela a déjà été fait, l’accord relatif au principe du transfert du corps des agents de sécurité à la Chambre. Cet accord a été conclu lors de la réunion commune du Comité de gestion du Sénat et du Comité de gouvernance de la Chambre le 14 novembre dernier. Les dotations de la Chambre et du Sénat seront donc adaptées en conséquence au cours de l’année; des données chiffrées seront bien entendu fournies par les services des deux assemblées. Des discussions ont encore lieu entre celles‑ci quant à la répartition des frais mais l’accord relatif aux services de sécurité est déjà un élément très important. En dépit des efforts fournis jusqu’à présent, notre assemblée fonctionne correctement et elle continuera à le faire. Je voudrais aussi souligner positivement les éléments budgétaires prévus pour la présidence de la Conférence interparlementaire européenne de l’espace, qui sera assurée par Yves Evrard, et pour la cérémonie de commémoration du centenaire de la fin de la Première Guerre mondiale. Il est évidemment essentiel de prévoir des moyens pour cet événement historique. L’examen du budget constitue, pour certains, l’occasion de rappeler les différentes opinions quant à l’avenir de notre institution mais, personnellement, je m’en abstiendrai. Je tiens à remercier les services du Sénat pour le travail réalisé afin d’établir les comptes 2016 et de préparer le budget 2018. Je remercie aussi tous les membres de cette institution, qui œuvrent à la réduction des dépenses et en font parfois les frais. Je me réjouis en outre des discussions constructives que nous avons menées en Comité de gestion et au Bureau. Comme je l’ai dit, notre groupe soutiendra les comptes de 2016 et le budget pour 2018. |
|
De heer Steven Vanackere (CD&V). – Voor de collega’s die het zeer goede verslag van de heer Anciaux niet tot in de details hebben gevolgd, omdat er uiteraard veel cijfers in voorkomen, wens ik te onderstrepen dat wanneer men kijkt naar de inspanning die tussen 2014 en vandaag werd geleverd, men niet anders kan dan vaststellen dat de daling van de gevraagde dotatie duizelingwekkend is. In 2014 was het bedrag dat kan worden beschouwd als de kostprijs van de Senaat nog meer dan 64 miljoen euro. Inmiddels zijn de cijfers omgekeerd: 46 miljoen euro. Dat is een enorme daling. Ik wil nog eens de aandacht vestigen op een aspect dat wat meer aandacht verdient. Uit de cijfers van de uitvoering van de begroting 2016 blijkt dat er een bedrag van 4 miljoen euro van de begroting niet eens is uitgegeven. We slagen er dus niet enkel in om telkens de bedragen van de begroting naar beneden te halen, maar mede dankzij het goede werk van het beheerscomité en van de diensten slagen we er bovendien ook in om niet alle in de begroting voorziene uitgaven te hoeven opgebruiken. Een bedrag van 4 miljoen euro niet uitgeven, is een belangrijke bijdrage. Het valt trouwens niet uit te sluiten dat een dergelijke situatie zich in de toekomst opnieuw zal voordoen. Ik onderschrijf de felicitaties die door verschillende collega’s zijn uitsproken met betrekking tot het regelen van het dossier van de veiligheidsagenten. Het is een stap in goede richting om samen met de collega’s van de Kamer overeen te komen dat we geleidelijk naar een aanrekening moeten komen die beter de werkelijke kostprijs van het functioneren van de Senaat in dit gebouw weerspiegelt. Dat zal allicht een verdere daling van de uitgaven tot gevolg hebben, mogelijk met meer dan 3 miljoen. We kijken uit naar volgende begrotingsaanpassingen. Tot slot wil ik nog op een aspect wijzen dat mij een reden voor verder onderzoek lijkt te zijn. Wij behouden onze dotatie aan de pensioenkas op hetzelfde niveau als in het verleden. We hebben met betrekking tot de pensioenrechten van alle volksvertegenwoordigers een aantal keuzes gemaakt in dit land. We zijn hoe dan ook geconfronteerd met hetzelfde fenomeen als wat we vaststellen met betrekking tot de omvang van de verplichtingen. Het zou dus kunnen dat in de toekomst een wat behoudsgezindere dotatie ook kan volstaan om onze verplichtingen na te komen. Daarmee wil ik onderstrepen dat ook CD&V volledig achter de keuze staat om de kostprijs van de Senaat zo laag mogelijk te houden om de geloofwaardigheid van de instelling te helpen verdedigen. Wij verzetten ons echter tegen diegenen die de indruk zouden wekken dat hier geen enorme stappen vooruit zijn gezet in het recente verleden. |
M. Steven Vanackere (CD&V). – Pour les collègues qui n’ont pas suivi en détail le rapport, excellent mais truffé de chiffres, de M. Anciaux, je mettrai en exergue les efforts faits depuis 2014. La dotation a connu une baisse vertigineuse. Si, en 2014, le coût du Sénat s’élevait encore à 64 millions d’euros, il est maintenant tombé à 46 millions. Je voudrais mettre en relief un aspect intéressant. Il ressort des chiffres de l’exécution du budget 2016 que 4 millions prévus n’ont pas été dépensés. Autrement dit, nous parvenons non seulement à réduire les budgets, mais aussi, en partie grâce à l’action efficace du Comité de gestion et des services, à ne pas utiliser la totalité des crédits inscrits au budget. Ces 4 millions constituent un montant considérable, et une telle situation pourrait d’ailleurs se reproduire. Je m’associe aux félicitations émises par différents collègues quant au dossier des agents de sécurité. Nous avons convenu avec nos homologues de la Chambre de nous diriger progressivement vers une répartition plus conforme au coût réel du fonctionnement du Sénat. L’effet probable en sera une nouvelle diminution des dépenses, de l’ordre de 3 millions voire davantage. Nous attendons les prochains ajustements budgétaires. Enfin, un élément reste à approfondir: notre dotation à la caisse de pension est inchangée. Dans notre pays, on a pris des mesures portant sur les droits de pension de tous les parlementaires. Il se pourrait donc qu’à l’avenir, une somme inférieure suffise à remplir nos obligations. Soulignons que le CD&V, lui aussi, soutient le choix d’une compression maximale du coût du Sénat, ce qui contribuera à maintenir la crédibilité de notre institution. Nous nous élevons contre ceux qui nient les efforts énormes accomplis ces derniers temps. |
|
De heer Jean‑Jacques De Gucht (Open Vld). – Met de bespreking van het budget komen we tegemoet aan de legitieme vragen van de burger naar de kostprijs van onze instelling. De cijfers die we heden voorleggen, illustreren duidelijk dat we als deelstatenparlement het goede voorbeeld tonen aan de andere instellingen. Het besparingsparcours dat we sinds 2014 zijn opgestart, is indrukwekkend. De dotatie voor de Senaat voor 2014, het eerste jaar van de lopende legislatuur, dat met de inwerkingtreding van de staatshervorming een overgangsjaar was, bedroeg 64 448 000 euro. De regering besliste om de globale dotatie voor elk jaar tot 2019 met 2% terug te dringen. De dotatie van de Senaat is sinds 2014 veel sterker gedaald en het is onze vaste wil om ze verder te reduceren. In de voorliggende begroting gaan we opnieuw uit van een verdere daling van de reële uitgaven. Op vraag van de Senaat wordt de voorziene dotatie verder gereduceerd tot 46 miljoen euro voor 2018. In zijn nieuwe rol als deelstatenparlement spreekt het voor zich dat de personeelsbezetting aan die nieuwe rol wordt aangepast. Er zijn immers minder vaste commissies en het aantal vergaderingen is drastisch teruggelopen. Niet alleen de instelling reduceert drastisch haar uitgaven. Ook de senatoren zelf hebben daartoe bijgedragen. In tegenstelling tot wat er soms in de publieke fora en door sommigen onder ons wordt rondgebazuind, verdienen de deelstaatsenatoren geen euro extra om in deze assemblee te zetelen. Dat is op zich al een stevige inspanning. Hetzelfde geldt voor het politiek personeel. De tien gecoöpteerde senatoren uitgezonderd, kan geen enkele senator nog een beroep doen op een persoonlijke universitaire medewerker, wat in 2014 nog wel het geval was. Ook wat het personeel in dienst van de Senaat betreft, werden zware inspanningen gedaan. Aangezien het merendeel vastbenoemd is, spreekt het voor zich dat vooral moet ingezet worden op natuurlijke afvloeiingen en verdere detachering naar andere assemblees zoals de Kamer en de deelstaatparlementen. De doorgezette inspanningen om de uitgaven meer te doen overeenstemmen met de beperktere rol die dit parlement der deelstaten vervult binnen de huidige institutionele constellatie, zijn indrukwekkend. Dat is des te meer het geval omdat diverse posten vaste uitgaven betreffen waarop slechts zeer beperkt kan worden bespaard. Ik verwijs naar bijvoorbeeld de vaste kosten voor het onderhoud van dit gebouw. De aanpassing kan dus niet van vandaag op morgen gebeuren, al was het maar omdat de statutaire ambtenaren vastbenoemd zijn en het Paleis der Natie moet onderhouden worden. Voor onze fractie wil dat echter geenszins zeggen dat we de uitgaven niet verder moeten reduceren. Als fractie willen wij inzetten op de kerntaken van dit parlement der deelstaten. Dat houdt in dat er nog meer belangrijke efficiëntieoefeningen moeten worden doorgevoerd. Deze assemblee is het aan zichzelf en aan de burgers die zij vertegenwoordigt verplicht om de geleverde inspanningen verder aan te houden. Het is belangrijk dat we verder inzetten op het reduceren van de uitgaven om aldus op het einde van de rit een financiering te behouden die daadwerkelijk overeenstemt met de taken van deze assemblee, namelijk de plaats waar parlementair overleg tussen alle niveaus plaatsvindt ten bate van de burger, de politiek en de gehele maatschappij. |
M. Jean‑Jacques De Gucht (Open Vld). – Le débat budgétaire répond aux interrogations légitimes du citoyen quant au coût de notre institution. Les chiffres présentés aujourd’hui indiquent clairement que notre assemblée des entités fédérées montre l’exemple. Entamée en 2014, notre trajectoire d’économies est impressionnante. La dotation du Sénat pour 2014, première année de la présente législature et année de transition correspondant à la mise en place de la réforme de l’État, s’élevait à 64 448 000 euros. Le gouvernement a décidé de raboter la dotation de 2% chaque année jusqu’à 2019. La dotation du Sénat a connu une baisse beaucoup plus sensible, et nous entendons poursuivre sur cette voie. Le budget qui nous est soumis prévoit une nouvelle diminution des dépenses réelles. À la demande du Sénat, sa dotation pour 2018 a été ramenée à 46 millions d’euros. Il va sans dire que les cadres du personnel doivent s’adapter à notre nouveau rôle d’assemblée des entités fédérées, avec moins de commissions et des séances nettement moins fréquentes. L’institution n’est pas la seule à réduire considérablement ses dépenses: les sénateurs ont fait de même. Contrairement à ce que prétendent d’aucuns – et même certains d’entre nous –, les sénateurs d’entité fédérée ne touchent pas un euro supplémentaire pour siéger dans notre hémicycle. Une même observation vaut pour le personnel politique: aucun sénateur – hormis les dix cooptés – ne peut plus recourir aux services d’un collaborateur universitaire personnel comme c’était le cas jusqu’en 2014. Des efforts importants ont également été consentis par le personnel du Sénat. La plupart des agents étant nommés à titre définitif, il faut tabler sur les départs naturels et les détachements vers d’autres assemblées: Chambre ou parlement d’entité fédérée. Ces efforts soutenus, visant à aligner le budget sur le rôle réduit de notre assemblée des entités fédérées dans l’actuelle constellation institutionnelle, sont d’autant plus méritoires qu’il est difficile de rogner sur certaines dépenses fixes, comme l’entretien du Palais de la Nation. Pour notre groupe, cela ne signifie nullement que la diminution des dépenses ne doit pas se poursuivre. Nous voulons nous concentrer sur nos missions essentielles, ce qui exigera une efficacité encore accrue. Le Sénat se doit, pour lui‑même comme pour la population qu’il représente, de continuer ses efforts. Par égard pour le citoyen, le monde politique et l’ensemble de la société, il importe de réduire encore les dépenses pour arriver à un financement correspondant véritablement aux tâches de notre assemblée, lieu de concertation entre les différents niveaux. |
|
De heer Bert Anciaux (sp.a). – Zoals Steven Vanackere zegt, zijn we van 64 miljoen in 2014 naar 46 miljoen euro geëvolueerd. In de vorige legislatuur zaten we zelfs nog een pak boven 70 miljoen. Die 46 miljoen is inderdaad niet het eindpunt. Ik ben ervan overtuigd dat het bedrag nog stevig zal kunnen dalen. Er zijn natuurlijk de personeelskosten. Meer en meer mensen vloeien af, maar door de periodieke verhogingen en indexeringen stijgen de uitgaven voor lonen vanzelfsprekend voortdurend. Toch zijn de kosten steeds lager en dat zal zich in de toekomst nog voortzetten, omdat het komende jaar en de jaren daarna een heel deel van het personeel met pensioen gaat. Hoe dan ook hebben we een relatief oud – met alle respect uiteraard en er zijn ook uitzonderingen – personeelsbestand en dat laat zich voelen in de personeelskosten. Wat de kosten van het gebouw betreft, ben ik het eens met de vraag om tot een eerlijker verdeelsleutel te komen. Ook dat zal besparingen opleveren. Van collega Maes heb ik begrepen dat er nog wel wat berekeningen nodig zijn, maar ook in dat dossier zullen we wel landen. Misschien nog een korte uitleg over de kosten voor het pensioenfonds. Momenteel belopen deze kosten ongeveer 4 miljoen euro, maar dat zijn in hoofdzaak “lasten” uit het verleden. De nieuwe hervorming zal op dat punt niet zo heel veel verschil maken. Er zijn twee fenomenen. Enerzijds is de situatie op het ogenblik gezond. Een actuariële studie heeft uitgewezen dat we over enkele jaren mogelijk zonder dezelfde bijdrage van de Senaat kunnen overleven. Wellicht kunnen we die bijdrage de komende jaren licht laten dalen. Anderzijds zijn mensen taaier en leven ze langer, ook in de politiek mijnheer Vanackere. Ook wij worden doorgaans ouder dan onze voorgangers. Dat veroorzaakt meer uitgaven dan de jongste actuariële studies aantonen en we zullen dus opnieuw de berekening moeten maken. Ik sluit echter niet uit dat het bedrag de komende legislatuur wat kan dalen. We zitten ook met een reeks politieke afspraken. Daar moeten we duidelijk in zijn. Bij de hervorming van de Senaat zijn bepaalde posten van ondersteuning aan de politieke partijen naar de Kamer overgeheveld en is in de Senaat de dotatie aan partijen op nul gebracht. We moeten tegenover elkaar echter ook eerlijk durven toegeven dat we nog altijd een vrij grote bijdrage geven voor het personeel van de politieke fracties. De vraag is of al deze mensen voor de Senaat en zijn fracties werken. Laten we eerlijk zijn, dat is niet overal het geval. Die bijdrage is dus voor een deel ook een ondersteuning aan de politieke partijen. Het is dan ook de verantwoordelijkheid van alle politieke partijen om dit eens gezamenlijk te bekijken. Nu lijkt het alsof de Senaat deze gelden gebruikt, terwijl ze eigenlijk voor een deel een ondersteuning van de politieke groepen vormen. Het is zeker en vast de bedoeling verdere inspanningen te leveren. Ooit hebben we gezegd dat het mogelijk moet zijn om het oorspronkelijk bedrag van iets meer dan 70 miljoen te halveren. Dat lijkt me haalbaar. |
M. Bert Anciaux (sp.a). – Comme l’a dit M. Vanackere, des 64 millions de 2014 – et même plus de 70 millions sous la législature précédente –, nous sommes tombés à 46 millions d’euros, et je suis convaincu que cette somme pourra encore baisser. Le personnel est de moins en moins nombreux, et son coût diminue donc, en dépit des augmentations intercalaires et des indexations. Cette tendance se confirmera ces prochaines années, marquées par de nombreux départs à la retraite. Notre personnel est plutôt âgé, ce qui a une incidence sur le coût salarial. En ce qui concerne les frais liés au bâtiment, j’appuie la demande d’un partage plus équitable, ce qui permettra d’autres économies. Comme signalé par Mme Maes, les discussions pourraient encore prendre du temps, mais devraient quand même aboutir. Quelques mots sur le fonds de pension: il nous coûte actuellement 4 millions d’euros, mais il s’agit principalement de charges du passé, sur lesquelles la nouvelle réforme n’a guère d’incidence. La situation présente est saine: une étude actuarielle a montré que, dans quelques années, le fonds pourrait même se satisfaire d’une moindre contribution du Sénat. Comme la longévité augmente, de nouveaux calculs seront nécessaires, mais je n’exclus pas que le Sénat puisse diminuer sa contribution durant la prochaine législature. Des accords politiques ont été conclus lors de la réforme du Sénat: diverses fonctions de soutien aux partis ont été transférées à la Chambre, et la dotation sénatoriale aux formations politiques a été supprimée. Par honnêteté, admettons aussi que nous allouons encore un montant important au personnel de nos groupes politiques. En réalité, certaines personnes ne travaillent pas pour les groupes du Sénat, et il s’agit quand même d’un appui aux partis politiques. Tous les partis devraient se pencher sur la question, car on donne ainsi l’impression que c’est le Sénat qui utilise ces sommes, alors qu’elles profitent en partie aux formations politiques. Notre ferme intention est de persévérer. Nous avions dit qu’il serait possible de diminuer de moitié le budget, lequel s’élevait à 70 millions. Cela me semble réalisable. |
|
– De bespreking is gesloten. |
– La discussion est close. |
|
– De stemming over de dotatie van de Senaat heeft later plaats. |
– Il sera procédé ultérieurement au vote sur la dotation du Sénat. |
Voorstel van resolutie teneinde het milieu en de Noordzee te beschermen tegen de verontreiniging van marien afval en de aanwezigheid van polyethylenen microbeads in cosmetica te beperken (van de heren Bert Anciaux en Alain Destexhe c.s.; Stuk 6‑324) |
|
Bespreking |
|
|
(Voor de tekst aangenomen door de commissie voor de Transversale Aangelegenheden – Gewestbevoegdheden, zie stuk 6‑324/4.) |
(Pour le texte adopté par la commission des Matières transversales – Compétences régionales, voir document 6‑324/4.) |
|
Mevrouw Annemie Maes (Ecolo‑Groen), rapporteur. – Er waren twee voorstellen van resolutie ingediend, het ene over microbeads in cosmetica en het andere over de bescherming van de Noordzee. Het eerste voorstel werd toegelicht door mevrouw Franssen, mede‑indiener samen met de heer Destexhe en andere senatoren. Dat voorstel strekte ertoe de microbeads in de cosmetica te beperken. Peelingproducten, gezichtsreinigers en douchegels bevatten soms dergelijke stoffen. Volgens wetenschappelijke studies komen er niet minder dan acht miljard microbeads terecht in het watermilieu. De inname van microbeads door vissen kan gevolgen hebben voor de mens. Daarom werd aan de regering gevraagd er bij de grote cosmeticaproducenten op aan te dringen om microplastics zo snel mogelijk uit hun producten te verwijderen. Het andere voorstel van resolutie was ingediend door de heer Anciaux en andere senatoren. Het ging specifiek over de bescherming van de Noordzee tegen plasticverontreiniging. De verantwoordelijkheid ligt op dat vlak zowel bij de federale overheid als bij de gewestelijke overheden. Naar schatting zou er jaarlijks 20 000 ton plasticafval terechtkomen in de Noordzee. 80% van het afval is afkomstig van het land – zowel uit Vlaanderen als uit Brussel en Wallonië – terwijl 20% ervan wordt geloosd door schepen. Het marien zwerfvuil omvat een breed gamma aan materialen, maar plastic wordt als het meest problematisch beschouwd. Microplastics komen via het afvalwater in zee terecht, waarna ze worden opgenomen door de kleinste organismen. Volgens de Verenigde Naties dreigt daarmee één van de grootste milieuproblemen van deze eeuw te ontstaan. De kostprijs om de plasticvervuiling op te ruimen loopt in de miljarden dollar. Voorkomen dat er nog plastics in het leefmilieu terechtkomen, is de enige manier om grotere milieuschade te voorkomen. Beide voorstellen zijn besproken en daarna is besloten ze samen te voegen, op voorwaarde dat de strekking ervan niet zou worden beperkt. Bijgevolg werd een nieuw voorstel van resolutie opgesteld en ingediend door de senatoren die zich eerst achter de afzonderlijke voorstellen hadden geschaard. De inleidende uiteenzetting bij de nieuwe tekst gebeurde door mevrouw Turan. Zij herhaalde dat de Senaat de zaak moest behandelen aangezien het voorstel zowel over federale als over gewestelijke materie handelt. Zij herhaalde ook dat voor de vervuiling van de Noordzee de toeristen en de industrie verantwoordelijk zijn, maar evenzeer de vele steden en gemeenten die hun afvalwater rechtstreeks of onrechtstreeks dumpen in rivieren die uiteindelijk uitmonden in de Noordzee. Ook de vissers dragen een verantwoordelijkheid. Tijdens de algemene bespreking stipte ikzelf aan dat België, samen met Nederland, Luxemburg, Oostenrijk en Zweden, reeds een standpunt heeft ingenomen in verband met de aanwezigheid van microplastics in mosselen. Een gemeenschappelijke aanpak van die problemen door de gewesten en de federale staat is belangrijk. Sensibiliseringscampagnes hebben zeker hun werk gedaan in het verleden, maar hebben nu wel hun grenzen bereikt. Microbeads zijn al verboden in de Verenigde Staten en de multinationals die ze op de markt brengen, hebben zich daaraan aangepast. Ook hebben het Verenigd Koninkrijk, Schotland en Ierland al een verbod aangekondigd dat eind 2017, weldra dus, ingaat. Het betreft niet alleen cosmetica, maar ook andere producten zoals zeep, tandpasta, douchegel en schoonmaakproducten. Alvorens de bespreking van de resolutie voort te zetten, besliste de commissie om hoorzittingen te organiseren. Er zijn tal van personen langsgekomen. Op de eerste hoorzitting kwam een vertegenwoordiger van essenscia, de chemie- en kunststoffenindustrie, aan het woord, die vermeldde dat microbeads positieve toepassingen kennen dankzij het geringe gewicht, als isolatiemateriaal, voor het bewaren van voedsel en in de gezondheidszorg. De chemie- en kunststoffenindustrie engageren zich voor een circulaire economie en vinden dat marien afval niet enkel een Belgisch of Europees, maar een wereldwijd probleem is. Wereldwijd komt jaarlijks 12 miljoen ton plastic in zee terecht, waaronder enorm veel afval van plastics die in kleine stukjes afbreken. Ongeveer 8% zijn primaire microplastics. De vertegenwoordigers van essenscia verwezen bijvoorbeeld naar autobanden – tyre dust – als de grootste bron. De overige 12% is afkomstig van afval van de scheepvaart. De sector vindt dat iedereen zijn verantwoordelijkheid moet opnemen, en niet alleen de chemische sector. Een groot deel van de plastics in zee komt voort uit slecht beheerd afval op het land. De chemie- en kunststoffenindustrie nemen al hun verantwoordelijkheid op zich door bewustmaking, opruimacties aan de Belgische kust, recyclage, preventie, substitutie en innovatie. Er wordt verder nog gezocht naar degradeerbare plastics. De chemische en kunststoffenindustrie trekt vooral de kaart van infrastructuur om microparticles uit het water te halen. Bij elke wasbeurt komen plastic microvezels los uit het textiel. Ze willen verder inzetten op sensibilisering, productnormering, materiaalinnovatie en ze vragen om op Europees niveau tot wetgeving te komen in plaats van op nationaal niveau. In de gedachtewisseling vermeldden ze ook dat er nog geen filters bestaan voor wasmachines, waardoor die deeltjes kunnen worden tegengehouden. Ook in verband met de bioplastics is nog veel onderzoek nodig. Dan volgde een uiteenzetting van het kabinet van de federale minister bevoegd voor Leefmilieu, samen met DETIC, de Belgisch‑Luxemburgse vereniging van producenten en verdelers van zeep, cosmetica, detergenten, onderhoud- en schoonheidsartikelen. Zij werken samen aan een gemeenschappelijk initiatief. De vertegenwoordiger van de federale minister legde het algemene kader nog eens uit en lichtte het streefdoel van de federale regering toe. De minister wil de beperking van de microplastics ook inpassen in waardig werk, economische groei, verantwoord consumeren en produceren en kringloopeconomie. De federale staat is inderdaad bevoegd voor het op de markt brengen van de producten, maar het gebruik van de producten is een deelstaatbevoegdheid. In oktober 2016 hebben ministers Marghem en Peeters een road map met 21 maatregelen opgesteld. Eén van die maatregelen is partnerschappen aangaan met de actoren in het veld. Ze trekken vooral de kaart van een vrijwillige verbintenis. De vertegenwoordiger van DETIC wees erop dat er nog steeds geen duidelijke definitie bestaat van microplastics en verwees naar de werkzaamheden op het Europese vlak, waar misschien beperkingen zullen worden opgelegd in het kader van de REACH‑regelgeving. De cosmeticasector heeft naar eigen zeggen al heel wat initiatieven genomen. Op Europees vlak bijvoorbeeld heeft de sector een aanbeveling gedaan om bij de rinse off‑producten, dat zijn bijvoorbeeld de scrubs, de microplastics te vervangen, en volgens hun eigen schatting bevat al 82 procent van de productformules geen microbeads meer. De cosmetica‑industrie vraagt minister Marghem ook om een sectoraal akkoord tot stand te brengen ter vervanging van de microplastics in consumptieproducten, en zich niet te beperken tot de cosmetica. De sector plant ook een betere monitoring, een verbintenis om de kennis te verspreiden. Een eerste specifieke actie van de sector is de volledige vervanging van de plastic microbeads uit de rinse off‑producten en de tandpasta’s tegen 2019. De vertegenwoordiger van DETIC verwees naar het sectoraal akkoord dat in de zomer moet worden gesloten, waarna een uitgebreide consultatieprocedure moet starten. Bij de bespreking werd ook gewezen op het feit dat slechts een klein percentage van de microplastics die zich in de oceanen bevinden, afkomstig zijn van rince off‑cosmeticaproducten. Verder was er nog een debat over het feit of een ecolabel, dat al 25 jaar bestaat, al dan niet het juiste instrument is, want het label kampt met een probleem van marketingzichtbaarheid, aangezien er al tal van andere labels bestaan. Verder was er een uiteenzetting van Surfrider Foundation Europe die de aanwezigheid van plasticdeeltjes in cosmetica, maar ook in verzorgings- en schoonmaakproducten, als zeer problematisch omschreef. Volgens Surfrider Foundation Europe is het probleem van de filtering van gebruikt water nog zeer groot, want de filters houden de microplastics nog altijd niet tegen. Het gevaar voor onze gezondheid is misschien nog niet bewezen, maar de microbeads zijn zeker aanwezig in de zeevruchten die wij consumeren en bovendien werkt plastic in de zee als een soort magneet voor andere vervuilende stoffen. De vertegenwoordigster van Surfrider Foundation Europe verwees naar een studie van professor Colin Janssen van de Gentse universiteit waarin dat allemaal uitvoerig te lezen is. Verschillende ngo’s op internationaal niveau hebben de verschillende overheden al aangesproken over dit probleem: 90 ngo’s in 38 landen onder de naam Beat the Microbead vragen duidelijke maatregelen, want zij denken dat de industrie de problemen tracht te minimaliseren. In die zin moet de tekst van onze resolutie worden aangepast, want een verbod op microbeads van polyethyleen zou te beperkend zijn, aangezien er ongeveer zestig verschillende plasticsoorten bestaan die in cosmetica en andere producten worden gebruikt. Ze verwijzen ook naar natuurlijke alternatieven en dringen heel erg aan op het feit dat een vrijwillige overeenkomst met de sector onvoldoende is. Zij pleiten voor een verbod, dat trouwens al bestaat in een aantal landen en dat goed werkt. Verder was er een uiteenzetting van Recycling Netwerk Benelux. Ook die organisatie stipte aan dat het een heel groot probleem betreft dat in de toekomst alleen maar groter zal worden. De discussie moet niet gaan over welke types of welke hoeveelheden microplastics zich in het water bevinden. Studies daarover kunnen verschillen. Voor cosmetica zijn de cijfers ook niet altijd eenduidig. Volgens Recycling Netwerk Benelux is het nutteloos om de discussie aan te gaan over de procenten. De vraag die men zich moet stellen is of we deze plastics in ons milieu willen of niet. De vaststelling is immers dat 90% van de zeevogels intussen plastics in zich hebben. Ook 50% van de vissen bevatten plastics. Inmiddels zou ook zeezout microplastics bevatten. De federale overheidsdienst Volksgezondheid heeft aangestipt dat er tot nu toe nog geen indicatie is voor gevaar voor de gezondheid, maar dat zij eigenlijk onvoldoende weet over deze materie. De spreker vond het ook jammer dat textiel niet aan bod kwam in het voorstel, aangezien 63% van onze kleding uit kunststofmaterialen wordt gemaakt. Daarom stelt de organisatie een aantal actiepunten voor, zoals een sensibiliseringsactie van de overheid over het wassen van textiel, en het opnemen van standaardcriteria voor de hoeveelheid plasticdeeltjes die een kledingstuk mag afgeven. Cosmetica is misschien niet de grootste bron van microplastics, maar wel de meest stompzinnige bron van microplastics, dixit de spreker, want het is absoluut niet nodig. Het feit dat men te eng inzoomt op polyethyleen vindt de organisatie te beperkend aangezien er andere plastics bestaan die even schadelijk zijn. Voor cosmetica lijkt een vrijwillige actie niet het gepaste instrument en kan er best worden overgegaan tot echte regelgeving. Recycling Netwerk Benelux pleit voor een totaalverbod, net zoals in Frankrijk en in de Verenigde Staten al het geval is. We hoeven niet te wachten tot Europa in zijn totaliteit het verbod indient. Elk individueel land kan dat verbod ook indienen. Er werd verwezen naar studies uit Nederland. Daarnaast werd de link gelegd met de plasticverpakkingen die een negatieve waarde hebben, wat een fout is in ons systeem. Als een verpakking niets waard is, zal men het probleem van zwerfafval niet oplossen. Een eerste stap zou erin bestaan de producenten verantwoordelijk te stellen. Zo zou hen kunnen worden gevraagd niet alleen bij te dragen voor wat wordt opgehaald, maar ook voor wat niet wordt opgehaald. Veel plasticverpakkingen komen terecht bij het restafval en daarvoor hoeven ze niet te betalen, het is voor hen dus interessanter wanneer het afval niet gesorteerd wordt. Ze wijzen dus nadrukkelijk naar de individuele verantwoordelijkheid van de producenten. Ze houden ook een groot pleidooi voor twee zaken. Het eerste is de invoering van statiegeld. Dat kost de consument niets, vermindert de zwerfvuilkosten – 103 miljoen euro in Vlaanderen – en stimuleert de lokale economie. Het is eveneens een bewezen effectieve methode om zwerfvuil tegen te gaan en past perfect in combinatie met de uitbreiding van de pmd‑zak. Het tweede voorstel betreft een recycled content‑doelstelling van 60%. Dat houdt in dat verpakkingen die straks op de markt terechtkomen, een deel gerecycleerd materiaal bevatten. Op die manier wordt ook de lokale economie gestimuleerd, want op dit moment worden de meeste plastic verpakkingen in het Midden‑Oosten geproduceerd en hiernaartoe getransporteerd. Op 31 december 2018 loopt het huidig akkoord met Fost Plus af. Dat is een belangrijk tijdstip en een goed moment om het statiegeld en een recycled content‑doelstelling in het kader van een circulaire economie op te nemen. Vervolgens was er de uiteenzetting van Greenpeace. Zij benadrukken dat single use, dus de wegwerpverpakking voor eenmalig gebruik, het grootste probleem vormt. Er wordt meer en meer overgegaan naar wegwerpverpakkingen. Er wordt op dat vlak veel gepraat over recycleren, maar er moet vooral veel meer aandacht worden besteed aan het verminderen van wegwerpverpakkingen. Wat recyclage betreft, kan een belangrijke kanttekening worden gemaakt. In België worden inderdaad veel PET‑flessen opgehaald, maar uit onderzoek van Greenpeace blijkt dat momenteel slechts 6% gerecycleerd plastic terechtkomt in de nieuwe fles. Wat het plastic in de zee betreft, bevindt 94% van dat plastic zich op de zeebodem. Vervolgens was er een uiteenzetting van Slow Cosmétique. Die vereniging spitst zich toe op communicatie met de consument. Ze richt zich vooral op Frankrijk, Spanje en Franstalig België. Ze bereikt ongeveer honderdduizend Franstalige consumenten per maand. De vereniging is bezig met een “Michelingids” voor cosmetica, waarin ze criteria opneemt voor een verantwoord gebruik van cosmetica en voor de bescherming van het milieu. Ze wijst erop dat in onze cosmetica nog andere plastics verwerkt zijn. Het is een rode draad doorheen de uiteenzetting: we mogen ons niet toespitsen op één specifieke vorm van plastic, maar op alle soorten van microplastics. Slow Cosmétique verwijst ook naar niet‑plastics die de zee vervuilen, zoals silicone, zonnefilters of antioxidanten als benzofenon. Cosmetica zijn uiteraard helemaal veilig en worden gecontroleerd op het vlak van de toxicologie, maar tot op heden wordt geen rekening gehouden met ecologische aspecten. De vereniging vraagt zowel aandacht voor de samenstelling van de cosmetica als voor het kader zelf voor de regeling. Ze stelt vast dat vandaag in de rekken met cosmetica helaas producten staan die op geheel wettelijk wijze aan greenwashing doen door producten als milieuvriendelijk te presenteren die dat in feite niet zijn. Slow Cosmétique ziet liever dat een reglementering ter zake wordt ingevoerd dan dat het initiatief aan de privésector wordt overgelaten. In het sectorakkoord zijn immers enkel de grote bedrijven vertegenwoordigd, en niet de kmo’s die cosmetica produceren. Tijdens de daaropvolgende gedachtewisseling zijn tal van zaken aan bod gekomen. Zo rees de vraag of op vrijwillige basis akkoorden met de sector moeten worden gesloten, dan wel of de voorkeur uitgaat naar regelgeving. Ook over het concept van bioplastics is gesproken. Sommige kunnen biogebaseerd zijn, andere zijn dan weer biodegradeerbaar. Dat is absoluut niet hetzelfde: een biogebaseerd plastic is niet noodzakelijk biodegradeerbaar. Sommige industrieën stellen biodegradeerbare producten voor als een mirakeloplossing. Het duurt echter zeer lang voor ze afbreken, en zij zijn dus geen oplossing. Mevrouw Marghem verduidelijkte in de commissie haar plan met betrekking tot het sectoraal akkoord, wat zij als een eerste stap beschouwt, maar dan op vrijwillige basis. De heer Philippe De Backer, staatssecretaris bevoegd voor de Noordzee, verwees naar een specifiek actieplan over marien afval in de zeeën, dat trouwens ook deze week is gelanceerd. Hij verwees ook naar de nationale werkgroep marien zwerfvuil en de deelname aan de OSPAR‑commissie die instaat voor de bescherming van het marien milieu van de Noord‑Atlantische zone en naar de deelname aan de Oceanenconferentie van de Verenigde Naties. Hij werkt ook aan een langetermijnvisie “Noordzee 2050”. Tijdens de daaropvolgende gedachtewisseling werd ook gesproken over het initiatief The Ocean Cleanup, dat door een crowdfunding wordt gesteund en is gelanceerd door een jonge Nederlandse ondernemer. Bij de bespreking van het uiteindelijke voorstel heeft men geprobeerd rekening te houden met wat in de hoorzittingen aan bod kwam en werden er veel amendementen ingediend. Over de amendementen werd in de commissie wisselend gestemd. Voor een aantal werd een meerderheid gevonden, voor andere niet. Bij de eindstemming werd de geamendeerde tekst aangenomen met 12 stemmen voor en 4 onthoudingen. |
Mme Annemie Maes (Ecolo‑Groen), rapporteuse. – Deux propositions de résolution avaient été déposées, la première concernant les microbilles présentes dans les cosmétiques et la seconde, relative à la protection de la mer du Nord. La première proposition, cosignée par M. Destexhe et d’autres sénateurs, a été expliquée par son auteur principal, Mme Franssen. Elle visait à limiter la présence des microbilles dans les cosmétiques. Les gommages, nettoyants visage et gels douche contiennent parfois de telles substances. Selon des études scientifiques, pas moins de huit milliards de microbilles rejoindraient les habitats aquatiques. L’ingestion de microbilles par des poissons peut aussi avoir des conséquences pour l’être humain. Il a dès lors été demandé au gouvernement d’insister auprès des grands fabricants de cosmétiques pour qu’ils suppriment le plus rapidement possible les microplastiques de leurs produits. L’autre proposition de résolution avait été déposée par M. Anciaux et d’autres sénateurs. Il s’agissait spécifiquement de protéger la mer du Nord contre la pollution par le plastique. Cela relève de la responsabilité tant de l’autorité fédérale que des Régions. On estime que 20 000 tonnes de déchets plastiques, provenant tant de la Flandre que de Bruxelles et de la Wallonie, se retrouvent chaque année dans la mer du Nord: 80% de ceux‑ci sont d’origine tellurique et 20% sont rejetés par des navires. Les déchets marins incluent une large gamme de matériaux, mais le plastique est considéré comme le plus problématique. Les microplastiques, déversés dans la mer par les eaux usées, sont absorbés par les plus petits organismes. Les Nations unies estiment que ce problème environnemental sera un des problèmes majeurs de ce siècle. Le coût de l’élimination de la pollution plastique se compte en milliards de dollars. La seule manière de prévenir de plus graves dommages à l’environnement est d’éviter le déversement de déchets plastiques dans l’environnement. Les deux propositions ont été examinées, puis il a été décidé de les joindre, à condition de ne pas en limiter la portée. Par conséquent, une nouvelle proposition a été rédigée et déposée par les sénateurs qui avaient soutenu les deux premières. Mme Turan en a présenté l’exposé introductif. Elle a répété que le Sénat devait traiter ce dossier, la proposition concernant des matières tant fédérales que régionales. Elle a aussi rappelé que la pollution de la mer du Nord était imputable au tourisme et à l’industrie, mais également aux nombreuses villes et communes qui déversent, directement ou indirectement, leurs eaux usées dans les rivières et fleuves qui se jettent dans la mer du Nord. Les pêcheurs ont, eux aussi, une part de responsabilité. Pendant la discussion générale, j’ai moi‑même signalé que la Belgique, les Pays‑Bas, le Luxembourg, l’Autriche et la Suède avaient déjà pris position concernant la présence de microplastiques dans les moules. Il importe que les Régions et l’État fédéral s’attaquent conjointement à ces problèmes. Les campagnes de sensibilisation ont assurément joué leur rôle par le passé, mais elles ont atteint leurs limites. Les microbilles font déjà l’objet d’une interdiction aux États‑Unis et les grandes multinationales s’y sont adaptées. Le Royaume‑Uni et l’Irlande ont, eux aussi, déjà instauré l’interdiction qui entrera en vigueur fin 2017. Il ne s’agit pas uniquement de cosmétiques, mais aussi d’autres produits comme les savons, dentifrices, gels douche et produits de nettoyage. Avant de poursuivre la discussion de la résolution, la commission a décidé d’organiser des auditions. De nombreuses personnes ont été entendues. Lors de la première audition, une représentante d’essenscia, le secteur de l’industrie chimique et plastique, a indiqué que les microbilles connaissaient aussi des applications positives, grâce à leur légèreté, comme matériaux d’isolation, pour la conservation de denrées alimentaires et dans les soins médicaux. Le secteur de l’industrie chimique et plastique est pleinement engagé dans la voie de l’économie circulaire et considère que les déchets marins constituent un problème international. À l’échelle de la planète, 12 millions de tonnes de plastiques aboutissent chaque année dans les mers et une énorme partie de ces déchets se fragmentent. Environ 8% sont des microplastiques primaires. La représentante d’essenscia pointe par exemple les pneus de voitures – la poussière de pneu – comme étant la source principale. Les 12% restants proviennent de déchets dus aux activités de navigation. Pour le secteur, chacun doit prendre ses responsabilités, et pas seulement le secteur chimique. Une grande partie des plastiques présents en mer provient de déchets qui n’ont pas été correctement gérés sur le continent. Le secteur de l’industrie chimique et plastique prend déjà ses responsabilités, par des actions de sensibilisation et de nettoyage, par le recyclage, la prévention, le remplacement et l’innovation. Par ailleurs, il s’efforce de mettre au point des plastiques biodégradables et entend développer des infrastructures permettant de débarrasser l’eau des microparticules. Les matières textiles libèrent des microfibres plastiques lors de chaque lavage. Le secteur veut aussi miser sur la sensibilisation, sur la fixation de normes de produits et sur l’innovation dans les matériaux. Il demande que le niveau européen légifère, plutôt que le niveau national. Il n’existe pas encore de filtres pour les machines à laver. Un important travail de recherche doit également être réalisé dans le domaine des bioplastiques. Un exposé a ensuite été présenté par les représentants du cabinet de la ministre fédérale de l’Énergie et de DETIC, l’association belgo‑luxembourgeoise des producteurs et des distributeurs de savons, cosmétiques, détergents, produits d’entretien, d’hygiène et de beauté. Ils travaillent ensemble à une initiative commune. Le représentant de la ministre fédérale a réexpliqué le cadre général et les objectifs du gouvernement. La ministre veut aussi inscrire la limitation des microplastiques dans un travail décent, dans la croissance économique, dans une production et une consommation responsables et dans l’économie circulaire. En effet, l’État fédéral est compétent pour la mise des produits sur le marché mais leur usage est une compétence régionale. En octobre 2016, les ministres Marghem et Peeters ont établi une feuille de route comprenant 21 mesures. Une d’entre elles concerne le travail en partenariat avec les acteurs de terrain. Ils prônent essentiellement un engagement volontaire. Le représentant de DETIC a indiqué qu’il n’existait pas encore de définition claire des microplastiques et s’est référé aux travaux de l’Union européenne, où des restrictions seront probablement imposées dans le cadre de la réglementation REACH. Le secteur cosmétique estime avoir déjà pris de nombreuses initiatives. Sur le plan européen, par exemple, le secteur a recommandé à l’industrie de remplacer les microbilles de plastique dans les produits à éliminer par rinçage, par exemple les produits de gommage. On estime que 82% des formules de produits ne contiennent déjà plus de microbilles. L’industrie cosmétique a aussi demandé à la ministre Marghem l’établissement d’un accord sectoriel visant à remplacer les microplastiques dans les produits de consommation et de ne pas se limiter aux cosmétiques. Le secteur prévoit également un meilleur monitoring et un engagement de diffusion des connaissances. Une première action spécifique est le remplacement total, pour fin 2019, des microbilles dans les produits à éliminer par rinçage et dans les dentifrices. Le représentant de DETIC a évoqué l’accord sectoriel qui doit être conclu cet été et qui sera suivi d’une large consultation. Il a été expliqué durant le débat que seul un petit pourcentage des microplastiques se trouvant dans les océans provenait de produits cosmétiques à éliminer par rinçage. On s’est aussi demandé si l’écolabel, qui existe déjà depuis 25 ans, était l’instrument adéquat car, comme il existe beaucoup d’autres labels, il présente un problème de visibilité. La représentante de la Surfrider Foundation Europe a expliqué que la présence de particules de plastique dans les cosmétiques, mais aussi dans les produits de soin et de nettoyage, était très problématique. Selon elle, le filtrage des eaux usées pose vraiment problème car les filtres ne retiennent toujours pas les microplastiques. Le danger pour notre santé n’est peut‑être pas encore avéré, mais il est certain que ces microbilles se retrouvent dans les fruits de mer que nous consommons. En outre, en milieu marin, le plastique agit comme un aimant à l’égard des autres polluants. L’intervenante a conseillé de lire l’étude du professeur Colin Janssen, de l’Université de Gand, concernant cette question. Plusieurs ONG internationales ont interpellé les pouvoirs publics à ce sujet: 90 ONG se sont, dans 38 pays, rassemblées sous le nom Beat the Microbead et demandent des mesures claires car elles considèrent que l’industrie tente de minimiser les problèmes. À cet égard, le texte de notre résolution devrait être adapté sur certains points car une interdiction des microbilles de polyéthylène serait trop restrictive, environ 60 types de plastique différents étant utilisés dans les cosmétiques et dans d’autres produits. Elles proposent aussi des alternatives naturelles et insistent fortement sur le fait qu’un accord volontaire avec le secteur est insuffisant. Elles plaident pour une interdiction, laquelle existe d’ailleurs déjà dans certains pays et donne de bons résultats. Pour le représentant du Recycling Netwerk Benelux, il s’agit aussi d’un problème majeur qui ne fera que s’accentuer à l’avenir. La discussion ne doit pas porter sur la nature ou la quantité de microplastiques se trouvant dans l’eau. Les études à ce sujet peuvent différer. Les chiffres relatifs aux cosmétiques se contredisent parfois. Il est dès lors inutile de débattre des pourcentages. La question est de savoir si l’on veut ou non ces substances plastiques dans notre environnement. On constate en effet que 90% des oiseaux de mer ont du plastique dans leur système digestif et des traces de plastique ont été trouvées dans 50% des poissons. Il y en aurait même dans le sel marin. Le SPF Santé publique a déclaré qu’il n’y avait, jusqu’à présent, aucune indication d’un quelconque danger pour la santé, tout en reconnaissant que ses connaissances à ce sujet étaient encore insuffisantes. L’orateur a aussi regretté que le textile ne soit pas abordé dans la proposition de résolution, alors que 63% des vêtements sont constitués de matières synthétiques. Son organisme a dès lors proposé une série de points d’action, comme une action de sensibilisation des pouvoirs publics sur le lavage des textiles et l’établissement de critères standard pour la quantité de microparticules de plastique pouvant être libérées par un vêtement. Les produits cosmétiques ne sont peut‑être pas la source de microplastiques la plus importante en termes de volume, mais bien la plus «stupide» selon l’intervenant car leur présence n’est absolument pas nécessaire. En se focalisant tout particulièrement sur le polyéthylène, la résolution est trop restrictive, parce qu’il existe d’autres matières plastiques tout aussi nocives. En ce qui concerne les cosmétiques, l’action volontaire ne semble pas être l’instrument adéquat. Mieux vaut édicter une réglementation. Recycling Netwerk Benelux plaide pour une interdiction absolue, comme c’est déjà le cas en France et aux États‑Unis. Nous ne devons pas attendre que l’Union européenne décrète une interdiction dans tous les États membres. Chaque État peut l’imposer. Des études néerlandaises ont été évoquées. En outre, un lien a été établi avec les emballages plastiques qui n’ont aucune valeur, ce qui est une faiblesse de notre système et ne contribuera certainement pas à résoudre le problème des déchets sauvages. Un premier pas serait de responsabiliser les producteurs. On pourrait leur demander de contribuer non seulement pour les déchets collectés, mais aussi pour les déchets non collectés. Beaucoup d’emballages en plastique se retrouvent parmi les déchets résiduels pour lesquels ils ne doivent pas contribuer; il est donc plus intéressant pour eux que les déchets ne soient pas triés. Il faut responsabiliser individuellement les producteurs. L’intervenant a plaidé pour deux mesures. La première est le système de consigne. Il ne coûte rien au consommateur, il diminue les coûts liés aux déchets sauvages – 103 millions d’euros en Flandre – et stimule l’économie locale. Cette méthode a fait ses preuves dans la lutte contre les déchets sauvages et cadre parfaitement avec l’extension du système des sacs bleus. La seconde proposition concerne un objectif de 60% de contenu recyclé. Cela implique que les emballages qui seront bientôt mis sur le marché contiendront une partie de matériaux recyclés. L’économie locale sera, elle aussi, stimulée car actuellement, la plupart des emballages plastiques sont produits au Moyen‑Orient et transportés chez nous. Le 31 décembre 2018, l’accord actuel avec Fost Plus expirera. C’est une date importante et un bon moment pour inscrire le système de consigne et l’objectif en matière de contenu recyclé dans le cadre d’une économie circulaire. Vint ensuite l’exposé du représentant de Greenpeace. Il a expliqué que le single use, c’est‑à‑dire la fabrication d’emballages jetables à usage unique, constitue le problème principal. On utilise de plus en plus d’emballages jetables. Si l’on parle beaucoup de recyclage dans ce domaine, il faut surtout être beaucoup plus attentif à la réduction des quantités d’emballages jetables. La question du recyclage appelle une remarque importante. Il est vrai qu’en Belgique, on collecte beaucoup de bouteilles PET, mais il ressort d’une enquête de Greenpeace qu’actuellement, 6% seulement du plastique recyclé se retrouve dans les nouvelles bouteilles. Quant aux déchets plastiques en mer, 94% d’entre eux se trouvent sur les fonds marins. Nous avons ensuite entendu l’exposé du représentant de l’association Slow Cosmétique, surtout axée sur la communication envers le consommateur. Elle se concentre surtout sur la France, l’Espagne et la Belgique francophone. Elle touche environ 100 000 consommateurs francophones par mois. Elle élabore actuellement un «Guide Michelin» des cosmétiques et y fixe les critères d’une consommation responsable des cosmétiques et de la protection de l’environnement. Elle souligne que d’autres substances plastiques sont présentes dans nos cosmétiques. C’est le fil rouge tout au long de l’exposé: nous ne devons pas nous centrer sur un type de plastique spécifique mais sur toutes sortes de microplastiques. Slow Cosmétique pointe aussi les substances non plastiques qui polluent les mers, comme la silicone, les filtres solaires ou des antioxydants tels que la benzophénone. Les cosmétiques sont, certes, tout à fait sûrs et contrôlés sur le plan toxicologique, mais jusqu’à présent, on ne prend pas en compte les aspects écologiques. L’intervenant a voulu sensibiliser la commission à la fois à la composition des cosmétiques et à la nature même du cadre qui régit ceux‑ci. En effet, les rayons de cosmétiques contiennent, de façon tout à fait légale, du «green washing», qui consiste à présenter un produit comme écologique alors qu’il ne l’est pas. Slow Cosmétique est néanmoins preneur d’une réglementation en la matière plutôt que de laisser l’initiative au secteur privé. En effet, dans l’accord sectoriel, seules les grandes firmes sont représentées et non les PME qui fabriquent des cosmétiques. Au cours de l’échange de vues qui a suivi, de nombreux éléments ont été évoqués. On s’est ainsi demandé si des accords sur une base volontaire devaient être conclus avec le secteur ou s’il fallait donner la préférence à la réglementation. La commission a aussi débattu des bioplastiques, qui recouvrent deux réalités: les biosourcés et les biodégradables. C’est très différent: un plastique biosourcé n’est pas nécessairement biodégradable. Certaines industries mettent en avant les biodégradables comme la solution miracle. Or, ils se dégradent au bout d’un temps très long et ne constituent donc pas une solution. En commission, Mme Marghem a clarifié son projet relatif à l’accord sectoriel qu’elle considère comme un premier pas, mais il s’agit d’un engagement volontaire. M. Philippe De Backer, secrétaire d’État chargé de la mer du Nord, s’est référé à un plan d’action spécifique sur les déchets marins dans les mers, qui a d’ailleurs été lancé cette semaine. Il a également renvoyé au groupe de travail Déchets marins et à la participation à la commission OSPAR chargée de la protection du milieu marin de la zone de l’Atlantique Nord, ainsi qu’à la participation à la Conférence sur les océans des Nations unies. Il travaille également à une vision à long terme «Mer du Nord 2050». Durant l’échange de vues qui s’en est suivi, il a également été question de l’initiative The Ocean Cleanup, qui est soutenue par un financement participatif et a été lancée par un jeune entrepreneur néerlandais. Lors de la discussion de la proposition finale, on a essayé de tenir compte de ce qui avait été dit lors des auditions et de nombreux amendements ont été introduits. Les votes émis en commission sur les amendements étaient variables. Certains ont obtenu une majorité, d’autres pas. Lors du vote final, le texte amendé a été adopté par 12 voix pour et quatre abstentions. |
|
De heer Christophe Lacroix (PS). – Volgens de ramingen die ons werden bezorgd, komt er elk jaar 20 000 ton plasticafval in de Noordzee terecht. De plasticvervuiling is een plaag die onze hele omgeving kapotmaakt en die geen enkele waterloop spaart. Die vervuiling heeft uiteraard een impact op de gezondheid van de Belgen, zowel aan de kust, in Brussel als in Wallonië. Zoals we weten leidt de toename van microbeads in onze waterlopen tot een verhoogde opname ervan door sommige vissen, met duidelijke negatieve gevolgen voor de voedselketen. De hoorzittingen met de experts in de commissie voor de gewestbevoegdheden waren verhelderend op dat punt. De Verenigde Naties hebben trouwens berekend dat de kostprijs van de plasticvervuiling over heel de wereld op dit moment oploopt tot 75 miljard dollar per jaar. De opdracht is immens. In verhouding tot de uitdaging voor de mensheid is de bijdrage van de Senaat misschien wel marginaal, maar ze is niet nutteloos. Ze wijst op ambitie en geeft concrete hoofdlijnen voor de actie aan. Deze resolutie onderstreept in het bijzonder – en dat stemt ons tevreden – de wens dat alle entiteiten in dit land samen een integraal actieplan ontwikkelen, met doelstellingen op korte, middellange en lange termijn, met het oog op het reduceren van het gebruik van plasticgebruik en plasticvervuiling, waarbij kennisverwerving, sensibilisering en actie op het terrein centraal staan. De doelstelling bestaat er ook in de producenten te responsabiliseren op het vlak van gebruikte materialen en omverpakking. Uit de stemmingen in de commissie blijkt dat mijn fractie een meer dwingende resolutie had gewenst op het vlak van het gebruik van microplastics door de producenten, vooral door het bepalen van duidelijke normen. We wensten ook dat het gebied dat door de resolutie wordt beoogd, zou worden uitgebreid tot alle waterlopen in België. Microbeads hebben een invloed op de gezondheid van de Belgen, zowel aan de kust, in Brussel als in Wallonië. Ons voorstel werd geweigerd. We hebben echter drie redenen om tevreden te zijn over drie van onze amendementen. De uitbreiding van het terrein van de resolutie tot alle plastic microbeads, een vraag van de verenigingssector, werd aanvaard, en ons amendement met het oog op het bevorderen van de zichtbaarheid en het gebruik van het Europese ecolabel werd gesteund door de commissie. Dat is een belangrijk punt van deze resolutie. Het Europese ecolabel, dat in 1992 werd ingevoerd, is het officiële Europese ecologische label, dat erkend wordt door alle landen van de Europese Unie en door Noorwegen, Liechtenstein en IJsland. Het Europese ecolabel is betrouwbaar en biedt een zekerheid. Alle producten en diensten met het ecolabel werden immers door onafhankelijke instanties gecontroleerd op de naleving van strenge milieucriteria. Het label is echter niet bekend bij heel wat Belgische ondernemingen en bij de burgers. We hopen dus snel de zichtbaarheid en het gebruik van het Europese ecolabel te bevorderen. Een van onze andere vragen vormt volgens ons een belangrijke verworvenheid van deze resolutie: de oproep om een openbare controle op het gebruik van plastic microbeads in te stellen, in het bijzonder in producten voor kinderen. Het gebruik van die stoffen moet dringend en op een precieze en onafhankelijke manier worden geëvalueerd. Sommigen in deze assemblee twijfelen aan de rol van de Senaat. De aankondiging gisteren door de Ministerraad, op initiatief van staatssecretaris voor de Noordzee Philippe De Backer, van een federaal actieplan voor marien zwerfvuil zou hen misschien moeten doen twijfelen. Dat actieplan omvat zowel maatregelen ter preventie van marien afval aan de bron als maatregelen voor het schoonmaken van de zee. In deze fase moeten we opnieuw betreuren dat die maatregel zich tot de Noordzee beperkt. Het plan voorziet evenmin in publieke controle op het gebruik van microbeads, in het bijzonder in producten voor kinderen. Na de resolutie van de Senaat zal dat plan moeten worden herzien om er de maatregelen die we vandaag verdedigen volledig in op te nemen. Het respect voor de parlementaire democratie verdient dat. Tot slot danken we alle sprekers die aan bod kwamen tijdens de hoorzittingen, alsook de diensten van de Senaat. Mijn fractie zal uiteraard voor dit voorstel van resolutie stemmen. |
M. Christophe Lacroix (PS). – Selon les estimations qui nous ont été fournies, 20 000 tonnes de déchets plastiques se retrouvent chaque année dans la mer du Nord. La pollution plastique est un fléau qui détruit partout notre environnement et qui n’épargne aucun cours d’eau. Cette pollution a évidemment un impact sur la santé des Belges, que ce soit sur la côte, à Bruxelles ou en Wallonie. On le sait, l’accroissement de la présence de microbilles de plastique dans nos cours d’eau favorise leur ingestion par certains poissons, avec des conséquences négatives évidentes sur la chaîne alimentaire. Les auditions d’experts en commission des Affaires régionales ont été éclairantes sur ce point. Les Nations Unies ont par ailleurs calculé que le coût de la pollution plastique dans le monde s’élève actuellement à 75 milliards de dollars par an. La tâche est immense. Face à l’ampleur du défi qui incombe à l’humanité, la contribution du Sénat est certes marginale mais elle n’est pas inutile. Elle indique une ambition et des axes de travail concrets. Cette résolution souligne notamment – et nous nous en réjouissons – la volonté que l’ensemble des entités de ce pays développent ensemble un plan d’action global, assorti d’objectifs à court, moyen et long termes, en vue de réduire l’utilisation du plastique et la pollution qu’il engendre. Elle recommande également d’accorder une place centrale à l’acquisition de connaissances, à la sensibilisation et à l’action sur le terrain. L’objectif est aussi de responsabiliser les producteurs en ce qui concerne les matériaux utilisés et le suremballage. Les votes exprimés en commission en ont témoigné: mon groupe aurait souhaité une résolution plus contraignante en ce qui concerne l’utilisation de microplastiques par les producteurs, en particulier par la fixation de normes claires. Nous avons également souhaité une extension précise du champ visé par la résolution à l’ensemble des cours d’eau de Belgique. On l’a dit, les microbilles de plastique ont un impact sur la santé des Belges, que ce soit à la côte, à Bruxelles ou en Wallonie. Cette proposition a été refusée. Nous relevons tout de même trois motifs de satisfaction au sujet de trois de nos amendements. L’extension du champ de la résolution à l’ensemble des microbilles de plastique, qui était une demande du secteur associatif, a été acceptée et notre amendement visant à promouvoir la visibilité et l’utilisation de l’écolabel européen a été soutenu par la commission. C’est un point important de cette résolution. Introduit en 1992, l’écolabel européen est, comme vous le savez, le label écologique européen officiel reconnu par tous les pays de l’Union européenne, ainsi que par la Norvège, le Liechtenstein et l’Islande. L’écolabel européen est fiable et offre une sécurité. En effet, tous les produits et services porteurs ont été contrôlés par des instances indépendantes, afin de s’assurer qu’ils remplissent des critères environnementaux stricts. Néanmoins, ce label reste encore méconnu par de nombreuses entreprises belges et par les citoyens. Nous espérons donc promouvoir rapidement la visibilité et l’utilisation de cet écolabel européen. J’en viens à une autre de nos demandes qui constitue à nos yeux un acquis essentiel de cette résolution: l’appel à la mise en place d’un contrôle public de l’utilisation des microbilles de plastique, particulièrement dans les produits destinés aux enfants. Pour nous, il est indispensable et urgent d’évaluer, précisément et de manière indépendante, l’utilisation de ces substances. D’aucuns, dans cette assemblée, doutent du rôle du Sénat. L’annonce faite hier par le conseil des ministres, à l’initiative du secrétaire d’État à la mer du Nord, Philippe De Backer, d’un plan d’action fédéral des déchets marins devrait peut‑être les faire douter. Ce plan d’action comprend à la fois des mesures pour la prévention des déchets marins à la source et des mesures pour la dépollution de la mer. À ce stade, nous devons à nouveau regretter que cette mesure se limite à la mer du Nord. Ce plan ne prévoit pas non plus de contrôle public de l’utilisation des microbilles de plastique, particulièrement dans les produits pour enfants. À la suite de la résolution du Sénat, ce plan devra être revu pour intégrer pleinement les mesures que nous défendons aujourd’hui. Le respect de la démocratie parlementaire est à ce prix. En conclusion, nous remercions l’ensemble des intervenants auditionnés, et les services du Sénat pour la qualité de leur travail. Bien entendu, mon groupe votera cette résolution. |
|
De heer Wilfried Vandaele (N‑VA). – Mevrouw de voorzitster, u weet dat onze fractie zich in de regel terughoudend opstelt met betrekking tot aanbevelingen die de Senaat doet. Ons standpunt is dat de Senaat geen aanbevelingen kan doen aan de deelstaten, wel aan de federale regering. Dat betekent absoluut niet dat we de samenwerking tussen de deelstaten niet belangrijk vinden. Die samenwerking verloopt best via directe contacten tussen de deelstaten of zelfs tussen de deelstaatparlementen. Een goed voorbeeld daarvan is de consensustekst van de interparlementaire klimaatcommissie onder impuls van de Waalse, Brusselse en Vlaamse parlementen en hun voorzitters, die vorige week maandag het licht zag. In de resolutie die voorligt worden de aanbevelingen ingeleid met de zin: “Vraagt de verschillende regeringen van dit land, elk op hun terrein en in nauw overleg …”. Dat gaat niet alleen in tegen onze visie op de rol van de Senaat, maar ook tegen eerder gemaakte afspraken in de commissievergadering van 6 februari 2017. Toen werd beslist dat we in resoluties steeds duidelijk maken welke aanbevelingen we tot welke entiteit richten. Dat gebeurt in dit geval niet. De verontreiniging van het milieu en van de Noordzee door plastic afval ligt onze fractie, en zeker mijzelf als kustbewoner, na aan het hart. Naast de kleine deeltjes in tandpasta, shampoo en cosmetica, die via ons afvalwater rechtstreeks in zee komen, zijn er de grotere stukken plastic, die als zwerfvuil via de waterlopen in de zee terechtkomen en daar onder invloed van het zeewater en de zon afgebroken worden tot kleine deeltjes. Die deeltjes worden door de levende organismen in de zee opgenomen en komen zo in onze voedselketen en in ons lichaam terecht. Ze nestelen zich in ons weefsel. We hebben dus te maken met een gigantisch probleem op wereldschaal. De N‑VA heeft in het Vlaams Parlement intensief meegewerkt aan een resolutie waarmee we deze problematiek willen aanpakken. CD&V‑collega Verstreken en ikzelf hebben aan die kar getrokken, samen met onze sp.a‑collega Vandenberghe. Een van de teksten die hier in de Senaat zijn ingediend, was trouwens een vrijwel exacte kopie van die Vlaamse resolutie. Op sommige punten was niet eens een inspanning gedaan om de tekst aan te passen aan de context van de Senaat. We hebben die passages aangewezen tijdens de bespreking in de commissie. We hebben ons in de commissie constructief opgesteld om de tekst zo correct en samenhangend mogelijk te maken. Onze aanpassingen werden soms aanvaard, maar niet altijd, zelfs niet op punten die voor ons essentieel waren. Ik geef enkele voorbeelden. In de vierde aanbeveling wordt gepleit voor een algemeen sensibiliserend beleid. Dat is een zuivere bevoegdheid van de deelstaten. Sensibilisering en preventie zijn juist op het niveau van de deelstaten gebracht om goed te kunnen inspelen op de gevoeligheden van de verschillende regio’s. Bovendien wordt dan nog gespecifieerd hoe die sensibiliseringscampagne gevoerd moet worden, namelijk op het internet en de sociale media. Dat vonden we overdreven: het is echt niet de taak van deze Senaat om in detail te dicteren hoe de deelstaten hun beleid moeten uittekenen. Voorts is er aanbeveling 9, die betrekking heeft op rioolwaterzuiveringsinstallaties. Dat is een zuivere gewestbevoegdheid. In aanbeveling 13 gaat het over de invoering van een statiegeld met identieke regels voor het hele grondgebied. In punt 14, ten slotte, wordt gevraagd om over heel België de gescheiden inzameling van alle types plastic te organiseren. Naar ons gevoel komen die beide punten neer op een feitelijke herfederalisering. Doordat de resolutie zich bij herhaling richt tot de overheden van de deelstaten en ingaat op hun bevoegdheden en, mede daardoor, een aantal kromme formuleringen bevat, zullen we ons bij de stemming over deze resolutie onthouden. We stemmen niet tegen omdat we het thema zelf van de vervuiling door microplastics wel degelijk zeer belangrijk vinden. |
M. Wilfried Vandaele (N‑VA). – Madame la présidente, comme vous le savez, notre groupe est en général réticent face aux recommandations formulées par le Sénat. Nous pensons que le Sénat ne peut adresser des recommandations qu’au gouvernement fédéral, pas aux entités fédérées. Cela ne signifie absolument pas que la collaboration entre les entités fédérées ne nous paraît pas importante. Cette collaboration devrait de préférence se faire via des contacts directs entre les entités fédérées ou même entre les parlements des entités fédérées. Preuve en est le texte de consensus adopté, lundi dernier, par la commission interparlementaire sur le climat sous l’impulsion des parlements wallon, bruxellois et flamand. Dans la résolution qui nous est soumise, les recommandations sont introduites par: «Demande aux divers gouvernements du pays, chacun dans son domaine et en étroite concertation…». Cela va à l’encontre non seulement de notre vision du rôle du Sénat mais également des accords conclus lors de la réunion de commission du 6 février 2017. Nous avions alors clairement décidé que nous mentionnerions toujours clairement dans les résolutions quelles recommandations nous adressons à quelle entité. Dans le cas présent, nous ne le faisons pas. La pollution de l’environnement et de la mer du Nord par les déchets plastiques est une préoccupation de mon groupe et surtout de moi‑même qui habite à la Côte. Outre les petites particules contenues dans les dentifrices, shampooings et cosmétiques, déversées dans la mer par les eaux usées, il y a de plus gros déchets plastiques qui se retrouvent dans la mer via les cours d’eau, et qui sous l’effet de l’eau de mer et du soleil sont décomposés en petites particules. Celles‑ci sont assimilées par les organismes vivant dans la mer et se retrouvent ainsi dans notre chaîne alimentaire et dans notre corps. Nous sommes dès lors confrontés à un gigantesque problème à l’échelle mondiale. La N‑VA a intensivement collaboré au Parlement flamand à une résolution visant à gérer ce problème. Notre collègue du CD&V Johan Verstreken et moi‑même en avons été la locomotive, ainsi que notre collègue Steve Vandenberghe du sp.a. Un des textes qui ont été déposés au Sénat, était d’ailleurs pratiquement identique à celui de la résolution flamande. Sur certains points, on n’avait même pas fait l’effort d’adapter le texte à la situation du Sénat. Nous avons désigné les passages concernés lors de la discussion en commission. En commission, nous nous sommes montrés constructifs et avons essayé de rendre le texte aussi correct et cohérent que possible. Nos adaptations ont parfois été acceptées, mais pas toujours, pas même sur des points qui nous paraissaient essentiels. Je vous cite quelques exemples. La quatrième recommandation plaide pour une politique générale de sensibilisation, matière relevant exclusivement des entités fédérées. La sensibilisation et la prévention ont précisément été confiées aux entités fédérées pour qu’elles puissent agir en fonction des sensibilités des différentes régions. De plus, la recommandation précise de quelle manière cette campagne de sensibilisation doit être menée, à savoir en ligne et sur les médias sociaux. Cela nous paraît exagéré: il n’appartient pas au Sénat de dicter aux entités fédérées comment elles doivent élaborer leur politique. J’en viens à la recommandation 9 qui concerne les installations d’épuration des eaux d’égout, compétence purement régionale. La recommandation 13 évoque l’instauration d’un système de consigne avec des règles identiques sur l’ensemble du territoire. La recommandation 14 demande d’organiser la collecte séparée de tous les types de plastiques sur toute la Belgique. Selon nous, ces deux points équivalent à une refédéralisation de fait. Comme la résolution s’adresse à plusieurs reprises aux autorités des entités fédérées et empiète sur leurs compétences, et qu’elle contient un certain nombre de formulations tortueuses, nous nous abstiendrons lors du vote de cette résolution. Nous ne voterons pas contre le texte parce que nous attachons beaucoup d’importance au thème même de la pollution par les microplastiques. |
|
De heer Philippe Henry (Ecolo‑Groen). – Ik dank mevrouw Maes voor haar uitstekend verslag. In het dagelijks leven horen we niet vaak spreken over microplastics. Misschien hebben sommige mensen daar nog nooit iets over gehoord. Nochtans zijn ze overal aanwezig. We kennen de zichtbare plastics die we in veel te grote mate gebruiken voor flessen, verpakkingen en draagtassen, die stilaan moeten verdwijnen. Die zichtbare plastics worden verzameld om te worden gerecycleerd of vernietigd. Dit veralgemeend gebruik van plastics in ons dagelijks leven past helemaal niet in de circulaire economie. Het is geen natuurlijk product, het wordt vervaardigd in de petrochemie en het vergt veel energie om het te fabriceren of te recycleren. We weten al lang dat als zulke producten massaal door iedereen gebruikt worden, dit niet verenigbaar is met milieubescherming en met de noodzaak om de klimaatverandering tegen te gaan. Deze plastics worden normaal wel verzameld. De meeste onder ons laten hun afval niet slingeren in de natuur, maar helaas doen sommige mensen dat wel. Dat zwerfvuil komt vroeg of laat in de zee terecht. Die boodschap moeten we meegeven aan de burgers, de jongeren en de kinderen. Ze geldt zowel voor plastics als voor het overige afval. Zo kan men tijdens een boswandeling misschien verontwaardigd raken door het achtergelaten afval, omdat het niet mooi oogt en niet goed is voor het bos. Dat klopt allemaal, maar bovendien is het op langere termijn niet goed voor de zee omdat dit afval, afgebroken in kleinere deeltjes, uiteindelijk wordt afgevoerd door de waterlopen en uiteindelijk in de zee terechtkomt. Zo verzeilen ongelooflijk grote hoeveelheden plastics in de oceanen – er is sprake van het equivalent van een continent – die soms aan elkaar klitten of afbrokkelen en uiteindelijk worden opgenomen door mariene organismen, wat niet alleen tal van soorten en het algemeen ecosysteem in gevaar brengt, maar ook onze eigen voeding. We eten immers producten uit de zee. In zekere zin is het dus toch een circulair systeem, dat evenwel helemaal niet deugt. Microplastics zijn nog lastiger. Ze zijn zo klein dat ze onzichtbaar zijn en daardoor veel schadelijker. Het is een beetje zoals met fijnstof: hoe kleiner het is, hoe minder het wordt opgemerkt, maar hoe gevaarlijker het is. Microplastics ontstaan door het afbreken in kleine deeltjes van grotere stukken plastic, maar kunnen ook rechtstreeks in het milieu worden verspreid in de vorm van microbeads uit producten zoals tandpasta of douchegel, waarin ze verwerkt zijn vanwege hun schurende eigenschappen. Na gebruik van die producten komen de microbeads in het afvalwater terecht, in de waterzuiveringsstations, waar ze niet worden tegengehouden en zo komen ze uiteindelijk in de zee terecht. De meeste van onze medeburgers weten niet dat ze bij het tandenpoetsen dagelijks een beetje plastic richting zee sturen. Dat is de perfecte illustratie van industriële processen die op zichzelf staan, die enkel het commerciële belang van een specifiek product dienen en in geen enkele mate rekening houden met de globale impact op het milieu. Met dergelijke absurde gevolgen botsen we vandaag op de grenzen van die economische logica en het is niet langer verantwoord om zo verder te gaan. Daarom is deze resolutie nuttig, uiteraard binnen haar eigen grenzen, aangezien het niet om regelgeving gaat. Niettemin willen we met de tekst die ter goedkeuring in onze assemblee voorligt, enkele voorstellen doen aan de verschillende bestuursniveaus, de burgers en de bedrijven, want er zijn tal van actiemogelijkheden. De resolutie kan ook een rol spelen in de bewustwording. Op sommige punten had onze fractie liever gezien dat de resolutie nog verder ging. Dat is besproken in de commissie. Sommige amendementen konden aangenomen worden en andere niet. Toch is deze resolutie er en dat is al heel wat. Ze zal maar enige impact hebben als er concreet gevolg wordt aan gegeven en als de regeringen elk op hun bestuursniveau maatregelen nemen. Sommige dringende eisen moeten op het Europese niveau worden vertolkt. Ook dat is de taak van parlementsleden. Bovendien moeten ook de burgers en de bedrijven mee op de kar springen en actie ondernemen, bijvoorbeeld door betere producten te kiezen of door productieprocessen aan te passen. Zoals altijd zijn er dus tal van mogelijkheden om hierop te reageren. Dat moet tegelijkertijd gebeuren om beter greep te krijgen op de situatie. Het Europese niveau heeft het grootste reactievermogen, maar zoals we weten is dat een log proces, dat traag verloopt. Toch moeten we ook op dat niveau een toenemend verbod op het gebruik van microplastics in producten voor dagelijks gebruik bepleiten. Dat dit debat op Europees niveau niet gemakkelijk is, moet ons er niet van weerhouden om tegelijk op het gewestelijke en het federale niveau al actie te ondernemen. De drastische vermindering van plastics en van microbeads in industriële processen en in verbruiksgoederen maakt deel uit van een bredere aanpak met het oog op een diepgaande omschakeling van ons industrieel bestel, van onze consumptie en van onze economie, waarbij meer gebruik wordt gemaakt van natuurlijke hulpbronnen, minder energie wordt verbruikt en zo veel mogelijk volgens de principes van de circulaire economie wordt gewerkt. Het gaat om het verlagen van de koolstofvoetafdruk, een doel dat we ook in andere resoluties voor ogen houden. Het is natuurlijk een zeer grote opdracht. Zowel onze regeringen als de industriële sectoren moeten daar de komende jaren heel dringend werk van maken. |
M. Philippe Henry (Ecolo‑Groen). – Je remercie Mme Maes pour son excellent rapport. Dans la vie courante, il n’est pas souvent question des microbilles de plastique. Certaines personnes n’en ont sans doute jamais entendu parler. Elles sont pourtant omniprésentes. Nous connaissons le plastique visible traditionnel, utilisé en beaucoup trop grande quantité dans les bouteilles, les emballages et les sacs plastiques, progressivement appelés à disparaître. Ces plastiques visibles sont la plupart du temps collectés et traités: soit recyclés, soit détruits. Cette utilisation généralisée du plastique dans notre vie quotidienne est tout sauf de l’économie circulaire! C’est un produit non naturel issu de la pétrochimie, qui nécessite une grande quantité d’énergie pour être fabriqué ou recyclé. Nous savons depuis longtemps que ces produits, lorsqu’ils sont utilisés de façon massive et généralisée, ne sont pas compatibles avec la préservation de l’environnement et avec la nécessité d’endiguer le dérèglement climatique. Ce plastique, je le disais, est toutefois normalement collecté. La plupart d’entre nous ne laissent pas leurs détritus dans la nature mais, malheureusement, certains le font. Et cette part de déchets laissés dans la nature se retrouve, tôt ou tard, dans la mer. C’est un message qu’il faut faire passer aux citoyens, aux jeunes et aux enfants. C’est vrai pour les plastiques comme pour d’autres déchets. On peut parcourir une forêt et être indigné par les déchets abandonnés sur le sentier, par exemple, et se dire que ce n’est pas beau et pas bien pour la forêt. Effectivement, ce n’est pas bien pour la forêt, mais à plus long terme, ce n’est pas bien non plus pour la mer puisque ces déchets, décomposés en plus petits morceaux, finissent toujours par être drainés mécaniquement par les cours d’eau et se retrouvent in fine dans la mer. C’est ainsi que l’on se retrouve avec des quantités incroyables de plastique dans les océans – on parle de l’équivalent d’un continent –, qui parfois s’agglomèrent ou se décomposent et se retrouvent finalement ingérées par les organismes marins, ce qui met en danger de nombreuses espèces, l’écosystème général et parfois notre propre alimentation lorsque nous mangeons les produits de la mer. D’une certaine façon, c’est aussi un mécanisme circulaire, pas du tout vertueux, hélas! Les microplastiques sont plus insidieux encore. Par leur très petite taille, ils sont invisibles et d’autant plus nuisibles. C’est un peu comme les particules fines dans l’air: plus c’est petit, moins on les voit, mais plus c’est dangereux! Ils peuvent résulter de la décomposition en tout petits morceaux de pièces de plastique plus importantes, mais ils peuvent aussi être diffusés directement dans la nature à l’état de microbilles en raison des produits que nous consommons ou que nous utilisons, les dentifrices ou les gels douche par exemple: comprenant des microplastiques pour leur côté abrasif, ils sont rejetés dans les eaux usées, puis les stations d’épuration, qu’ils traversent, et aboutissent dans la mer. La plupart de nos concitoyens ignorent évidemment le fait que chaque jour ils envoient un peu de plastique dans la mer simplement en se brossant les dents. C’est l’illustration même de processus industriels qui ont été pensés «pour eux‑mêmes», pour l’intérêt commercial d’un produit spécifique, mais sans conception globale de l’interaction avec notre environnement. On est aujourd’hui arrivé, jusqu’à l’absurde, aux limites de ce type d’économie. Il n’est plus du tout acceptable de poursuivre de la sorte. C’est la raison pour laquelle cette résolution est utile, bien entendu dans les limites qui sont les siennes puisqu’il ne s’agit ni d’une loi ni d’un règlement. Cependant, le texte qui requiert l’assentiment de notre assemblée formule un certain nombre de propositions destinées aux différents niveaux de pouvoir, aux citoyens et aux entreprises, puisque les moyens d’action sont nombreux. Elle peut aussi faire œuvre de pédagogie. Évidemment, sur certains points, mon groupe aurait souhaité que cette proposition aille plus loin. Nous avons eu des discussions en commission à ce sujet; certains amendements ont été adoptés et d’autres n’ont pas pu l’être. Quoi qu’il en soit, cette proposition de résolution a le mérite d’exister. Bien sûr, comme les autres textes que nous adoptons ici, elle n’aura de réel impact que si elle est suivie de faits concrets, que si les gouvernements prennent, chacun à leur niveau d’action, des mesures et que si certaines exigences et certaines priorités sont répercutées à l’échelon européen. C’est aussi le rôle des parlementaires. En outre, comme je l’ai dit, les citoyens et les entreprises doivent aussi opérer cette prise de conscience et agir à leur niveau, soit en choisissant des produits mieux adaptés, soit en modifiant certains processus industriels. Comme toujours, on peut donc agir à différents niveaux, et il faut le faire simultanément si l’on veut avoir une prise réelle sur la situation. Bien entendu, c’est le niveau européen qui a la plus grande puissance de frappe, mais il est aussi, comme nous le savons, très lent car de nombreux interlocuteurs sont impliqués. Nous devons toutefois défendre, à ce niveau également, une interdiction progressive des microplastiques dans les produits d’usage courant. La difficulté cette discussion européenne ne doit certainement pas nous empêcher d’agir, en même temps, aux échelons régional et fédéral. La réduction drastique de l’usage du plastique et des microbilles de plastique dans les processus industriels et dans les produits de consommation courante fait partie d’une approche plus large de transformation en profondeur de notre système industriel, de notre système de consommation, de notre économie, basée sur des ressources naturelles, consommant moins d’énergie et pensée en circularité la plus complète possible, bref une économie bas carbone, que nous appelons aussi de nos vœux dans un certain nombre d’autres propositions de résolution. C’est évidemment un travail immense, auquel tous nos gouvernements, mais aussi les secteurs industriels, doivent s’atteler de manière prioritaire dans les années à venir. |
|
De heer Alain Destexhe (MR). – Ik feliciteer mevrouw Maes met haar kwaliteitsvol verslag. Het is een heel gedetailleerde weergave van onze werkzaamheden en een samenvatting van de standpunten. De twee oorspronkelijke voorstellen, waarvan het ene werd ingediend door de heer Anciaux en het andere door mezelf, betreffen respectievelijk de Noordzee en microbeads. Beide voorstellen werden samengevoegd en zelfs in andere teksten opgenomen met het oog op een meer algemene aanpak. Vooreerst wens ik de collega’s te danken voor hun werk dat, na een jaar van vergaderingen, pas afgelopen maandag werd afgerond. Elke fractie deed interessante voorstellen. Deze werden opgenomen in de oorspronkelijke tekst, die op die manier werd versterkt. De sfeer was positief, waardoor over de partijgrenzen heen een ruime consensus kon worden bereikt. In dat opzicht wens ik toch de kwaliteit als bemiddelaar van heer Vanackere in de verf te zetten. Hij leidde de werkvergaderingen met respect voor de standpunten van eenieder. Namens de MR‑fractie ben ik blij met de goedkeuring van dit voorstel van resolutie. De heer Henry en andere sprekers wezen erop dat het grote publiek zich niet bewust is van het probleem van de microbeads. De plasticvervuiling van de zee, in het bijzonder door polyethylenen microbeads is een groot probleem. De enorme schade en de effecten op lange termijn zijn onrustwekkend. We schatten dat, alleen al in de Verenigde Staten, dagelijks niet minder dan 8000 miljard microbeads uit douchegels, tandpasta’s en andere producten in het milieu terechtkomen. Een ander voorbeeld: in België vindt men 50 kilogram plasticafval per kilometer strand. Dat is enorm. De microbeads dringen door tot diep in het spierweefsel van zeedieren, eindigen uiteindelijk in ons bord en besmetten ons lichaam. De gevolgen daarvan op de gezondheid zijn moeilijk te meten. Verschillende landen hebben het begrepen en volgens het laatste jaarlijkse rapport van het Milieuprogramma van de Verenigde Naties is de vervuiling door microbeads trouwens een prioriteit. Ik verheug me er dus over, evenals de hele MR‑fractie, dat de Senaat op Belgisch niveau een initiatief heeft genomen om de verschillende regeringen te waarschuwen en heel precieze aanbevelingen heeft geformuleerd. De Senaat heeft er goed aan gedaan deze problematiek naar zich toe te halen, want het betreft een transversale aangelegenheid die betrekking heeft op verschillende beleidsniveaus. Het is een voorbeeld van de rol die onze assemblee kan spelen: bruggen bouwen, banden smeden, contacten tussen de verschillende beleidsniveaus coördineren en harmoniseren. We hebben het standpunt gehoord van de federale minister, mevrouw Marghem, en van staatssecretaris Philippe De Backer, en we hebben rekening gehouden met het advies van de gewestministers, die ons hun opmerkingen schriftelijk hebben bezorgd. De MR steunt alle aanbevelingen, ook al werden sommige, zoals de heer Lacroix zei, met een nipte meerderheid aangenomen. Of de regelgevende instantie die zal worden, openbaar dan wel onafhankelijk zal zijn, is voor ons niet van belang. Daarover kan worden gediscussieerd. De MR‑fractie heeft er in elk geval geen enkel bezwaar tegen dat het een overheidsinstelling zou zijn. Ik wens kort nog enkele belangrijke aanbevelingen in herinnering te brengen: een integraal actieplan met duidelijke doelstellingen ontwikkelen om het gebruik van plastic te verminderen; de bedrijven en de producenten van cosmetische producten, douchegels, tandpasta’s en andere producten bij deze strategie voor het verbod op microbeads betrekken; de bevolking sensibiliseren via informatiecampagnes en de producenten en de consumenten wijzen op de risico’s van plastic; sluikstorten beperken; meer gedetailleerd de levenscyclus van plasticproducten onderzoeken om te bepalen in welke fase van de productie- en gebruiksketen plastic in het milieu terechtkomt. Er zijn hierover nog enkele wetenschappelijke onzekerheden. In totaal zijn er 17 aanbevelingen aan de regeringen, die zullen moeten vertaald worden in wetgeving en concrete acties. Ik maak van de gelegenheid gebruik om het plan dat gisteren op initiatief van staatssecretaris Philippe De Backer door de federale regering werd goedgekeurd, namelijk over de plasticvervuiling in de Noordzee. De gewesten zullen hierbij worden betrokken en de bedrijven zullen ertoe worden aangezet om alternatieve oplossingen te vinden voor microbeads. Als er niets wordt gedaan, zal de kost van plasticvervuiling gigantisch zijn, zowel op milieuvlak als inzake kosten voor de overheid. De initiatieven ter zake moeten dus verder worden ontwikkeld. Er werd al belangrijke vooruitgang geboekt met het verbod op plasticzakken voor eenmalig gebruik, maar men moet verder gaan, vooral met de hulp van de Europese Unie. Dit soort beleid moet uiteraard op Europees niveau worden bepaald; wanneer men echt vooruitgang wil boeken, dan moet er een Europese wetgeving komen. De Europese Commissie moeten trouwens binnenkort een strategie bepalen inzake plastic; de nieuwe recyclagenormen moeten worden vastgelegd en de kwestie van de vervuiling van de Noordzee door microplastics kan daarbij niet uit de weg worden gegaan. Er is dus nog heel wat te doen. Ik denk dat onze assemblee blij mag zijn met haar engagement in dit verband. Ik hoop dat door ons werk inspanningen kunnen worden gedaan op het vlak van bewustmaking en dat de aanbevelingen die we hebben geformuleerd door de verschillende regeringen ernstig zullen worden genomen. De toekomst staat op het spel. Partijpolitiek denken is hier niet relevant. Ik denk dat we dat met ons werk in de Senaat hebben aangetoond. |
M. Alain Destexhe (MR). – Je tiens moi aussi à féliciter Mme Maes pour la qualité de son rapport, qui présente nos travaux de manière très détaillée et résume déjà l’ensemble des points de vue exprimés. Les deux propositions initiales émanaient, d’une part, de M. Anciaux et, d’autre part, de moi‑même, et concernaient respectivement la mer du Nord et les microbilles. Elles ont été fusionnées et même regroupées avec d’autres textes encore afin d’avoir une approche plus globale. Je tiens tout d’abord à remercier les collègues pour le travail accompli, que nous avons pu clôturer seulement lundi dernier au terme de près d’une année de réunions. Chaque groupe a fait des propositions intéressantes qui ont été intégrées dans le texte initial et ont contribué à renforcer celui‑ci. L’ambiance de travail a été constructive et a permis de dégager de larges compromis, loin des querelles politiques. À cet égard, permettez‑moi de souligner les qualités de médiateur de M. Vanackere qui a mené les réunions de travail dans le respect des points de vue de chacun. Au nom du groupe MR, je me félicite de l’adoption de cette proposition de résolution. Ainsi que M. Henry et d’autres intervenants l’ont souligné, ce problème des microbilles est très largement ignoré du grand public. La pollution plastique en mer, et particulièrement celle causée par les microbilles de polyéthylène, est devenue un sujet de préoccupation majeur tant les dégâts causés sont importants et les effets à long terme inquiétants. On estime ainsi que chaque jour, pas moins de 8 000 milliards de microbilles issues des gels douche, des dentifrices et d’autres produits rejoindraient les habitats aquatiques, rien qu’aux États‑Unis. Pour donner un autre exemple: en Belgique, on relève la présence de 50 kilos de déchets plastiques par kilomètre de plage, ce qui est énorme. Ces microbilles pénètrent au plus profond du tissu musculaire des animaux marins, atterrissent in fine dans nos assiettes et contaminent nos organismes, avec des conséquences encore difficilement mesurables sur le plan sanitaire. Plusieurs pays l’ont compris, et le Programme des Nations Unies pour l’Environnement mentionne d’ailleurs la pollution par les microbilles comme une priorité dans son dernier rapport annuel. Je me réjouis donc, ainsi que tout le groupe MR, qu’au niveau belge, le Sénat ait pris une initiative afin d’alerter les différents gouvernements sur le sujet et qu’il ait formulé à cet effet des demandes très précises. Le Sénat a parfaitement agi en se saisissant de cette problématique puisque celle‑ci présente un caractère transversal et concerne différents niveaux de pouvoir. C’est une illustration du rôle que notre assemblée peut jouer et qui est de jeter des ponts, de créer des liens, de coordonner et d’harmoniser des approches entre ces différents niveaux de pouvoir. Nous avons entendu le point de vue de la ministre fédérale, Mme Marghem, ainsi que celui du secrétaire d’État, M. Philippe De Backer, et nous avons tenu compte de l’avis des ministres régionaux qui nous ont transmis leurs observations par écrit. Le MR soutient l’ensemble des recommandations formulées, même si, comme l’a dit M. Lacroix, certaines ont été adoptées avec une majorité étroite. Selon nous, le fait, par exemple, que l’organisme de régulation à prévoir soit public ou, au contraire, indépendant, importe peu. C’est une question dont il faut discuter. Le groupe MR n’a en tout cas aucune objection à ce que l’organisme de régulation soit public. Je voudrais rappeler brièvement quelques recommandations importantes: la nécessité de développer un plan d’action global avec des objectifs clairs pour réduire l’utilisation du plastique, la nécessité d’inclure les entreprises et les fabricants de produits cosmétiques, de gels de douche, de dentifrices et d’autres produits dans la définition de cette stratégie d’interdiction des microbilles, le renforcement de la sensibilisation des citoyens par le biais de campagnes d’information, la responsabilisation des producteurs et des consommateurs en ce qui concerne l’utilisation du plastique et la limitation des déchets sauvages et, enfin, la réalisation d’une analyse plus détaillée du cycle de vie des produits plastiques pour déterminer dans quelle phase de la chaîne de production et de consommation le plastique se perd dans l’environnement. Il y a encore quelques incertitudes scientifiques à ce sujet. Au total, ce sont 17 recommandations qui vont être adressées aux gouvernements et qui doivent être traduites en actes législatifs et en actions concrètes. J’en profite pour saluer le plan validé hier par le gouvernement fédéral, à l’initiative du secrétaire d’État Philippe De Backer, sur la pollution plastique en mer du Nord. Ce plan prévoit d’associer les Régions à la réflexion, et doit également inciter les entreprises à trouver des solutions alternatives aux microbilles. Si rien n’est fait dans ce domaine, le coût de la pollution plastique sera énorme, tant en matière environnementale que pour nos finances publiques. La poursuite des actions en la matière est donc essentielle. Si quelques avancées significatives ont été réalisées, notamment avec l’interdiction des sacs plastiques à usage unique, il convient d’aller plus loin, surtout avec l’aide de l’Union européenne. Car c’est évidemment au niveau européen que ce type de politique doit être déterminé; si on veut accomplir de réels progrès, il faut évidemment une législation au niveau européen. La Commission européenne doit d’ailleurs prochainement présenter une stratégie sur le plastique qui doit fixer de nouvelles normes de recyclage et qui ne pourra pas éviter la question de la pollution en mer du Nord par les microplastiques. Vous l’avez compris, il reste beaucoup à faire. Je crois que notre assemblée peut se féliciter de son engagement sur le sujet. J’espère que notre travail permettra de poursuivre les efforts de conscientisation et que les recommandations que nous avons formulées seront dûment prises en compte par les différents gouvernements compétents dans notre pays. Il s’agit d’une question d’avenir qui dépasse toute opposition politique, et je pense que nous l’avons démontré dans notre travail au Sénat. |
|
De heer Rob Beenders (sp.a). – Ik wil het graag over Leo Baekeland hebben, een uitvinder met Belgische roots die in 2005 nog op de 32e plaats in de lijst voor de verkiezing van de grootste Belg stond. Leo Baekeland is de uitvinder van het bakeliet. Hij ontwikkelde dat toen hij met tal van chemische reacties en afgeleiden op zoek ging naar een alternatief voor het heel dure schellak, dat als isolatiemateriaal en bescherming van hout werd gebruikt. Hij zocht dus naar manieren om op een goedkope manier bepaalde kunststofafgeleiden te ontwikkelen en eigenlijk mogen we wel zeggen dat Leo Baekeland de uitvinder van kunststof en plastic is. In feite is hij er dan ook verantwoordelijk voor dat we vandaag in de Senaat staan om een reeks nadelen en problemen van die producten op te lossen. Bij zijn uitvinding focuste hij waarschijnlijk vooral op de positieve elementen van kunststof en de samenleving zal hem daarvoor ook wel erg dankbaar zijn. Vooral na de Tweede Wereldoorlog was plastic de topuitvinding waarvan de positieve effecten de bovenhand haalden. De nadelen of de negatieve effecten waren op dat ogenblik niet bekend en de samenleving was daar ook niet mee bezig. Na de Tweede Wereldoorlog kwam de massaproductie van kunststoffen pas echt goed op gang en vandaag kunnen we niet meer zonder. En dat is nu net het probleem. Elke minuut worden er duizenden kilo’s plastic geproduceerd en elke minuut worden er zovele kilo’s plastic weggegooid. Vandaag zien we de nadelen van plastic steeds meer onder ogen en ze worden ook alsmaar zichtbaarder. Daarom zijn er actieplannen en beleidsmaatregelen nodig om de ecologische toekomst met minder plastic te garanderen. Experts geven nu al aan dat het honderden jaren kan duren voor plastic in ons leefmilieu volledig is afgebroken en intussen richt het materiaal in de natuur ongelooflijk veel schade aan, zeker wanneer het ook in de waterlopen en uiteindelijk in onze Noordzee terechtkomt. De aanwezigheid van marien zwerfvuil is een mondiaal probleem, dat blijft toenemen. Op de bodem van het Belgisch deel van de Noordzee worden tot 20 000 items zwerfvuil per vierkante kilometer aangetroffen en 90 tot 96% daarvan is plastic afval. Plastic afval kan door verstikking of verstrikking leiden tot de dood van talrijke zeedieren, zoals walvissen en zeehonden. Microplastics worden door een zeer brede waaier aan organismen opgenomen en kunnen ook bij deze dieren negatieve effecten hebben. De aanwezigheid van microplastics in zeevruchten en andere voedingswaren kan zelfs een bedreiging voor onze voedselveiligheid vormen. Het is dus absoluut vijf voor twaalf en we moeten in actie schieten. Inhoudelijk is er over deze resolutie al veel verteld. De sp.a was met collega Anciaux mee de hoofdindiener van deze tekst. Het traject is heel constructief verlopen. Tal van leden van onze fractie hebben in de commissie meegewerkt om tot een voorstel van resolutie te komen waar we zo meteen absoluut voor zullen stemmen. Ik hoop dat we ook onze verantwoordelijkheid nemen. Een uitvinder met Belgische roots was verantwoordelijk voor de uitvinding van plastic en kunststof, laat dan ook de Belg het voortouw nemen om dit probleem met actieplannen en beleidsmaatregelen een halt toe te roepen. Daarom is de Senaat ook het best geschikt om met deze resolutie een belangrijk signaal te geven om een einde te maken aan de negatieve effecten van plastic en kunststof in onze samenleving. |
M. Rob Beenders (sp.a). – Je voudrais évoquer Leo Baekeland, un inventeur d’origine belge, classé trente‑deuxième lors de l’élection du plus grand Belge en 2005. À la recherche d’une alternative bon marché à la gomme‑laque utilisée pour isoler et protéger le bois, il a, en combinant diverses substances chimiques, inventé la bakélite. On peut donc dire que Baekeland est le créateur des matières synthétiques et du plastique. Voilà en fait la raison pour laquelle nous sommes réunis au Sénat pour pallier certains problèmes causés par ces produits. Baekeland s’est probablement concentré sur les bienfaits qu’apporteraient les matières synthétiques, et à cet égard la société doit lui être reconnaissante. Après la Seconde Guerre mondiale, le plastique est devenu l’invention majeure et on vantait surtout ses effets positifs, ignorant – ou ne se préoccupant guère – de ses inconvénients. La production des matières synthétiques s’est développée et nous ne pourrions plus nous en passer aujourd’hui. Tel est le problème: chaque minute, on produit des tonnes de plastique… et on en jette tout autant. Les inconvénients sont de plus en plus visibles. C’est pourquoi des plans d’action et des mesures s’imposent afin de garantir un futur écologique avec moins de plastique. Selon les experts, le plastique présent dans notre environnement mettra des siècles à se décomposer; entre‑temps, il aura occasionné de sérieux dommages, surtout s’il se retrouve, via nos cours d’eau, dans la mer du Nord. Mondial, le problème des détritus marins ne cesse de s’aggraver. Au fond du secteur belge de la mer du Nord, on trouve jusqu’à 20 000 détritus au km2, du plastique pour plus de 90%. Ces déchets peuvent étouffer ou étrangler des animaux marins comme les baleines ou les phoques. Les microplastiques sont absorbés par différentes espèces d’organismes; leur présence dans les fruits de mer et d’autres denrées représente même une menace pour notre sécurité alimentaire. Il est grand temps de réagir. On a déjà beaucoup parlé du contenu de la résolution. Le sp.a, et nommément M. Anciaux, a été à l’origine de ce texte. De nombreux membres de notre groupe ont œuvré en commission pour aboutir à la présente proposition, que nous appuyons pleinement. J’espère aussi que nous prendrons nos responsabilités: puisque l’inventeur du plastique et des matières synthétiques était né en Belgique, prenons la tête du combat contre les nuisances. Le Sénat est bien placé pour donner, par cette résolution, un signal fort en vue de mettre fin aux dégâts dus au plastique et autres matières synthétiques. |
|
Mevrouw Karin Brouwers (CD&V). – De actualiteit heeft me genoodzaakt de tekst die ik had voorbereid aan te passen. Gisteren vernamen we dat staatssecretaris Philippe De Backer een actieplan klaar heeft om de strijd aan te binden met microplastics in de Noordzee. Blijkbaar volgt de federale Belgische regering onze werkzaamheden met interesse en oordeelt ze dat ze belangrijk genoeg zijn om te worden omgezet in concrete beleidsmaatregelen. De Senaat had zich geen beter moment kunnen wensen dan de plenaire vergadering van vandaag om over te gaan tot de stemming over de resolutie inzake microplastics. Met deze resolutie roept de Senaat de overheden in dit land op een verantwoordelijke en correcte houding aan te nemen ten aanzien van het probleem van microplastics, dat onze waterlopen en Noordzee teistert. Het actieplan van staatssecretaris De Backer is daartoe een eerste belangrijke aanzet. De werkzaamheden rond deze resolutie werden in februari van dit jaar aangevat en resulteren vandaag in een tekst die de facto een afspiegeling is van de houding die de CD&V‑fractie gedurende die periode heeft aangenomen, waarbij wij hebben gezocht naar een evenwicht tussen idealisme en pragmatisme. Ik licht die houding toe. De uitdagingen waarmee wij vandaag zowel nationaal als internationaal geconfronteerd worden, stoppen niet aan taal- of landsgrenzen. Migratie, veiligheid, klimaat en milieu zijn maar enkele voorbeelden van thema’s waarbij meer dan ooit het adagio klinkt: think global, act local. Onze geest moet open genoeg zijn om het grensoverschrijdende karakter van deze uitdagingen te vatten. Anderzijds moeten we pragmatisch genoeg zijn om op kleine, lokale schaal te zoeken naar ingrepen die het grotere verhaal beheersbaar en vatbaar maken. In de resolutie wordt terecht aangehaald dat het om een gedeelde verantwoordelijkheid gaat van alle overheden van ons land, maar die verantwoordelijkheid beperkt zich niet tot de overheid. Ook individuele burgers en bedrijven worden vriendelijk uitgenodigd na te denken over een manier van leven en produceren die minder belastend is voor onze planeet. Daartoe zijn structurele gedragswijzigingen nodig bij consumenten, producenten van cosmeticaproducten en producenten van andere producten die microplastics in het milieu doen terechtkomen. De resolutie bevat concrete maatregelen om dergelijke structurele gedragswijzigingen te faciliteren. Zo moet worden onderzocht hoe over heel België de gescheiden inzameling van alle types plastic kan worden georganiseerd via de veralgemening van aangepaste zakken. Ook een gecoördineerd plan voor statiegeld voor pmd‑drankverpakkingen komt aan bod. Dat zijn wellicht de belangrijkste maatregelen om de strijd tegen zwerfvuil aan te gaan. Daarnaast binden we de strijd aan met de oververpakking van producten en bepleiten we een labeling van producten om de consument beter te informeren over de milieu‑impact ervan. Die kleine ingrepen zijn slechts een eerste stap. De resolutie betekent geen eindpunt, maar een tussenspurt naar een betere regeling in de toekomst. Ik zei daarnet dat het belangrijk is om pragmatisme en idealisme te verzoenen. Idealisme zonder pragmatisme leidt op den duur tot cynisme. Het uitgangspunt van mijn fractie is dat we elke stap voorwaarts moeten verwelkomen en omarmen. Deze resolutie bevat voldoende elementen voor een groen licht. Op die manier kan ze een basis zijn voor nieuwe initiatieven van de verschillende overheden binnen ons land. |
Mme Karin Brouwers (CD&V). – Hier, nous avons appris que le secrétaire d’État Philippe De Backer avait préparé un plan pour engager la lutte contre les microplastiques dans la mer du Nord. Manifestement, le gouvernement belge suit nos travaux avec intérêt et il estime que ceux‑ci sont suffisamment importants pour être traduits en actions politiques concrètes. Le Sénat n’aurait pas pu souhaiter meilleur moment que la séance plénière d’aujourd’hui pour procéder au vote sur la résolution relative aux microplastiques. Par cette résolution, le Sénat appelle les autorités de notre pays à adopter une position responsable et correcte à l’égard du problème des microplastiques qui infestent nos cours d’eau et la mer du Nord. Le plan d’action du secrétaire d’État De Backer est une première étape importante à cet effet. Les travaux relatifs à cette résolution ont commencé au mois de février de cette année et ont abouti aujourd’hui à un texte qui est de facto le reflet de la position que le groupe CD&V a adoptée durant cette période, où nous avons cherché un équilibre entre idéalisme et pragmatisme. Je vous explique cette position. Les défis auxquels nous sommes aujourd’hui confrontés sur le plan tant national qu’international, ne s’arrêtent pas aux frontières territoriales ou linguistiques. Les migrations, la sécurité, le climat et l’environnement ne sont que quelques exemples de sujets auxquels s’applique plus que jamais le slogan: think global, act local. Notre esprit doit être suffisamment ouvert pour saisir le caractère transfrontalier de ces défis. Par ailleurs, nous devons être suffisamment pragmatiques pour essayer de trouver, à l’échelle locale, des actions qui contribueront à résoudre le problème. La résolution dit à juste titre qu’il s’agit ici d’une responsabilité partagée de toutes les autorités de notre pays, mais cette responsabilité ne se limite pas aux pouvoirs publics. Les citoyens et les entreprises sont également invités à réfléchir à une manière de vivre et de produire qui soit moins nuisible pour notre planète. Cela nécessite des changements structurels de comportement de la part des consommateurs, des producteurs de produits cosmétiques et autres qui libèrent des microplastiques dans l’environnement. La résolution contient des mesures concrètes censées faciliter ces changements structurels de comportement. Ainsi, il faut examiner comment la collecte séparée de tous les types de plastiques peut être organisée sur l’ensemble de la Belgique via la généralisation de sacs adaptés. Il est également question d’un plan coordonné instaurant un système de consigne pour les bouteilles de boisson de type PMC. Voilà peut‑être les mesures les plus importantes pour lutter contre les déchets sauvages. Nous combattons par ailleurs le suremballage de produits et nous plaidons pour un label des produits afin que le consommateur soit mieux informé de l’impact environnemental de ceux‑ci. Ces petites actions ne sont qu’une première étape. La résolution n’est pas un point final mais plutôt une étape intermédiaire vers une meilleure réglementation. Je viens juste de parler de l’importance de concilier pragmatisme et idéalisme. L’idéalisme sans pragmatisme conduit, à la longue, au cynisme. Mon groupe part du principe que nous devons saluer chaque pas en avant. Cette résolution contient suffisamment d’éléments pour que nous lui donnions le feu vert. De cette manière, elle pourra être une base pour de nouvelles initiatives des différentes autorités de notre pays. |
|
De heer Christophe Bastin (cdH). – Ik dank mevrouw Maes ten zeerste voor haar uitstekende verslag. Het is met overtuiging dat ik vandaag het voorstel van resolutie steun teneinde het milieu en de Noordzee te beschermen tegen de aanwezigheid van plastic microbeads in cosmetica. Deze tekst gaat in de goede richting om een gezond leefmilieu te garanderen voor al onze burgers. Veel beekjes maken een groot water en het is onze plicht onophoudelijk die kleine beekjes te voeden. De plastic microbeads, deeltjes die tot voor kort onbekend waren bij het grote publiek, zouden voor meer dan 90% van de vervuiling van de zeeën en oceanen verantwoordelijk zijn. Die deeltjes moeten in de nabije toekomst volledig verdwijnen. Daar mag geen discussie over bestaan. Ik hoop dus dat de verschillende regeringen, in navolging van Frankrijk en een deel van de Verenigde Staten, zo vlug mogelijk maatregelen in die zin nemen. De Waalse minister van Milieu heeft zich daar altijd voor ingezet. Ik denk in het bijzonder aan zijn beslissing van vorig jaar om plasticzakken voor eenmalig gebruik te verbieden. Een dergelijk verbod zal een zekere tijd vergen eer het wordt toegepast, omdat er moet worden overlegd met de cosmeticasector, maar de preventie- en informatiemaatregelen kunnen nu al worden genomen. Ik ben ervan overtuigd dat ze al een significante impact kunnen hebben op het probleem. Onze medeburgers zijn zich immers steeds meer bewust van de impact die ze op het leefmilieu hebben en van het verschil dat ze kunnen maken. We moeten trouwens vaststellen dat het steeds vaker de burgers zijn die het tempo van onze actie aangeven. Efficiënte en doelgerichte informatiecampagnes kunnen en moeten zo snel mogelijk worden opgezet. Daarom wil ik naast mijn stem ook actie voeren en me engageren om vanaf vandaag mijn netwerken te gebruiken om de burgers te sensibiliseren en te informeren over de veranderingen die ze vanaf vandaag kunnen doorvoeren. |
M. Christophe Bastin (cdH). – Je remercie vivement Mme Maes pour la qualité de son rapport. C’est avec conviction que je soutiens aujourd’hui la proposition de résolution visant à préserver l’environnement et la mer du Nord de la présence de microbilles de plastique dans les produits cosmétiques. Ce texte va dans le bon sens pour garantir un environnement sain et de qualité pour l’ensemble de nos concitoyens. Ce sont les petits ruisseaux qui font les grandes rivières et il est de notre devoir d’alimenter ceux‑là sans relâche. Ces microbilles de plastique, composants jusqu’il y a peu encore méconnus du grand public, seraient responsables de plus de 90% de la pollution dans les mers et les océans. La disparition totale de cet élément dans un avenir proche est une nécessité dont l’urgence ne prête pas à controverse. J’espère donc que les différents gouvernements, emboîtant le pas à la France et à une partie des États‑Unis, prendront le plus rapidement possible les mesures en ce sens. À ce propos, le ministre wallon de l’Environnement n’a jamais ménagé sa peine quand il s’agissait d’urgence environnementale. Je pense notamment à sa décision, l’année dernière, d’interdire les sacs en plastique à usage unique. Une telle interdiction prendra un certain temps à s’appliquer, en raison d’une nécessaire concertation avec le secteur cosmétique; mais les mesures de prévention et d’information peuvent, quant à elles, être prises dès aujourd’hui. Je suis persuadé qu’elles peuvent déjà avoir un impact significatif sur le problème. En effet, nos concitoyens sont de plus en plus conscients de l’impact qu’ils ont sur l’environnement et de la différence qu’ils peuvent faire. Force est d’ailleurs de constater que ce sont de plus en plus souvent eux qui impriment la cadence à notre action. Des campagnes d’information efficaces et bien ciblées peuvent et doivent être mises en place au plus vite. C’est pourquoi, joignant l’action au vote, je m’engage à utiliser dès aujourd’hui mes réseaux pour sensibiliser et informer les concitoyens aux changements qu’ils peuvent adopter dès à présent. |
|
De heer Lode Vereeck (Open Vld). – Het voorstel van resolutie is het resultaat van het samensmelten van twee voorstellen die elkaar een beetje overlapten en die zijn samengevoegd. Onze fractie is best wel tevreden met het eindresultaat. De vervuiling door plastic in de Noordzee wordt elk jaar groter. Dat is een probleem, want wie wil er nu, zoals Loesje stelt, zwemmen in het “polymeer”? Per jaar komt er tot 12 miljoen ton afval bij. Uit de vele hoorzittingen die we hebben gehad, kwam de omvang van het probleem duidelijk naar voren. Naast het probleem van plasticverpakkingen voor eenmalig gebruik is er immers ook het probleem van de stofdeeltjes van banden, de microplastics en de vezels afkomstig van textiel, alsook de microplastics die voortvloeien uit cosmetica en andere toepassingen. Bij het voorbereiden van deze resolutie en toespraak viel het mij ook op dat in het woord “plastics” het woord “last” verscholen zit en dat lijkt mij een beetje een omen te zijn. Niet alleen is het probleem complex, het overstijgt ook de vele bevoegdheidsniveaus. De gewesten vervullen bijvoorbeeld een sleutelrol inzake zuivering van water en preventie van afval. Het federale niveau vervult eveneens een sleutelrol in verband met productnormen en de vervuiling van de Noordzee en dan is er het Europese niveau met de REACH‑richtlijn. De uiteindelijke aanbevelingen zijn wat ons betreft pertinent. Ze omvatten duidelijke richtsnoeren waarmee elkeen op zijn of haar niveau aan de slag kan. Misschien herinnert u zich nog een bijdrage van de sociaalliberaal Jan Terlouw van D66 op de Nederlandse televisie, in het programma De Wereld Draait Door, waar hij het probleem van de maritieme soep als een van de belangrijkste problemen van onze generatie naar voren schuift. Ik ben dan ook blij dat wij als sociaalliberalen onmiddellijk actie hebben ondernomen. Gisteren werd het actieplan afgekondigd door staatssecretaris De Backer en dat sluit naadloos aan op de aanbevelingen van onze resolutie. Er werd goed samengewerkt met het kabinet van de staatssecretaris. Zo wijst de resolutie op de voorbeeldfunctie van de overheid en dat vertaalt zich in het voornemen van de federale overheid om minder wegwerpproducten te gebruiken. Essentieel in de aanpak van deze vervuiling is inderdaad het terugdringen van de microplastics op Europees niveau. De federale regering engageert zich hiertoe in het kader van het actieplan van Philippe De Backer. Als ik de aanbevelingen overloop, gaat het gisteren goedgekeurde actieplan in op de aanbevelingen 1, 2, 3, 10, 12 en 16. De samenwerking wat betreft de uitwerking van dit actieplan met wetenschappelijke onderzoekers, zoals professor Janssen van de UGent, werpt duidelijk zijn vruchten af. De maatregelen die het actieplan naar voren schuift en die naadloos aansluiten op enkele van onze aanbevelingen, zijn cruciaal, willen we ons maritiem ecosysteem, zeg maar onze Noordzee, en op langere termijn onze gezondheid beschermen. Ik wens echter nog een langere én een korte kanttekening te plaatsen bij de voorliggende resolutie. Bij het gecoördineerde plan om, tussen aanhalingstekens, “snel” statiegeld in te voeren voor drankverpakkingen van het pmd‑type, heeft Open‑Vld toch enig voorbehoud. Als inwoner van West‑Limburg ga ik regelmatig inkopen doen in Oost‑Limburg, zeg maar in Maastricht. Ik ben dus meer dan vertrouwd met het systeem van statiegeld op plasticverpakkingen. Dat systeem functioneert daar, maar we kennen natuurlijk de kostprijs niet. Uit de impactanalyse blijkt dat de invoering van statiegeld wel degelijk een hoge kostprijs heeft, en daarover wordt met geen woord gerept. Ik geef hier namens Open Vld mee dat wij dit gerust willen onderzoeken. Men moet dan wel de sectoren betrekken en duidelijk aangeven hoeveel de kostprijs bedraagt en hoe kleine kmo’s aan deze verplichting kunnen tegemoetkomen zonder onevenredig te worden benadeeld. Voor ons zijn deze randvoorwaarden essentieel. De kostprijs voor Vlaanderen alleen al bedraagt 77 miljoen euro, wat een pak duurder is dan het huidige systeem van blauwe pmd‑zakken. Ik verwijs ook naar de lopende inspanningen van het bedrijfsleven om zwerfvuil aan te pakken. Fost Plus (de organisatie van de gescheiden afvalophaling), Comeos (de organisatie van de distributiesector) en FEVIA (de koepel van de voedselindustrie) hebben recent een plan op tafel gelegd om zwerfvuil tegen te gaan. In dat plan engageren ze zich ertoe om tegen 2022 te zorgen voor een daling van het zwerfvuil met 3 500 ton. Nu eenzijdig plots deze afspraken doorkruisen met een unilaterale kostelijke verplichting zou getuigen van slecht bestuur. Open Vld wil gerust een systeem van statiegeld overwegen, maar met duidelijke afspraken met de sector en zonder dat dit de kmo’s benadeelt. De invoering kan ook pas nadat de eerdere afspraken met alle partners in Vlaanderen rond zwerfvuil zijn uitgevoerd. De aanbevelingen ten aanzien van het bedrijfsleven zijn belangrijk. Cradle to cradle, het doorlichten van de hele productiecyclus naar het verlies van plastics is essentieel. Het beleid zal hier echter moeten ondersteunen daar sommige onderdelen veel geld kosten en dit de individuele bedrijven overstijgt. Open Vld is ervan overtuigd dat het bedrijfsleven als bondgenoot in de strijd voor een proper ecosysteem belangrijke oplossingen kan en zal aanreiken. Zo verwijs ik naar een Engelse start‑up, Blockchain Development Company (BCDC) die blockchain gaat gebruiken om de vervuiling door plastic tegen te gaan. Het nieuwe initiatief geeft bedrijven en consumenten de mogelijkheid om hun plasticvoetafdruk te compenseren met investeringen in nieuwe kunststofoplossingen. Ook het voornemen van De Backer, dat naadloos aansluit op onze aanbevelingen om zogenaamde ‘blue deals’ op te stellen om plastics en microplastics terug te dringen samen met de industrie en de cosmeticasector, past binnen deze filosofie. We hebben in de commissie een kort debat gehad over de vraag hoe strikt de unilaterale objectieve aansprakelijkheid van de producenten moet zijn. Ik heb erop gewezen dat dit een bilaterale verantwoordelijkheid is en dat ook de consument hierin een rol moet spelen. Ook voor ons als consument is de boodschap immers duidelijk. Als we een duurzame samenleving willen speelt elkeen daarin een essentiële rol. Stop dus met niet‑herbruikbare plasticzakken te vragen als je naar de markt gaat. Koop die ingepakte komkommer niet. Kortom, als we de plastic daadwerkelijk willen uitbannen moeten we allen aan de slag. De in deze resolutie vervatte aanbevelingen bevatten al veel sleutels voor een oplossing. Nu is elkeen binnen zijn of haar bevoegdheidsdomein aan zet. Iedereen moet nu maar eens de knop omdraaien. Ik eindig met een kleine randbemerking. Ik roep onze eigen instelling op om in de koffiekamer alvast niet langer systematisch plastiek bekertjes aan te bieden. Ook hier hebben we immers een voorbeeldfunctie te vervullen. |
M. Lode Vereeck (Open Vld). – La proposition de résolution résulte de la fusion de deux propositions qui se chevauchaient un peu. Notre groupe est plutôt satisfait du résultat final. La pollution de la mer du Nord par le plastique s’aggrave d’année en année. C’est un problème car qui voudrait nager dans une mer de polymères? Chaque année, ce sont jusqu’à 12 millions de tonnes de déchets qui s’y déversent. Les nombreuses auditions ont clairement mis en évidence l’ampleur du problème. Sont en cause non seulement les emballages en plastique à usage unique mais aussi les particules de pneus, les microplastiques et les fibres provenant de textiles, ainsi que les microplastiques issus des cosmétiques et d’autres applications. En préparant mon intervention, je me suis rendu compte qu’en néerlandais, le mot «plastics» renfermait le mot «last» (en français, une charge, un ennui) et j’y ai vu un signe. Non seulement le problème est complexe mais il outrepasse les divers niveaux de pouvoir. Ainsi, les Régions jouent un rôle déterminant dans l’épuration des eaux et la prévention des déchets, le niveau fédéral a une fonction importante à remplir en ce qui concerne les normes de produits et la pollution de la mer du Nord et le niveau européen a adopté la directive REACH. Nous jugeons les recommandations finales pertinentes. Elles donnent des orientations précises permettant à chaque niveau d’agir. Peut‑être vous rappelez‑vous l’intervention télévisuelle de Jan Terlouw du parti social‑libéral néerlandais D66: il affirmait que la «soupe maritime» était un des problèmes majeurs de notre génération. Je me réjouis donc que les sociaux‑libéraux que nous sommes n’aient pas tardé à prendre des mesures. Hier, le secrétaire d’État De Backer a publié son plan d’action qui est tout à fait conforme aux recommandations de la présente résolution. La collaboration avec le cabinet du secrétaire d’État a été excellente. La résolution souligne ainsi la fonction d’exemple que doivent remplir les pouvoirs publics, ce qui se traduit par la volonté de l’autorité fédérale d’utiliser moins de produits jetables. Pour lutter contre cette pollution, il est essentiel de réduire l’usage de microplastiques au niveau européen. Le gouvernement fédéral, à travers le plan d’action de Philippe De Backer, prend un engagement en ce sens. En parcourant les recommandations, je constate que le plan d’action adopté hier donne suite aux recommandations 1, 2, 3, 10, 12 et 16. Il est évident que la collaboration avec des scientifiques, comme le professeur Janssen de l’UGent, pour l’élaboration de ce plan d’action porte ses fruits. Les mesures proposées dans ce plan sont cruciales si nous voulons préserver notre écosystème marin et notre santé. Je voudrais toutefois formuler deux remarques, une longue et une brève, à propos de la présente résolution. L’Open Vld émet quelques réserves quant au plan coordonné visant à instaurer «rapidement» une consigne sur les emballages de boissons de type PMC. L’analyse d’incidence montre que l’instauration d’une telle consigne a réellement un coût élevé mais cet aspect n’est pas du tout abordé dans la résolution. Au nom de l’Open Vld, j’affirme que nous sommes prêts à explorer cette piste mais il faut alors associer les secteurs à la réflexion, déterminer précisément le coût de la mesure et définir comment les PME pourront remplir cette obligation sans subir de désavantage disproportionné. Ces conditions sont pour nous essentielles. Rien que pour la Flandre, le coût atteint déjà 77 millions d’euros, bien plus que le système actuel de sacs bleus PMC. Je rappelle également les efforts que fournissent les entreprises pour lutter contre les déchets sauvages. Fost Plus (l’organisation chargée de la collecte séparée des divers déchets), Comeos (l’organisation du secteur de la distribution) et FEVIA (l’organisation de l’industrie alimentaire) viennent d’élaborer un plan de lutte contre les déchets sauvages. Ils s’y engagent à réduire ces déchets de 3 500 tonnes d’ici à 2022. Si nous décidions soudainement et unilatéralement de contrecarrer cet accord en imposant une obligation coûteuse, nous ferions preuve de mauvaise gestion. L’Open Vld veut bien envisager un système de consigne mais à condition que cela fasse l’objet d’accords clairs avec le secteur, que les PME n’en pâtissent pas et que ce système soit introduit une fois que les accords sur les déchets sauvages conclus précédemment avec tous les partenaires en Flandre auront été mis en œuvre. Les recommandations adressées aux entreprises sont importantes. Le principe cradle to cradle, l’analyse de l’ensemble du processus de production visant à situer les déperditions de plastique sont essentiels. La politique devra soutenir ces démarches car certains aspects sont très coûteux et dépassent les capacités de l’entreprise individuelle. L’Open Vld est convaincu que les entreprises peuvent proposer des solutions intéressantes en faveur d’un écosystème propre et qu’elles le feront. Je pense, par exemple, à la startup anglaise Blockchain Development Company (BCDC) qui utilisera la blockchain pour lutter contre la pollution par le plastique. La nouvelle initiative permet aux entreprises et aux consommateurs de compenser leur empreinte plastique par des investissements dans d’autres solutions synthétiques. La volonté de M. De Backer de conclure des «blue deals» avec l’industrie et le secteur des cosmétiques afin de réduire la quantité de plastique et de microplastiques, s’inscrit dans la même philosophie. La commission a consacré un bref débat au caractère plus ou moins strict de la responsabilité objective unilatérale des producteurs. J’ai indiqué que la responsabilité était bilatérale et que le consommateur avait lui aussi un rôle à jouer. Le message au consommateur est clair. Si nous voulons une société durable, nous avons tous un rôle essentiel à jouer. Cessons de demander des sacs en plastique non réutilisables. N’achetons pas un concombre préemballé. Si nous voulons vraiment bannir le plastique, nous devons tous agir. Les recommandations contenues dans la présente résolution proposent déjà des pistes de solution. Chacun a maintenant la main dans son domaine de compétence. À chacun d’inverser la tendance. Je terminerai par la remarque brève: j’appelle notre institution à ne plus proposer systématiquement des gobelets en plastique à la buvette. Nous avons, nous aussi, une fonction d’exemple. |
|
De voorzitster. – Ik ben het met u eens. Ik heb die suggestie ook al gedaan aan de diensten. |
Mme la présidente. – Je suis aussi de cet avis. J’ai déjà fait cette suggestion aux services. |
|
Mevrouw Annemie Maes (Ecolo‑Groen). – Het feit dat ik hier een tweede keer sta toont aan dat het onderwerp mij na aan het hart ligt. Ik wil beginnen met datgene waarmee ik daarnet wou afsluiten omdat het naadloos aansluit met wat collega Vereeck zei over de voorbeeldfunctie van eenieder en van de Senaat. Het viel me op dat hier nog plastic bekertjes en borden worden aangeboden, terwijl men ook over gewone glazen en borden beschikt. Ik dank mevrouw de voorzitster dat ze dit ter harte zal nemen en hoop dat het Bureau de nodige beslissingen zal nemen. Plastic is overal. Het is licht, goedkoop, sterk en stevig. Dat maakt het een heel populair materiaal. Plastic is er in alle soorten en maten, van zakjes tot flessen, maar ook microscopisch klein, de zogenaamde microplastics of microbolletjes die gebruikt worden in cosmeticaproducten, schoonmaakproducten, tandpasta enzovoort. Via zwerfvuil en sluikstorten, industriële lozingen en het huishoudelijke afval komen deze plastics in het milieu terecht. Net die overvloed zorgt ervoor dat de ophoping van al die plastictroep in het landschap, aan onze kusten en in de oceanen een belangrijke bedreiging vormt voor het leefmilieu en onze gezondheid. Een stroom van plastics komt via waterlopen in de zeeën en oceanen terecht. Wereldwijd gaat het om zo’n 10 miljoen ton per jaar. Aan dit tempo zwemt er in 2050 net zoveel plastic als vis in de zeeën en de oceanen. Eens die plastics in zee belanden is opkuisen zo goed als onmogelijk. Voorkomen dat er nog meer plastic in de zee terecht komt, lijkt dan ook de enige manier om grote milieuschade te vermijden. Een gemeenschappelijke aanpak ondersteund door alle bestuurlijke niveaus is noodzakelijk om de plasticvervuiling in te dijken. Belangrijk is dat er gezocht wordt naar maatregelen die effectief zijn. Vandaag is de sensibiliseringscampagne het meest gebruikte middel om gedragsveranderingen te bekomen bij producenten en consumenten. Die hebben in het verleden zeker hun werk gedaan, maar er zijn grenzen aan de effectiviteit van sensibilisering. Het finale succes van die campagnes wordt bepaald door flankerende maatregelen die de gedragsverandering van de consument naar een meer duurzaam consumptiepatroon ondersteunen. Correcte informatie en de juiste prijsprikkels zijn cruciaal om een weloverwogen keuze te maken, maar ook regelgeving en producentenverantwoordelijkheid. In dit licht betreuren wij het dat er in de plaats van de vrijwillige sectorale akkoorden met een deel van de sector niet is gekozen voor een duidelijk totaalverbod voor microplastics in cosmetica, tandpasta en schoonmaakproducten. Dit verbod bestaat al in de Verenigde Staten, in het Verenigd Koninkrijk en weldra ook in Schotland en Ierland. Ik stel alle hoop op het feit dat dit nog maar een begin is en dat er op Europees niveau een totaalverbod komt. Voor de Ecolo en Groen‑fractie is deze resolutie slechts een startpunt. Andere collega’s hebben het ook aangehaald, het is een duidelijk signaal aan alle bevoegde instanties om er nu echt werk van te maken en niet te blijven steken in de sensibilisering. Die fase is voorbij. Neem het voorbeeld van de plasticzakjes. Er is een geleidelijk en gedeeltelijk verbod op wegwerpzakjes in het Waals en het Brussels Gewest. Daarom roep ik de collega’s in het Vlaams Gewest, met name de Vlaamse parlementsleden en ook het federale niveau, op om geen koudwatervrees te hebben en dit ook in te voeren. Vooral als je weet dat dit verbod al wereldwijd in tal van andere landen bestaat, van Kenia en Marokko tot Californië en Frankrijk. Steeds meer landen voeren een verbod op plasticzakjes in. We stellen een verbod voor op alle plasticzakjes onder de 50 micron, dus ook op de zeer dunne zakjes. Handhaving is cruciaal. Ik heb hier een herbruikbare tas bij me. Die wordt aan de consumenten uitgedeeld om hen aan te sporen tot het gebruik ervan. Ik hoop dat jullie door deze resolutie aangemoedigd worden om ook in Vlaanderen tot een verbod over te gaan. Wat het statiegeldsysteem betreft, ben ik het niet eens met wat de heer Vereeck heeft gezegd. Er is een zeer groot draagvlak bij de bevolking en zeker bij de lokale overheden. Het zijn de lokale overheden die tot nu toe opdraaien voor het feit dat blikjes en plastic flessen in de openbare ruimte terechtkomen. Tal van steden in Vlaanderen, zoals Antwerpen en Gent, hebben al het signaal gegeven dat dit niet meer kan en dat het beter is te werken met een statiegeldsysteem, zoals dat ook al jaren werkt in tal van buurlanden. Alleen de verpakkingsproducenten van Fost Plus houden de invoering van zo’n systeem tegen. Ook een aantal mensen binnen de regering zijn nog altijd niet overtuigd. Het is een beetje te vergelijken met het verhaal van de tabak. De tabakslobby heeft lang op de rem gestaan bij de invoering van het rookverbod. Ik vraag dus vijf minuten politieke moed om het statiegeld in te voeren, dat samengaat met een pmd‑zak, waarmee alle soorten plastics worden opgehaald. Wat het prijskaartje betreft, heb ik begrip voor het feit dat er een kosten‑batenanalyse moet worden gemaakt. Studies tonen nu al aan dat de maatschappij veel baat heeft bij de invoering van dat statiegeld. De kosten worden op een eerlijke manier doorgeschoven naar degene die de plasticverpakkingen op de markt brengen. Ik roep dus alle parlementsleden in dit halfrond op om het statiegeldsysteem zo snel mogelijk voor heel België in te voeren. In de buurlanden, in Duitsland en Nederland, werkt dat systeem goed. Ook in de Scandinavische landen en in tal van andere landen is het met veel succes ingevoerd. Het opnemen van alle types van plastic in de pmd‑zak moet sneller gerealiseerd worden. Er lopen al proefprojecten. Ik had de kans mee te lopen met de inzameling van dergelijke p+md‑zakken in West‑Vlaanderen. Daar blijkt het heel succesvol te zijn. De inwoners zijn er blij mee, maar ook de sector zelf, namelijk de intercommunale die het moet ophalen. Het doel is geen plastic meer te hebben in de restafvalzak die wordt verbrand. We moeten inzetten op die uitbreiding naar alle types van plastic, want we kunnen van de burger niet verwachten dat die zomaar weet welk type van plastic al dan niet kan gerecycleerd worden. Dat zal voor de sector zelf een incentive zijn om alleen nog maar materialen op de markt te brengen die hergebruikt en gerecycleerd kunnen worden. Er moet ook dringend meer ingezet worden op onderzoek, bijvoorbeeld om te weten in welke mate microplastics niet alleen al veelvuldig mosselen en zeevruchten vervuilen, maar ook in welke mate ze in het zeezout terechtkomen. Er moet onderzocht worden welk effect dat heeft op onze gezondheid. Er moet ook onderzoek zijn naar de wijze waarop onze waterzuiveringsinstallaties plasticvervuiling kunnen tegenhouden tot een niveau dat gelijkaardig is met Nederland en Duitsland. Blijkbaar zijn de waterzuiveringsinstallaties daar al beter afgesteld. Het lijkt mij ook een interessante piste om onderzoek te voeren naar en normen vast te leggen voor het volume plastic textielvezels dat bij wasbeurten mag loskomen. We verstrengen de criteria en doelstellingen van de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid om het gebruik van plastics in eerste instantie te verminderen en het recyclagepercentage van plasticverpakkingen te verhogen, maar we betreuren dat ons amendement, waarbij we een doelstelling van 60% gerecycleerd plastic in nieuwe plastictoepassingen vooropstelden, niet werd aangenomen. Het is een compromistekst, maar het had een mooie vooruitgang kunnen zijn. Er moet een slim en streng verpakkingsbeleid komen op basis van de Europese richtlijn verpakkingsafval met minimale voorwaarden voor nieuwe verpakkingen en we moeten vooral de kaart trekken van minder oververpakking. Ik kan bijvoorbeeld niet begrijpen dat verse groenten, zoals aubergines, apart in een plastic zakje zijn ingepakt. Dat soort zaken moet krachtdadig worden aangepakt. Ten slotte heeft de overheid zelf ook een voorbeeldfunctie. Ik heb het daarnet al aangehaald als het om de Senaat gaat, maar dat geldt voor alle overheden. Onze fractie zal deze resolutie zeer enthousiast steunen. We hebben er constructief aan meegewerkt. Niet alles wat we graag gerealiseerd hadden gezien werd aanvaard, maar we zijn wel tevreden met het eindresultaat. We zien het als een beginpunt van verdere werkzaamheden in onze respectieve deelparlementen. |
Mme Annemie Maes (Ecolo‑Groen). – Cette deuxième prise de parole montre bien que le sujet me tient à cœur. Je voudrais commencer ma seconde intervention en embrayant sur la remarque de M. Vereeck sur la fonction d’exemple de tout un chacun et du Sénat. J’ai été frappée de constater que le Sénat proposait toujours des gobelets et des assiettes en plastique alors qu’il dispose de vaisselle ordinaire. Je remercie Mme la présidente de prendre ce problème à cœur et j’espère que le Bureau prendra les décisions qui s’imposent. On trouve du plastique partout. Il s’agit d’un matériau léger, bon marché et résistant, ce qui le rend très populaire. Il en existe de toutes les sortes et dans toutes les dimensions, des sachets et bouteilles aux microbilles contenues dans certains cosmétiques et produits d’entretien. À partir de déchets sauvages ou ménagers et de déversements industriels ou clandestins, ces plastiques se retrouvent dans l’environnement. C’est précisément en raison de cette surabondance que l’accumulation de déchets de plastique dans nos paysages, sur nos côtes et dans nos océans constitue une menace importante pour notre environnement et notre santé. C’est un flot de plastique qui aboutit dans nos mers et océans en passant par nos cours d’eau. Il est question de 10 millions de tonnes par an à l’échelle mondiale. À ce rythme, il y aura autant de plastique que de poissons dans les mers et océans en 2050. Nettoyer les mers de ces plastiques est impossible. La seule manière de ne pas endommager gravement l’environnement est d’éviter de nouvelles pollutions de la mer par du plastique. Une action commune, soutenue par tous les niveaux de pouvoir, est indispensable pour endiguer la pollution par les plastiques. Il importe de chercher des mesures efficaces. À l’heure actuelle, les campagnes de sensibilisation sont l’outil le plus utilisé pour induire un changement de comportement des producteurs et des consommateurs. Ces campagnes ont certainement été utiles par le passé mais cette efficacité a des limites. Ce sont les mesures d’accompagnement qui encouragent les consommateurs à adopter des modèles de consommation plus durables, qui font le succès de ces campagnes de sensibilisation. Un choix éclairé passe par une information correcte et des prix attractifs justes mais aussi par une réglementation et une responsabilisation des producteurs. À cet égard, nous regrettons qu’au lieu d’accords volontaires avec une partie du secteur, on n’ait pas opté pour une interdiction totale des microplastiques dans les cosmétiques, le dentifrice et les produits d’entretien. Une telle interdiction existe aux États‑Unis et au Royaume‑Uni. J’espère qu’une interdiction totale sera bientôt imposée au niveau européen. Pour le groupe Ecolo‑Groen, cette résolution n’est qu’un début. C’est un signal clair à toutes les instances compétentes, les invitant à passer à l’action et à ne pas se borner à de la sensibilisation. Prenons l’exemple des sacs en plastique. Les Régions wallonne et bruxelloise imposent une interdiction progressive et partielle des sachets jetables. J’exhorte donc les collègues de la Région flamande et du niveau fédéral à faire de même. Plusieurs États de par le monde, comme le Kenya, le Maroc, la Californie et la France, interdisent déjà les sacs en plastique. Nous proposons d’interdire les sacs en plastique d’une épaisseur inférieure à 50 microns. Il est capital de faire appliquer les règles. J’ai apporté un sac réutilisable. Celui‑ci est distribué aux consommateurs qui sont incités à s’en servir. J’espère que la présente résolution vous encouragera à imposer une interdiction en Flandre. Quant au système de consigne, je ne partage pas l’opinion de M. Vereeck. Une grande partie de la population et surtout des pouvoirs locaux y est favorable. En effet, ce sont les autorités locales qui font aujourd’hui les frais des cannettes et bouteilles en plastique abandonnées dans l’espace public. Plusieurs villes flamandes, comme Anvers et Gand, ont déjà indiqué que cette situation n’était plus tolérable et qu’il était préférable de mettre en place un système de consigne, d’ailleurs déjà appliqué efficacement depuis des années dans les pays voisins. Seuls les producteurs d’emballage de Fost Plus font barrage à l’instauration d’un tel système. De même, certains membres du gouvernement ne sont pas encore convaincus. Je réclame donc cinq minutes de courage politique pour l’instauration de la consigne, doublée de la collecte de toutes les sortes de plastique via le sac PMC. Quant au coût, je comprends la nécessité de réaliser une analyse coût‑bénéfice. Les études démontrent déjà qu’un système de consigne est très bénéfique pour la société. Les coûts sont répercutés de manière équitable sur ceux qui mettent les emballages en plastique sur le marché. J’appelle donc tous les parlementaires présents dans cet hémicycle à introduire au plus vite un système de consigne dans l’ensemble de la Belgique. Ce système fonctionne bien en Allemagne, aux Pays‑Bas et dans d’autres pays. Il faut organiser le plus vite possible la collecte de tous les types de plastique via le sac PMC. Des projets pilotes sont déjà en cours. En Flandre occidentale, l’expérience P+MD est un succès. Les habitants sont satisfaits, de même que l’intercommunale chargée du ramassage. L’objectif est que les sacs d’ordures destinées à l’incinération ne contiennent plus aucun plastique. Nous devons étendre la mesure à tous les types de plastiques car nous ne pouvons exiger du consommateur qu’il sache quel type de plastique est recyclable. Cette mesure incitera le secteur à ne plus mettre sur le marché que des matériaux réutilisables ou recyclables. Nous devons également investir davantage dans la recherche, par exemple pour savoir dans quelle mesure les microplastiques contaminent déjà les moules et les fruits de mer mais aussi le sel marin. Il faut analyser les effets de cette pollution sur notre santé. Il faut que nos stations d’épuration puissent réduire la pollution par le plastique à un niveau similaire à celui des Pays‑Bas et de l’Allemagne où les installations semblent mieux réglées. Une autre piste intéressante à mes yeux est d’étudier la quantité de fibres de plastique qui s’échappent des textiles à chaque lavage et de fixer des normes à cet égard. Les critères et objectifs imposés aux producteurs en vue de la réduction de l’utilisation des plastiques et d’une intensification du recyclage des emballages en plastique sont renforcés et les producteurs sont responsabilisés mais nous déplorons que notre amendement, qui fixait un objectif de 60% de plastique recyclé dans les nouvelles applications, n’ait pas été adopté. Il faut développer une politique d’emballage intelligente et rigoureuse sur la base de la directive européenne sur les déchets d’emballage, avec des conditions minimales pour les nouveaux emballages mais nous devons surtout limiter le suremballage. Je ne peux, par exemple, comprendre que des aubergines soient emballées séparément dans un sachet en plastique. Il faut lutter énergiquement contre ces pratiques. Enfin, les pouvoirs publics ont eux‑mêmes une fonction d’exemple à remplir. J’ai parlé du Sénat mais cela vaut pour toutes les autorités. Notre groupe votera avec enthousiasme en faveur de cette résolution. Nous avons participé de manière constructive à son élaboration. Tous nos souhaits n’ont pas été exaucés mais le résultat final nous satisfait. Nous le considérons comme le point de départ d’autres démarches dans nos parlements respectifs. |
|
De voorzitster. – Ik herinner eraan dat de commissie een nieuw opschrift voorstelt: Voorstel van resolutie teneinde het milieu en de Noordzee te beschermen tegen de verontreiniging van marien afval en de aanwezigheid van plastic microbeads in cosmetica te beperken. |
Mme la présidente. – Je vous rappelle que la commission propose un nouvel intitulé: Proposition de résolution visant à préserver l’environnement et la mer du Nord contre la pollution par les déchets marins et à limiter la présence de microbilles de plastique dans les produits cosmétiques. |
|
– De bespreking is gesloten. |
– La discussion est close. |
|
– De stemming over het voorstel van resolutie heeft later plaats. |
– Il sera procédé ultérieurement au vote sur la proposition de résolution. |
Inoverwegingneming van een voorstel |
|
|
De voorzitster. – Aan de orde is de inoverwegingneming van het voorstel van resolutie betreffende dr. Ahmadreza Djalali, die in Iran tot de doodstraf veroordeeld is (van mevrouw Katia Segers c.s.; Stuk 6‑379). |
Mme la présidente. – L’ordre du jour appelle la prise en considération de la proposition de résolution relative au Docteur Ahmadreza Djalali, condamné à la peine de mort en Iran (de Mme Katia Segers et consorts; Doc. 6‑379). |
|
De heer Bert Anciaux (sp.a). – Zoals ik daarnet al heb aangekondigd, vraag ik de hoogdringende behandeling, op basis van artikel 54.3 van het Reglement van de Senaat, van het voorstel van resolutie betreffende dokter Ahmadreza Djalali, die in Iran tot de doodstraf veroordeeld is. Ik licht het voorstel van resolutie nu niet inhoudelijk toe, maar enkel procedureel. Het Vlaams Parlement en de Kamer van volksvertegenwoordigers hebben reeds gelijkaardige resoluties behandeld. Dat wijst er meteen op dat het gaat om een transversale bevoegdheid. Voor de Senaat is het erg belangrijk dat hij een gemeenschappelijk initiatief neemt als woordvoerder van gewesten, gemeenschappen en de federale overheid. Tegen die achtergrond vraag ik een spoedbehandeling op basis van ons reglement. De zaak is immers bijzonder dringend en duldt geen uitstel. Alle druk kan helpen om te voorkomen dat het vonnis wordt uitgevoerd. |
M. Bert Anciaux (sp.a). – Comme je viens de l’annoncer, je demande l’examen en extrême urgence, en vertu de l’article 54.3 du Règlement du Sénat, de la proposition de résolution relative au docteur Ahmadreza Djalali, condamné à la peine de mort en Iran. Cette intervention ne concerne pas le contenu de la proposition de résolution, mais uniquement la procédure. Le Parlement flamand et la Chambre des représentants ont déjà traité des textes similaires. Il s’agit donc clairement d’une compétence transversale. Il importe que le Sénat prenne une initiative commune en tant que porte‑parole des Régions, des Communautés et de l’État fédéral. Dans ce contexte, je demande donc un traitement d’urgence car ce dossier ne souffre aucun ajournement. Toute pression peut contribuer à empêcher l’exécution du jugement. |
|
De voorzitster. – Wij stemmen over de inoverwegingneming en de onmiddellijke behandeling om dringende redenen van het voorstel van resolutie. |
Mme la présidente. – Nous votons sur la prise en considération et la discussion immédiate pour des motifs d’urgence de la proposition de résolution. |
|
– Het voorstel tot inoverwegingneming en onmiddellijke behandeling van het voorstel van resolutie is bij zitten en opstaan aangenomen. |
– La proposition de prise en considération et de discussion immédiate de la proposition de résolution est adoptée par assis et levé. |
Voorstel van resolutie betreffende dr. Ahmadreza Djalali, die in Iran tot de doodstraf veroordeeld is (van mevrouw Katia Segers c.s.; Stuk 6‑379) |
|
Bespreking |
|
|
Mevrouw Katia Segers (sp.a). – Ik dank de collega’s voor hun goodwill om deze resolutie met spoed te behandelen. Zoals de heer Anciaux al aangaf, gaat het wel degelijk om een bijzonder urgente kwestie. Doctor Ahmadreza Djalali kreeg op 21 oktober in Iran te horen dat hij ter dood is veroordeeld. We moeten op internationaal niveau, maar ook vanuit Vlaanderen en België, alle mogelijke druk uitoefenen opdat dit vonnis niet wordt uitgevoerd. België is van nabij bij deze kwestie betrokken omdat doctor Ahmadreza Djalali gastdocent is aan de Vrije Universiteit Brussel. Samen met Zweedse en Italiaanse collega’s is hij coördinator van een master‑na‑masteropleiding rampspoedgeneeskunde. Zijn eigen specialiteit is de inrichting van ziekenhuizen om ze goed voor te bereiden op natuurrampen en terroristische aanvallen. Deze zaak houdt ons dus allen bezig. Met deze resolutie willen we de federale regering en de regeringen van gemeenschappen en gewesten oproepen om bij Iran het doodvonnis officieel te veroordelen. We hebben eenzelfde resolutie in het Vlaams Parlement goedgekeurd, met kamerbrede meerderheid, en ook in de Kamer werd deze week een gelijkaardige resolutie besproken. Ahmadreza Djalali was in april 2016 in Iran op uitnodiging van de universiteit van Teheran. Op weg naar zijn ouders, die daar nog wonen, werd hij opgepakt en opgesloten. Drie maanden heeft hij in afzondering in de gevangenis doorgebracht, zonder te weten om welke reden hij was gearresteerd. Hij mocht geen bezoek ontvangen, geen advocaat zien en mocht geen contact hebben met de buitenwereld. Na zeven maanden kreeg hij uiteindelijk toch een advocaat, maar het was niet de advocaat van zijn eerste keuze, niet de advocaat van zijn tweede keuze, het was de advocaat van zijn derde keuze. Het proces verliep achter gesloten deuren. Er zijn geen verslagen beschikbaar en het is nog altijd onduidelijk waarvan hij precies wordt beticht. Het zou gaan over samenwerking met de vijandige staat Israël. In zijn rol van coördinator van de master‑na‑masteropleiding rampspoedgeneeskunde moet hij echter met de hele wereld samenwerken. Studenten vanuit de hele wereld volgen deze opleiding. Academisch werk is overigens per definitie een internationale aangelegenheid. Ook Amnesty International heeft geconstateerd dat het aangeleverde bewijsmateriaal tijdens het proces niets anders heeft kunnen aantonen dan dat de professor een academicus is die vreedzaam zijn beroep tracht uit te oefenen. Amnesty International beschouwt doctor Djalali dan ook als een gewetensgevangene. Dit alles in overweging nemend, vragen we met onze resolutie aan alle regering van ons land: – alle overheden op te roepen om gezamenlijk bij de Iraanse overheid het vonnis sterk te veroordelen; – er bij de Iraanse regering sterk op aan te dringen om het doodvonnis niet te voltrekken en een eerlijk proces in de openbaarheid en met alle rechtswaarborgen te voeren bij het hooggerechtshof; – de emotionele en fysieke folterpraktijken die doctor Djalali heeft moeten ondergaan te veroordelen en aan te klagen; – universitaire samenwerkingen met Iran stop te zetten zolang de veiligheid en de mensenrechten van de gastdocenten niet gewaarborgd zijn; – in alle contacten met de Iraanse overheid het respect voor de mensenrechten op de agenda te zetten; – de situatie aan te kaarten bij de hoge vertegenwoordiger voor Buitenlandse Zaken en Veiligheidsbeleid van de Europese Unie, Federica Mogherini in de technische werkgroepen die onder de Raad ressorteren; – snel en officieel op te treden opdat doctor Djalali onverwijld en onvoorwaardelijk wordt vrijgelaten, de Iraanse overheid de veroordeling en de straffen jegens hem ongedaan maakt en hij onverwijld contact kan krijgen met zijn familie en met de advocaten naar zijn keuze. |
Mme Katia Segers (sp.a). – Je remercie mes collègues d’avoir accepté d’examiner en urgence cette proposition de résolution. Comme l’a déjà souligné M. Anciaux, il s’agit bien d’une question très urgente. Le 21 octobre dernier, en Iran, le Dr Ahmadreza Djalali a appris qu’il était condamné à mort. Nous devons, non seulement à l’échelon international, mais aussi au niveau de la Flandre et de la Belgique, exercer toutes les pressions possibles pour que ce jugement ne soit pas exécuté. La Belgique est étroitement impliquée dans ce dossier car le Dr Ahmadreza Djalali est professeur invité à la Vrije Universiteit Brussel (VUB). Avec des collègues suédois et italiens, il coordonne un master complémentaire en médecine des catastrophes. Sa spécialité est l’aménagement d’hôpitaux bien préparés aux catastrophes naturelles et aux attentats terroristes. Nous sommes donc tous concernés. Cette résolution vise à demander au gouvernement fédéral et aux gouvernements des Communautés et des Régions de condamner officiellement cette condamnation à mort auprès de l’Iran. Nous avons, à une large majorité, voté en faveur d’une résolution similaire au Parlement flamand. Une résolution semblable a également été débattue, cette semaine, à la Chambre. Ahmadreza Djalali est allé en Iran en avril 2016 à l’invitation de l’Université de Téhéran. Il a été arrêté et emprisonné alors qu’il se rendait chez ses parents, qui vivent toujours là‑bas. Il a passé trois mois en prison, en isolement, sans savoir pour quelle raison il avait été arrêté. Il n’a été autorisé ni à recevoir de visites ni à voir un avocat ni à avoir un contact avec le monde extérieur. Après sept mois, il a finalement obtenu un avocat, mais c’était celui de son troisième choix. Le procès s’est déroulé à huis clos. Aucun compte rendu n’est disponible et l’on ne sait toujours pas exactement de quoi il est accusé. Il s’agirait de collaboration avec l’État ennemi d’Israël. Dans son rôle de coordinateur du master complémentaire en médecine des catastrophes, il est toutefois amené à collaborer avec le monde entier. Des étudiants du monde entier suivent cette formation. D’ailleurs, le travail académique est, par définition, international. Amnesty International a également constaté que les éléments de preuve fournis au cours du procès ont tout juste démontré que le professeur est un universitaire tentant d’exercer sa profession de façon pacifique. Amnesty International considère donc le docteur Djalali comme un prisonnier d’opinion. Cette résolution demande aux différents gouvernements de notre pays d’appeler toutes les autorités à condamner fermement et conjointement le jugement auprès de l’État iranien; d’insister avec force auprès du gouvernement iranien pour que la condamnation à mort ne soit pas exécutée et qu’un procès équitable ait lieu devant la haute cour de justice, en public et avec toutes les garanties juridiques requises; de condamner et de dénoncer les tortures émotionnelles et physiques que le docteur Djalali a dû subir; de cesser les collaborations universitaires avec l’État iranien aussi longtemps que la sécurité et le respect des droits de l’homme ne sont pas garantis en Iran à l’égard des professeurs invités; d’inscrire le respect des droits de l’homme à l’agenda, dans tous les contacts avec l’État iranien; d’attirer l’attention de Mme Federica Mogherini, Haute représentante de l’Union européenne pour les Affaires étrangères et la Politique de sécurité, sur cette situation dans les groupes de travail techniques relevant du Conseil; d’intervenir rapidement et officiellement pour, tout d’abord, que le Dr Djalali soit libéré sans délai et sans condition, ensuite, que l’État iranien annule la condamnation et les peines prononcées à son encontre et, enfin, qu’il puisse entretenir sans délai des contacts réguliers avec sa famille et avec les avocats de son choix. |
|
Mevrouw Hélène Ryckmans (Ecolo‑Groen). – We zijn heel bezorgd over de toestand van doctor Djalali. We hebben de mogelijkheid om onze invloed aan te wenden op ons niveau en het is belangrijk dat we het zeer duidelijke signaal geven dat we ons verzetten tegen de uitvoering van veroordelingen tot de doodstraf, waar ook in de wereld. In dit specifieke geval is de manier waarop die persoon werd gevangengezet en veroordeeld meer dan problematisch. We moeten aan dit dossier alle nodige aandacht schenken. |
Mme Hélène Ryckmans (Ecolo‑Groen). – La situation que vit le Dr Djalali nous préoccupe énormément. Nous avons la possibilité d’agir à notre niveau et il me semble important de lancer le signal très clair que nous voulons que les condamnations à mort ne soient jamais exécutées, nulle part dans le monde. Dans ce cas précis, la manière dont cette personne a été incarcérée et condamnée nous semble plus que problématique. Nous devons nous attacher à ce dossier avec toute l’attention qu’il nécessite. |
|
Mevrouw Anne Barzin (MR). – Onze fractie is uiteraard ook niet onberoerd gebleven voor de situatie van professor Djalali. Het voorstel van resolutie is zeer duidelijk over de situatie waarin professor Djalali zich sinds 26 april 2016 bevindt en over het gevaar dat hij sindsdien loopt ten gevolge van zijn terdoodveroordeling. Heel wat redenen nopen ons ertoe het voortouw te nemen in de verdediging van de fundamentele rechten. Zo zou de heer Djalali geen recht hebben gehad op een eerlijk proces, heeft hij geen contact met zijn familie en heeft hij niet in optimale omstandigheden een beroep kunnen doen op een advocaat. Ik verwijs ook naar de behandeling die hij sinds zijn gevangenneming heeft ondergaan, en naar de rol die België moet spelen als kandidaat‑niet‑permanent lid van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. We weten dat er al verschillende initiatieven genomen zijn. We weten ook dat in de beleidsnota van de minister voor Buitenlandse Zaken de afschaffing van de doodstraf een van de prioriteiten vormt van de Belgische acties op internationaal vlak. De diplomatieke inspanningen op dat vlak moeten worden voortgezet. Daarstraks werd eraan herinnerd dat het Vlaams Parlement en het Brussels Parlement een voorstel van resolutie hebben besproken, en dat er een tekst werd ingediend in de Kamer. Mijn fractie is van oordeel dat de Senaat door het aannemen van dit voorstel van resolutie in de plenaire vergadering van vandaag een sterk signaal zou geven. We zullen dus de tekst van collega Segers steunen. |
Mme Anne Barzin (MR). – Au niveau de mon groupe, nous avons bien évidemment aussi été interpellés par la situation dans laquelle se trouve le professeur Djalali. Je pense que le contenu de la proposition de résolution est particulièrement clair sur la situation qui est la sienne depuis avril 2016 et sur le risque qu’il court désormais par suite de sa condamnation à mort. Tenant compte de toute une série d’éléments, par exemple du fait qu’il n’aurait pas eu droit à un procès équitable, qu’il n’a pas de contacts avec sa famille, qu’il n’a pas eu accès à un avocat dans des conditions optimales, considérant les traitements dont il est victime depuis son incarcération, et eu égard aussi au rôle que la Belgique doit avoir en sa qualité de candidate à un siège de membre non permanent au Conseil de sécurité des Nations Unies, nous devons évidemment être au premier rang quant à la défense des droits fondamentaux. On sait que différentes initiatives ont déjà été prises, on sait aussi que, dans la note de politique du ministre des Affaires étrangères, l’abolition de la peine de mort figure parmi les priorités des actions belges sur le plan international. Il faut poursuivre les efforts diplomatiques à cet égard. On a rappelé tout à l’heure qu’une proposition de résolution avait été examinée au Parlement flamand et au Parlement bruxellois, qu’un texte avait été déposé à la Chambre. Le groupe auquel j’appartiens estime que ce serait un signal fort d’adopter la proposition de résolution aujourd’hui en séance plénière du Sénat. Nous soutiendrons donc le texte de la collègue Segers. |
|
Mevrouw Sabine de Bethune (CD&V). – Dit mensenrechtendossier is de afgelopen tijd in verschillende parlementen besproken. Enkele dagen geleden heeft het Vlaams Parlement een tekst van de heer Kennes en anderen aangenomen. Het Brussels Hoofdstedelijk Parlement heeft een tekst van de heer Delva en anderen aangenomen. Misschien zijn ook aan Franstalige kant initiatieven genomen. De Kamer zal zich volgende week over het dossier buigen. Er zijn ook veel parlementaire vragen gesteld over het lot van professor Ahmadreza Djalali, toen hij in hongerstaking is gegaan, toen hij slecht werd behandeld, toen hij gevangen werd genomen en recent toen hij ter dood is veroordeeld. Helaas wordt de doodstraf in Iran zeer veel toegepast: per capita heeft dat land het hoogste aantal terechtstellingen ter wereld. Het gaat dus niet om een symbolische uitspraak, er is een acuut gevaar dat de straf ook ten uitvoer wordt gelegd. Daarom dank ik collega Segers omdat zij dit punt vandaag via de spoedprocedure op de agenda heeft geplaatst. Het behoort niet alleen tot de institutionele bevoegdheid, maar ook tot de institutionele verantwoordelijkheid van de Senaat om dit dossier te behandelen. De kans die de deelstaatsenatoren onder ons krijgen om samen, in een forum van de deelstaten, een gezamenlijk standpunt in te nemen, geeft meer slagkracht aan de tekst. Niet alleen in dit dossier, maar ook in andere mensenrechtendossiers moeten we met gezag en gewicht onze bezorgdheid inzake mensenrechten kenbaar maken. We weten dat Iran een complex land is. De mensenrechtenschendingen in dat land zijn al herhaaldelijk besproken. Het is ook een land waarmee we akkoorden hebben gesloten in het kader van de nucleaire veiligheid. Als gevolg daarvan zijn een zekere ontspanning en een zekere economische mobiliteit ontstaan. Een dergelijke dooi is echter niet mogelijk als we niet even waakzaam zijn voor de mensenrechten. Ook op dat vlak moeten we vooruitgang kunnen boeken. De situatie van professor Djalali spreekt ons uiteraard in het bijzonder aan omdat hij als gastprofessor aan de VUB is verbonden. Zijn specialisatie is rampengeneeskunde, een domein dat per definitie internationaal is. Wegens die bijzondere band met ons land willen we onze solidariteit en bezorgdheid met meer klem uitdrukken. We achten het gepast dat via de voorliggende resolutie te doen. Ik verwijs in dit verband naar het dispositief van de resolutie. Wij vragen dat bij de Iraanse regering sterk wordt aangedrongen om het doodvonnis niet te voltrekken en een eerlijk proces voor het Hooggerechtshof te voeren, openbaar en met alle rechtswaarborgen. We vragen dat de emotionele en fysieke folterpraktijken die professor Djalali heeft ondergaan zouden worden aangeklaagd en veroordeeld. We vragen dat de universitaire samenwerking met de Iraanse Staat wordt stopgezet. Hoe kunnen we die samenwerking voortzetten wanneer mensen die de brug slaan tussen Iran en België en andere Europese landen dergelijke risico’s lopen? Grote waakzaamheid is geboden. We vragen dat in alle contacten met de Iraanse overheid het respect voor de mensenrechten op de agenda zou worden geplaatst en dat wordt bepleit dat de doodstraf wordt afgeschaft of dat minstens een moratorium wordt afgekondigd. Ik zal niet op alle punten van het dispositief ingaan, maar wij vragen dat de voorzitster alle betrokken overheden – niet enkel de overheden in ons land, maar ook de Europese – zou aanspreken op basis van ons gemeenschappelijk standpunt. Ik denk ook dat parlementaire democratische actie op zijn plaats is. Er heeft een missie van dit parlement naar Iran plaatsgevonden en er zijn parlementaire contacten. Die moeten gebruikt worden ten voordele van de grondrechten van professor Djalali. |
Mme Sabine de Bethune (CD&V). – Ce dossier des droits de l’homme a récemment été débattu dans divers parlements. Il y a quelques jours, le Parlement flamand a adopté un texte de M. Kennes et consorts. Le Parlement de la Région de Bruxelles‑Capitale a adopté un texte de M. Delva et consorts. Des initiatives ont peut‑être également été prises du côté francophone. La Chambre examinera le dossier la semaine prochaine. De nombreuses questions parlementaires ont également été posées sur le sort du professeur Ahmadreza Djalali, lorsqu’il a entamé une grève de la faim, lorsqu’il a été maltraité, lorsqu’il a été emprisonné et, récemment, lorsqu’il a été condamné à mort. Malheureusement, la peine capitale est très courante en Iran: ce pays compte, par habitant, le plus grand nombre d’exécutions dans le monde. Ce n’est donc pas une sentence symbolique; le risque est énorme que la sanction soit appliquée. Je voudrais donc remercier Mme Segers d’avoir inscrit ce point à l’ordre du jour en application de la procédure d’urgence. Le Sénat n’a pas seulement la compétence institutionnelle, mais aussi la responsabilité institutionnelle, de traiter de ce dossier. L’opportunité donnée aux sénateurs des entités fédérées d’adopter une position commune dans un forum des entités fédérées renforce la portée du texte. Nous devons, non seulement dans ce dossier, mais aussi dans d’autres dossiers relatifs aux droits humains, exprimer avec autorité et force notre préoccupation à l’égard de ces droits. Nous savons que l’Iran est un pays complexe. Les violations des droits de l’homme perpétrées dans ce pays ont déjà été débattues à plusieurs reprises. C’est aussi un pays avec lequel nous avons conclu des accords dans le cadre de la sûreté nucléaire, ce qui a donné lieu à une certaine détente et à une certaine mobilité économique. Cependant, un tel dégel n’est pas possible si nous ne sommes pas tout aussi vigilants quant aux droits de l’homme. Nous devons également être en mesure de progresser dans ce domaine. Bien sûr, la situation du professeur Djalali nous interpelle particulièrement parce qu’il est lié à la VUB en tant que professeur invité. Sa spécialité est la médecine des catastrophes, domaine international par définition. C’est en raison de cette relation spéciale avec notre pays que nous tenons à exprimer notre solidarité et notre préoccupation avec plus de force encore. La présente résolution nous semble le bon moyen de le faire. Je renvoie à ce propos au dispositif de la résolution. Nous demandons que l’on insiste avec force auprès du gouvernement iranien pour que la condamnation à mort ne soit pas exécutée et qu’un procès équitable ait lieu devant la haute cour de justice, en public et avec toutes les garanties juridiques requises. Nous demandons que les tortures émotionnelles et physiques que le Dr Djalali a dû subir soient dénoncées et condamnées. Nous demandons qu’il soit mis fin aux collaborations universitaires avec l’État iranien. Comment pouvons‑nous poursuivre cette collaboration alors que les personnes qui créent des ponts entre l’Iran et la Belgique et d’autres pays européens courent de tels risques? Une grande vigilance s’impose. Nous demandons que, dans tous les contacts avec l’État iranien, le respect des droits de l’homme soit mis à l’agenda et que l’on plaide pour la suppression de la peine de mort ou, à tout le moins, pour la fixation d’un moratoire. Je n’aborderai pas tous les points du dispositif, mais nous demandons que la présidente interpelle toutes les autorités concernées, sur la base de notre position commune, non seulement aux autorités de notre pays mais aussi aux autorités européennes. Une action parlementaire démocratique me semble appropriée. Le Sénat a mené une mission parlementaire en Iran et des contacts parlementaires ont lieu. Ceux‑ci doivent être utilisés au profit des droits fondamentaux du professeur Djalali. |
|
De heer Christophe Lacroix (PS). – Ik dank mevrouw Segers voor de indiening van het voorstel van resolutie met betrekking tot de aanhouding en de veroordeling tot de doodstraf van dokter Djalali. De omstandigheden waarin hij wordt vastgehouden zijn een grove schending van de regels van een rechtsstaat. Het proces tegen dokter Djalali is niet eerlijk verlopen, want het werd enkel à charge en niet à decharge, en vooral achter gesloten deuren gevoerd. Bovendien werd dokter Djalali voor zijn proces in hechtenis genomen en in een isoleercel geplaatst, hij werd gefolterd en psychologisch en fysiek onder druk gezet. Dit proces, dat eindigt met een terdoodveroordeling, is voor ons Belgen en democraten volstrekt onaanvaardbaar. Het is ondenkbaar dat men in de eenentwintigste eeuw iemand in dergelijke omstandigheden kan veroordelen, op grond van motieven die bovendien helemaal geen steek houden. Dokter Djalali wordt beschuldigd van collaboratie met de staat Israël en wordt tot de doodstraf veroordeeld, gewoon omdat hij zou geweigerd hebben om tijdens zijn activiteiten in België en in onze universiteiten voor Iran te spioneren. De positie van de Iraanse staat en van de Iraanse justitie en rechtspractici is dus helemaal niet verenigbaar met de fundamentele rechten die we in België en in Europa verdedigen. Het is voor de Senaat een gelegenheid om het belang van die waarden te bevestigen en duidelijk te maken wat we kunnen doen om ze te verdedigen. |
M. Christophe Lacroix (PS). – Je souhaiterais remercier Mme Segers pour sa proposition de résolution concernant l’arrestation et la condamnation à mort du Dr Djalali, dans des conditions épouvantables qui méconnaissent les règles d’un État de droit. Le procès mené à l’encontre du Dr Djalali est inéquitable puisqu’il aurait été mené à charge et pas à décharge, et surtout à huis clos. De surcroît, avant son procès, le Dr Djalali a été emprisonné et maintenu en cellule d’isolement, a subi des actes de torture et des pressions psychologiques et physiques. Ce procès qui se clôture par une condamnation à mort est évidemment pour nous, Belges démocrates, totalement inadmissible. Il est inconcevable que l’on puisse encore, au XXIe siècle, condamner dans de telles circonstances, pour des motifs totalement fallacieux de surcroît. En effet, on accuse le Dr Djalali de collaboration avec l’État d’Israël et on le condamne à la peine de mort, tout simplement parce qu’il aurait refusé d’espionner pour le compte de l’Iran en tirant profit de ses activités en Belgique et dans nos universités. La position de l’État iranien, de sa justice et de son monde judicaire est donc absolument incompatible avec les droits fondamentaux que nous défendons au niveaux belge et européen. Pour le Sénat, c’est l’occasion de réaffirmer clairement l’importance de ces valeurs et de rappeler comment nous pouvons agir pour les défendre. |
|
De heer François Desquesnes (cdH). – Ook onze fractie heeft het voorstel van resolutie van mevrouw Segers medeondertekend. Alle consideransen wijzen op de dringende noodzaak ervan. Ik meen overigens dat een dergelijk initiatief en voorstel van resolutie in een ruimere context moeten worden geplaatst. Als emanatie van de Belgische Staat en als parlementaire instelling moeten de scheiding der machten en de integriteit van de andere staten voor ons de algemene regel zijn. Er kunnen en moeten evenwel uitzonderingen worden gemaakt wanneer de mensenrechten ernstig worden bedreigd. Ik denk aan het risico op volkerenmoord en aan uitzonderlijke situaties. Die kwestie moet in de commissie en vervolgens in plenaire vergadering worden besproken. Drie voorwaarden moeten worden vervuld: het moet om een ernstige schendig van de mensenrechten gaan, het moet een dringende zaak zijn en er moet op de een of andere manier een band zijn met België. Wat de situatie van dokter Djalali betreft, lijken alle voorwaarden vervuld voor een tussenkomst van de Senaat. Om die reden steunen we dit voorstel van resolutie en hebben we het medeondertekend. Belangrijk is dat we er met dit soort parlementaire initiatieven voor kunnen zorgen dat een rechtspraak tot stand kan komen of kan worden verfijnd. Een laatste belangrijk element is dat van de parlementaire diplomatie. Onlangs ging een delegatie van de Senaat onder de leiding van de voorzitster naar Iran. We zouden onze contacten die we met verschillende landen hebben, moeten kunnen activeren en als hefboom gebruiken voor een constructieve dialoog, ook al is dat niet altijd gemakkelijk. Wij moeten de kanalen van de parlementaire diplomatie gebruiken om dit soort dossiers vooruit te helpen. |
M. François Desquesnes (cdH). – Notre groupe a lui aussi cosigné la proposition de résolution de Mme Segers. L’ensemble des considérants nous semblent être conformes à l’absolue nécessité. Je pense cependant qu’il est important de replacer ce genre d’initiative et de proposition de résolution dans un contexte plus large. La règle générale que nous devons appliquer comme émanation de l’État Belgique, et comme institution parlementaire, c’est de respecter la séparation des pouvoirs et l’intégrité des autres États de la planète. Toutefois, il peut, y avoir, et il doit y avoir, des exceptions lorsqu’on parle de situations générales et de menaces extrêmement graves pour les droits humains. Je pense au risque de génocide, et, dans un certain nombre de cas, à des situations particulières. Le travail qui doit être mené au sein de la commission et, par la suite, en plénière, consiste à cadrer ce type d’intervention. Trois critères doivent être remplis: une atteinte gravissime aux droits humains, une urgence vitale et un lien quelconque avec la Belgique. En l’occurrence, vu la situation du Dr Djalali, les circonstances me semblent réunies pour une intervention du Sénat. C’est la raison pour laquelle nous signons et nous appuyons cette proposition de résolution. Il importe que nous puissions cadrer ce type d’initiative parlementaire, qu’une jurisprudence puisse s’établir ou s’affiner. Dernier élément qui me semble important, c’est celui de la diplomatie parlementaire. Une délégation du Sénat, menée par sa présidente, s’est rendue récemment en Iran. Il faut pouvoir activer très concrètement les leviers relationnels que nous établissons avec différents pays sur la planète, dans un dialogue qui se veut constructif même s’il n’est toujours facile. Utilisons les canaux de la diplomatie parlementaire pour faire avancer ce type de dossier. |
|
De voorzitster. – Tijdens onze parlementaire missie naar Iran, waaraan ook de dames De Bue en Meuleman en de heer Anciaux hebben deelgenomen, hebben we niet nagelaten om de nadruk te leggen op de problematiek van de doodstraf. We hebben enkele individuele gevallen ter sprake gebracht en hebben uiteraard bijzondere aandacht gevraagd voor de mensenrechten en de vrouwenrechten aldaar. |
Mme la présidente. – Je voudrais préciser que lors de la mission parlementaire que j’ai menée en Iran et à laquelle ont également pris part Mmes De Bue et Meuleman, ainsi que M. Anciaux, nous n’avons pas manqué d’insister sur cette question de la peine de mort, d’évoquer certains cas individuels et, bien entendu, d’accorder une attention particulière aux droits de l’homme et de la femme dans ce pays. |
|
De heer Jean‑Jacques De Gucht (Open Vld). – Misschien zal ik in herhaling vallen wat betreft de inhoud van deze resolutie, maar ik ga het toch doen, omdat het om praktijken gaat die we ten zeerste veroordelen. Ik vind dat we de ernst ervan moeten blijven benadrukken en ik dank de collega’s die ervoor zorgden dat deze resolutie hier vandaag kan worden behandeld. Ik hoop dat dit ook in de Kamer zal gebeuren en dat onze uitvoerende macht ervoor zal zorgen dat we zo snel mogelijk meer druk kunnen uitoefenen in deze zaak. Ahmadreza Djalali, een wetenschapper en arts zit reeds sinds 2016 opgesloten in de Evingevangenis in Iran. Deze doctor in de geneeskunde, die tevens gastdocent is aan de VUB, is gespecialiseerd in het optreden als arts bij rampen. Juist vanuit zijn ervaringen in Iran, waar natuurrampen niet vreemd zijn, wilde dokter Djalali gespecialiseerde kennis opdoen om meer mensenlevens te redden na natuurrampen. Bij een bezoek aan zijn thuisland in 2016 werd hij echter opgepakt door de Veiligheidsdiensten. Na een maandenlang verblijf in een isoleercel in een van de beruchtste gevangenissen van Iran werd hij, zonder enige naleving van de rechten van verdediging, op een schertsproces, waarbij hij zelfs niet zijn advocaat kon kiezen, veroordeeld tot de doodstraf en dit op basis van een totaal uit de lucht gegrepen beschuldiging, namelijk ‘collaboratie met een vijandige staat’. Deze beschuldiging werd niet aangetoond, het proces respecteerde op geen enkel vlak de rechten van verdediging en zijn veroordeling stond duidelijk op voorhand vast. Wie zich een duidelijk beeld wil vormen van wat een verblijf in de Evingevangenis inhoudt, moet dit maar eens googelen. Deze gevangenis staat bekend als de martelkamer bij uitstek van het Iraans regime. Journalisten, professoren, politieke opposanten, kritische burgers, mannen en vrouwen worden in deze gevangenis letterlijk en figuurlijk gemuilkorfd en gebroken. Ook Ahmadreza Djalali werd aan folterpraktijken onderworpen. Het Iraanse regime geniet misschien wel een beter imago in het buitenland dan voorheen, maar de dagdagelijkse realiteit blijft dat om het even wie om het even wanneer zonder enige vorm van eerlijk proces kan worden onderworpen aan martelingen en eenzame opsluiting in de kerkers van het regime. Bovendien heeft Djalali een eerder stopgezette hongerstaking weer aangevat. Het is dan ook een evidentie voor onze fractie om de voorliggende resolutie met veel overtuiging in te dienen en goed te keuren. Mijn collega Rik Daems is één van de indieners van een gelijkaardige resolutie in het Vlaams Parlement. Er zijn van die momenten waarbij partijgrenzen en ideologische verschillen er niet toe doen. Waarbij er vooral één duidelijke wil is om flagrant, absoluut en disproportioneel onrechtvaardig handelen van in casu een oppermachtig regime klaar en duidelijk te verwerpen. Om als één stem het manifest overtreden van de meest fundamentele mensenrechten van een moedige mens luidop en zonder enige ambiguïteit te benoemen en af te keuren. Ik wil langs deze weg ook Amnesty International danken voor hun inzet in dit en de vele andere dossiers van onrechtvaardige opsluiting van onschuldige burgers. Iran moet goed beseffen wat er op het spel staat. Als essentiële waarden door een land zo flagrant en bijzonder zwaar worden geschonden, is er geen weg terug, eenmaal de doodstraf op deze moedige noodarts zou worden uitgevoerd. Net daarom is het belangrijk dat deze resolutie in alle assemblees zo breed gedragen wordt. Het Iraanse regime krijgt aldus een klare en duidelijke boodschap. Ik hoop dat het er rekening mee zal houden. |
M. Jean‑Jacques De Gucht (Open Vld). – Je vais peut‑être répéter ce qui a été dit par d’autres collègues, mais tant pis, car il est question, en l’occurrence, de pratiques que nous condamnons résolument. Selon moi, nous devons continuer à insister sur la gravité de la situation et je remercie les collègues qui ont fait en sorte que cette résolution puisse être traitée dans notre assemblée aujourd’hui. J’espère qu’elle le sera également à la Chambre et que notre exécutif renforcera les pressions le plus rapidement dans ce dossier. Ahmadreza Djalali, scientifique et médecin, est incarcéré depuis 2016 déjà dans la prison Evin, en Iran. Ce docteur en médecine, qui est également professeur invité à la VUB, est spécialisé dans la gestion médicale des catastrophes. Ce sont les expériences vécues en Iran, notamment lors de catastrophes naturelles, qui ont amené le Dr Djalali a vouloir acquérir des connaissances spécialisées pour sauver davantage de vies humaines lors de catastrophes naturelles. Lors d’une visite dans son pays d’origine, en 2016, il a toutefois été arrêté par les services de sécurité. Après un mois d’incarcération dans une cellule d’isolement d’une des prisons les plus terribles d’Iran, il a été condamné à la peine de mort, lors d’un simulacre de procès où il n’avait même pas pu choisir son avocat, sur la base d’une accusation totalement fantaisiste de ‘collaboration avec un État ennemi’. Cette accusation n’a pas été démontrée, le procès n’a respecté les droits de la défense sur aucun point et il est clair que la condamnation du docteur avait été fixée d’avance. Si l’on veut se faire une idée de ce que représente une incarcération à la prison d’Evin, il suffit de faire une recherche sur Google. Cette prison est connue pour être la chambre de torture par excellence du régime iranien. Des journalistes, des professeurs, des opposants politiques, des citoyens critiques, des hommes et des femmes y sont muselés et brisés, au propre comme au figuré. Ahmadreza Djalali a également été soumis à des tortures. Le régime iranien jouit peut‑être d’une meilleure image à l’étranger qu’autrefois mais il n’en demeure pas moins qu’au quotidien, n’importe qui peut être soumis à des tortures n’importe quand, sans bénéficier d’un procès équitable, et être placé en isolement dans les geôles du régime. Le Dr Djalali a par ailleurs repris la grève de la faim qu’il avait interrompue. Il était dès lors évident pour notre groupe de déposer et de voter avec conviction cette proposition de résolution. Mon collègue Rik Daems est un des auteurs d’une résolution similaire déposée au Parlement flamand. Il est de ces moments où les clivages politiques et les différences idéologiques ne comptent pas. Où il y a surtout une volonté manifeste de condamner clairement des actions totalement injustes, en l’occurrence celle d’un régime tout‑puissant. Où il importe de nommer et de condamner, tous ensemble, à haute voix, sans la moindre ambiguïté, la violation manifeste des droits humains les plus fondamentaux. Je voudrais également remercier Amnesty International pour les efforts qu’il a déployés dans ce dossier et dans de nombreuses autres affaires d’incarcération injuste de citoyens innocents. L’Iran doit être bien conscient de l’enjeu. Quand un pays bafoue des valeurs essentielles de manière aussi flagrante et grave, il n’y a pas de retour possible en arrière une fois que la peine de mort est exécutée. C’est précisément la raison pour laquelle il importe que cette résolution soit soutenue le plus largement possible, dans toutes les assemblées. Le régime iranien se voit adresser un message clair et précis. J’espère qu’il en tiendra compte. |
|
De heer Karl Vanlouwe (N‑VA). – We kunnen niet ontkennen dat wat dokter Djalali, gastdocent aan de VUB, al anderhalf jaar meemaakt, een zeer ernstige zaak is. We weten dat hij internationaal actief is, niet alleen in ons land, maar ook als gastdocent in Italië en in Zweden. Hij geeft heel specifieke opleidingen in rampengeneeskunde. Zoals hier al meermaals is aangehaald, werd hij plots door de veiligheidsdiensten opgepakt, toen hij voor een korte periode terug naar zijn thuisland ging om er te doceren over de problematiek van de rampengeneeskunde. Intussen zijn we anderhalf jaar verder. In de gevangenis in Teheran heeft hij mensonwaardige toestanden meegemaakt. Hij had beperkte toegang tot zijn advocaat, er zou sprake zijn van valse verklaringen of zeker van verklaringen die onder druk, foltering en bedreiging tegenover zijn familie zijn afgelegd. Op 27 oktober werd hij tot de doodstraf veroordeeld, terwijl er heel wat internationale druk is uitgeoefend, niet alleen door ons land, maar ook door de Europese Commissie en door andere Europese landen. Behalve de doodstraf kreeg hij nog een zware boete opgelegd, waarvoor zijn familie moet instaan. Hij wordt zelfs beschuldigd van spionage voor Israël. Daarvoor zijn er, volgens mensenrechtenorganisaties, maar ook volgens de advocaat die het dossier heeft gevolgd, amper bewijzen. Dit is dan ook een zeer verontrustende zaak. Er zijn initiatieven genomen, vanuit Europa en het Europees Parlement, we hebben recent in het Vlaams Parlement een spoedresolutie aangenomen die oproept erop aan te dringen dat de doodstraf nooit wordt uitgevoerd. Die man heeft recht op een eerlijk proces. Er zijn ook rechtstreekse contacten geweest. Vlaams minister‑president Bourgeois heeft een klein half jaar geleden de Iraanse ambassadeur ontvangen en duidelijk gemaakt dat folteringen en mensonwaardige omstandigheden onaanvaardbaar zijn voor een land dat partij is bij heel wat internationale verdragen, onder meer met betrekking tot de mensenrechten. Blijkbaar heeft dat niet geholpen en dan moeten wij inderdaad onze verantwoordelijkheid nemen en signalen geven. En dat hebben wij gedaan, vanuit het Vlaams Parlement. De Vlaamse minister‑president heeft initiatieven genomen en ook onze collega’s van het Brusselse Parlement en de Kamer hebben dat gedaan. Leveren wij hier dan vandaag geen dubbel werk? We mogen niet selectief verontwaardigd zijn. Deze situatie is ernstig, zeer ernstig, maar er zijn ook politieke gevangenen, bijvoorbeeld in Zuid‑Amerika, er zijn mensonwaardige omstandigheden in bepaalde gevangenissen in Afrikaanse landen en zelfs in Europa zijn er op het ogenblik politieke gevangenen. We mogen niet selectief verontwaardigd zijn. Onze fractie benadrukt de ernst van wat er met professor Djalali in Iran gebeurt. We hebben dus reeds een oproep gedaan en ik wil vooral de andere deelstaten oproepen om ook in het Waals Parlement en het Parlement van de Franse Gemeenschap gelijkaardige initiatieven te nemen. Wij hebben in het Vlaams Parlement reeds het initiatief genomen en de federale Kamer heeft dat ook al gedaan. Daarom verwondert het mij eigenlijk dat wij hier vanuit de Senaat opnieuw een oproep moeten doen naar het Vlaams Parlement, dat al initiatieven genomen heeft. Ik blijf het herhalen, de situatie van dokter Djalali in Iran is onaanvaardbaar. Om die reden willen wij met onze fractie enerzijds een signaal geven en die resolutie met een gedeelte van onze fractie steunen, maar anderzijds willen wij ook het signaal geven dat dit eigenlijk niet thuishoort in de Senaat. |
M. Karl Vanlouwe (N‑VA). – Nous ne pouvons nier que le sort infligé au Dr Djalali, professeur invité à la VUB, depuis un an et demi est un problème sérieux. Nous savons qu’il est actif sur la scène internationale, dans notre pays mais aussi en Italie et en Suède. Il dispense des formations très spécifiques sur la médecine d’urgence lors de catastrophes. Il a été arrêté par les services de sécurité lors d’un court séjour dans son pays d’origine où il était venu enseigner. Dix‑huit mois se sont écoulés depuis lors. Il est incarcéré dans des conditions inhumaines à Téhéran. Ses contacts avec son avocat seraient limités, il serait question de fausses déclarations ou du moins de déclarations faites sous la contrainte, la torture ou la menace à l’encontre de sa famille. Le 27 octobre, il a été condamné à la peine de mort, malgré les pressions internationales exercées par notre pays, par la Commission européenne et par d’autres pays européens, et à une forte amende dont sa famille devra assumer la charge. Il est même accusé d’espionnage au profit d’Israël. Selon les organisations de défense des droits de l’homme et selon l’avocat qui a suivi le dossier, les preuves sont quasi inexistantes, ce qui est aussi très préoccupant. L’Europe et le Parlement européen ont pris des initiatives et le Parlement flamand a adopté dernièrement en urgence une résolution appelant à la non‑exécution de la peine de mort. Cet homme a droit à un procès équitable. Des contacts directs ont également eu lieu. Le ministre‑président flamand, Geert Bourgeois, a reçu, il y a six mois, l’ambassadeur d’Iran et lui a signifié que les tortures et les traitements inhumains étaient inacceptables de la part d’un pays signataire de nombreux traités internationaux, entre autres sur les droits de l’homme. Cela n’a manifestement pas suffi et nous devons donc prendre nos responsabilités et donner un signal. C’est ce que nous avons fait au Parlement flamand. Le ministre‑président flamand a pris des initiatives, tout comme nos collègues du Parlement bruxellois et de la Chambre. La présente proposition de résolution n’est‑elle dès lors pas superfétatoire? Notre indignation ne peut être sélective. La situation est très grave mais il existe aussi des prisonniers politiques ailleurs, par exemple en Amérique du Sud, et des conditions d’incarcération inhumaines dans certains pays africains. Même en Europe, on trouve aujourd’hui des prisonniers politiques. Notre groupe souligne la gravité du sort réservé au professeur Djalali en Iran. J’appelle le Parlement wallon et le Parlement de la Communauté française à prendre des initiatives similaires. Nous avons déjà pris l’initiative au Parlement flamand et à la Chambre. Je m’étonne donc que le Sénat lance à nouveau un appel au Parlement flamand qui a déjà agi. Je le répète, la situation du Dr Djalali en Iran est intolérable. C’est pourquoi certains d’entre nous soutiendront la résolution, bien que nous considérions qu’elle n’entre pas dans les compétences du Sénat. |
|
De heer Jean‑Paul Wahl (MR). – Ik heb gehoord wat de heer Vanlouwe heeft gezegd. Het lijkt mij inderdaad goed dat het Waalse Parlement en het Parlement van de Franse Gemeenschap zich eveneens uitspreken en een resolutie aannemen zoals in de andere assemblees is gebeurd. Ik zal dit voorstellen aan de andere politieke fracties van die twee assemblees. Ook de Senaat moet zich hierover heel duidelijk uitspreken. Mevrouw de voorzitster, u bent als vertegenwoordigster van onze assemblee naar Iran gereisd met een parlementaire delegatie. Het signaal dat onze instelling kan geven, is cruciaal in het dramatische geval dat hier nu voorligt. |
M. Jean‑Paul Wahl (MR). – J’ai bien entendu M. Vanlouwe. Il me semble effectivement naturel que le Parlement de Wallonie et celui de la Fédération Wallonie‑Bruxelles se prononcent en faveur d’une motion similaire à celle adoptée dans les autres assemblées. Je ferai cette proposition aux autres groupes politiques de ces deux assemblées. Il me semble également essentiel que notre Sénat se prononce d’une manière tout à fait claire. Vous avez vous‑même, Madame la Présidente, représenté notre assemblée en Iran dans le cadre d’une délégation parlementaire. Le signal que peut donner notre institution est essentiel dans le cas dramatique qui se présente à nous. |
|
De voorzitster. – Naar aanleiding van ons officieel bezoek hebben we tijdens die missie ook de situatie van de heer Hamid Babaei besproken. Hij was doctoraatsstudent aan de Universiteit van Luik (ULiège) en werd in Iran veroordeeld tot een gevangenisstraf. De Senaat moet ook bijzondere aandacht verlenen aan deze dramatische casus. |
Mme la présidente. – Permettez‑moi d’ajouter que lors de notre visite officielle et de cette mission, nous avons aussi évoqué la situation de M. Hamid Babaei, doctorant de l’Université de Liège (ULiège) qui a, lui aussi, été emprisonné. Notre assemblée devra également accorder une attention particulière à cet autre cas dramatique. |
|
Mevrouw Katia Segers (sp.a). – Ik dank de collega’s voor de uiteenzettingen en voor hun steun. Ik kan alleen maar betreuren dat we er vanuit de Senaat duidelijk niet zullen in slagen om met deze resolutie een eenduidig, kamerbreed en krachtig signaal te geven aan Iran. Ik denk dat men in Iran niet wakker ligt van onze institutionele bekommernissen. Het gaat in dezen over de mensenrechten en ik vind het dus droevig dat we geen eenduidig signaal kunnen geven. |
Mme Katia Segers (sp.a). – Je remercie mes collègues pour leurs exposés et pour leur soutien. Je ne peux que regretter que le Sénat ne soit pas en mesure, par le biais de cette résolution, d’envoyer un signal clair, fort et unanime à l’Iran. Les Iraniens n’ont que faire de nos préoccupations institutionnelles. Il s’agit ici des droits humains et je trouve triste que nous ne puissions pas donner un signal unanime. |
|
– De bespreking is gesloten. |
– La discussion est close. |
|
– De stemming over het voorstel van resolutie heeft later plaats. |
– Il sera procédé ultérieurement au vote sur la proposition de résolution. |
Samenstelling van de commissies |
|
|
De voorzitster. – Bij de Senaat zijn voorstellen ingediend tot wijziging van de samenstelling van bepaalde commissies: |
Mme la présidente. – Le Sénat est saisi de demandes tendant à modifier la composition de certaines commissions: |
|
Commissie voor de Institutionele Aangelegenheden: |
Commission des Affaires institutionnelles: |
|
– Mevrouw Simone Susskind vervangt mevrouw Véronique Jamoulle als lid. |
– Mme Simone Susskind remplace Mme Véronique Jamoulle comme membre. |
|
Commissie voor de Transversale Aangelegenheden – Gemeenschapsbevoegdheden: |
Commission des Affaires transversales – Compétences communautaires: |
|
– Mevrouw Olga Zrihen vervangt de heer Philippe Mahoux als lid. |
– Mme Olga Zrihen remplace M. Philippe Mahoux comme membre. |
|
Federaal Adviescomité voor de Europese Aangelegenheden: |
Comité d’avis fédéral chargé des questions européennes: |
|
– Mevrouw Simone Susskind vervangt mevrouw Véronique Jamoulle als effectief lid. |
– Mme Simone Susskind remplace Mme Véronique Jamoulle comme membre effectif. |
|
Parlementair Comité belast met de Wetsevaluatie: |
Comité parlementaire chargé du suivi législatif: |
|
– Mevrouw Simone Susskind vervangt mevrouw Véronique Jamoulle als effectief lid. |
– Mme Simone Susskind remplace Mme Véronique Jamoulle comme membre effectif. |
|
Parlementaire Overlegcommissie: |
Commission parlementaire de concertation: |
|
– Mevrouw Simone Susskind vervangt de heer Philippe Mahoux als effectief lid. |
– Mme Simone Susskind remplace M. Philippe Mahoux comme membre effectif. |
|
– Mevrouw Christiane Vienne vervangt mevrouw Véronique Jamoulle als plaatsvervangster. |
– Mme Christiane Vienne remplace Mme Véronique Jamoulle comme suppléante. |
|
(Instemming) |
(Assentiment) |
Gezamenlijke Parlementaire Controlegroep (GPC) inzake Europol |
Groupe de contrôle parlementaire conjoint spécialisé pour Europol |
|
De voorzitster. – Bij de Senaat is een voorstel ingediend tot wijziging van de samenstelling van de delegatie in de Gezamenlijke Parlementaire Controlegroep (GPC) inzake Europol. |
Mme la présidente. – Le Sénat est saisi d’une demande tendant à modifier la composition de la délégation auprès du Groupe de contrôle parlementaire conjoint spécialisé pour Europol. |
|
– De heer Gilles Mouyard vervangt de heer Olivier Destrebecq als lid. |
– M. Gilles Mouyard remplace M. Olivier Destrebecq en tant que membre. |
|
(Instemming) |
(Assentiment) |
|
– Hiervan zal kennis worden gegeven aan de minister van Buitenlandse Zaken en aan de voorzitter van het Europees Parlement. |
– Il en sera donné connaissance au ministre des Affaires étrangères et au président du Parlement européen. |
Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa |
|
|
De voorzitster. – De volgende wijziging wordt voorgesteld in de samenstelling van de Senaatsafvaardiging bij de Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa: |
Mme la présidente. – La modification suivante est proposée dans la composition de la délégation du Sénat à l’Assemblée parlementaire du Conseil de l’Europe: |
|
– de heer Christophe Lacroix vervangt de heer Philippe Mahoux als effectief vertegenwoordiger met ingang van 1 januari 2018. |
– M. Christophe Lacroix remplace M. Philippe Mahoux comme représentant effectif à partir du 1er janvier 2018. |
|
(Instemming) |
(Assentiment) |
|
– Hiervan zal kennis worden gegeven aan de minister van Buitenlandse Zaken en aan de voorzitter van de Parlementaire Assemblee van de Raad van Europa. |
– Il en sera donné connaissance au ministre des Affaires étrangères et au président de l’Assemblée parlementaire du Conseil de l’Europe. |
Overlijden van oud‑senatoren |
|
|
De voorzitster. – De Senaat heeft met groot leedwezen kennisgenomen van het overlijden van de heren Jacques Leroy en Marcel Verdonck, oud‑senatoren. Uw voorzitster heeft het rouwbeklag van de vergadering aan de familie van onze betreurde gewezen medeleden betuigd. |
Mme la présidente. – Le Sénat a appris avec un vif regret le décès de MM. Jacques Leroy et Marcel Verdonck, anciens sénateurs. Votre présidente a adressé les condoléances de l’Assemblée aux familles de nos regrettés anciens collègues. |
Kamer van volksvertegenwoordigers |
|
|
De voorzitster. – Bij boodschap van 10 oktober 2017 heeft de Kamer van volksvertegenwoordigers aan de Senaat laten weten dat zij zich ter vergadering van die dag geconstitueerd heeft. |
Mme la présidente. – Par message du 10 octobre 2017, la Chambre des représentants a fait connaître au Sénat qu’elle s’est constituée en sa séance de ce jour. |
Stemmingen |
|
|
(De naamlijsten worden in de bijlage opgenomen.) |
(Les listes nominatives figurent en annexe.) |
Voorstel van resolutie teneinde het milieu en de Noordzee te beschermen tegen de verontreiniging van marien afval en de aanwezigheid van plastic microbeads in cosmetica te beperken (van de heren Bert Anciaux en Alain Destexhe c.s.; Stuk 6‑324) |
|
|
Stemming 1 |
Vote no 1 |
|
Aanwezig: 45 |
Présents: 45 |
|
Mevrouw Annick De Ridder (N‑VA). – Ik wou mij onthouden. |
Mme Annick De Ridder (N‑VA). – Je voulais m’abstenir. |
|
– De resolutie is aangenomen. Zij zal worden overgezonden aan de eerste minister, aan de vice‑eersteminister en minister van Werk, Economie en Consumenten, de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, de minister van Energie, Leefmilieu en Duurzame Ontwikkeling en de staatssecretaris voor Bestrijding van de sociale fraude, Privacy en Noordzee van de federale regering evenals aan de minister‑presidenten van de deelstaatregeringen en aan de voorzitters van de parlementen. |
– La résolution est adoptée. Elle sera transmise au premier ministre au vice‑premier ministre et ministre de l’Emploi, de l’Économie et des Consommateurs, à la ministre des Affaires sociales et de la Santé publique, à la ministre de l’Énergie, de l’Environnement et du Développement durable et au secrétaire d’État à la Lutte contre la fraude fiscale, à la Protection de la vie privée et à la Mer du Nord du gouvernement fédéral ainsi qu’aux ministres‑présidents des gouvernements des entités fédérées et aux présidents des parlements. |
Voorstel van resolutie betreffende dr. Ahmadreza Djalali, die in Iran tot de doodstraf veroordeeld is (van mevrouw Katia Segers c.s.; Stuk 6‑379) |
|
|
Stemming 2 |
Vote no 2 |
|
Aanwezig: 45 |
Présents: 45 |
|
De heer Bert Anciaux (sp.a). – De stem van mevrouw Segers werd niet geregistreerd. Ze wou voorstemmen. |
M. Bert Anciaux (sp.a). – Le vote de Mme Segers n’a pas été enregistré. Elle voulait voter pour. |
|
– De resolutie is aangenomen. Zij zal worden overgezonden aan de eerste minister, aan de vice‑eersteminister en minister van Buitenlandse Zaken en Europese Zaken, aan de minister van Justitie van de federale regering evenals aan de minister‑presidenten van de deelstaatregeringen en aan de voorzitters van de parlementen. |
– La résolution est adoptée. Elle sera transmise au premier ministre au vice‑premier ministre et ministre des Affaires étrangères et européennes, au ministre de la Justice du gouvernement fédéral ainsi qu’aux ministres‑présidents des gouvernements des entités fédérées et aux présidents des parlements. |
Dotatie van de Senaat – Uitgaven van het dienstjaar 2016 en begroting voor het dienstjaar 2018 |
Dotation du Sénat – Dépenses de l’exercice 2016 et budget pour l’exercice 2018 |
|
De voorzitster. – We stemmen eerst over de rekeningen van het dienstjaar 2016. |
Mme la présidente. – Nous votons d’abord sur les comptes de l’exercice 2016. |
|
– De rekeningen van het dienstjaar 2016 zijn aangenomen bij zitten en opstaan. |
– Les comptes de l’exercice 2016 sont adoptés par assis et levé. |
|
De voorzitster. – We stemmen nu over het voorstel van begroting voor het dienstjaar 2018. |
Mme la présidente. – Nous votons maintenant sur la proposition de budget pour l’exercice 2018. |
|
Stemming 3 |
Vote no 3 |
|
Aanwezig: 45 |
Présents: 45 |
|
Mevrouw Annemie Maes (Ecolo‑Groen). – Ik wil mijn stemonthouding met betrekking tot de ontwerpbegroting rechtvaardigen aan de hand van de twijfel die nu nog bestaat over de manier waarop de uitgaven tussen Kamer en Senaat verdeeld worden. Afgezien van de kwestie van de verdeelsleutel, die al jaren aan de gang is, wachten wij nog formeel op de verwezenlijking van de overdracht van de kosten voor veiligheid naar de Kamer. Deze overdracht zou een besparing van ongeveer 4 miljoen euro voor de Senaat betekenen. Hopelijk gebeurt dit zeer binnenkort via een begrotingsaanpassing. Met mijn onthouding wil ik uitdrukking geven aan het feit dat er nauwlettend op zal worden toegezien dat de beslissingen met betrekking tot de kostenverdeling tussen de twee assemblees tijdig uitgevoerd worden en dat eventuele besprekingen over toekomstige uitgaven, indien noodzakelijk, voortgezet worden. |
Mme Annemie Maes (Ecolo‑Groen). – Mon abstention est justifiée par les incertitudes qui continuent à peser sur la ventilation des charges entre la Chambre et le Sénat. Indépendamment de la clé de répartition dont on discute déjà depuis des années, nous attendons encore la formalisation du transfert des coûts liés à la sécurité, qui signifierait pour le Sénat une économie de quelque 4 millions. En m’abstenant, je voudrais souligner qu’il faudra s’assurer que les décisions touchant le partage des coûts entre les deux assemblées seront mises en œuvre en temps utile. |
|
Mevrouw Lieve Maes (N‑VA). – Ik heb zonet in mijn uiteenzetting gezegd dat het hoofdzakelijk gaat over die punten waar wij in het Bureau tegen hebben gestemd. |
Mme Lieve Maes (N‑VA). – Lors de mon intervention, j’ai expliqué qu’il s’agissait essentiellement des points sur lesquels nous avions émis un vote négatif au Bureau. |
|
– De dotatie van de Senaat is aangenomen. |
– La dotation du Sénat est adoptée. |
Regeling van de werkzaamheden |
|
|
De voorzitster. – De agenda van deze vergadering is afgewerkt. De volgende vergadering vindt plaats op vrijdag 22 december. |
Mme la présidente. – L’ordre du jour de la présente séance est ainsi épuisé. La prochaine séance aura lieu le vendredi 22 décembre. |
|
(De vergadering wordt gesloten om 12.45 uur.) |
(La séance est levée à 12 h 45) |
Berichten van verhindering |
|
|
Afwezig met bericht van verhindering: mevrouw Brusseel, om gezondheidsredenen, mevrouw De Sutter, de heer Daems, met opdracht in het buitenland, mevrouw Van dermeersch, de heren Brotchi en D’haeseleer, wegens andere plichten. |
Mme Brusseel, pour raison de santé, Mme De Sutter, M. Daems, en mission à l’étranger, Mme Van dermeersch, MM. Brotchi et D’haeseleer, pour d’autres devoirs, demandent d’excuser leur absence à la présente séance. |
|
– Voor kennisgeving aangenomen. |
– Pris pour information. |
Bijlage |
|
Naamstemmingen |
|
|
Stemming 1 |
Vote no 1 |
|
Aanwezig: 45 |
Présents : 45 |
|
Voor |
Pour |
|
Bert Anciaux, Anne Barzin, Christophe Bastin, Rob Beenders, Karin Brouwers, Sabine de Bethune, Christine Defraigne, Jean-Jacques De Gucht, François Desquesnes, Alain Destexhe, Olivier Destrebecq, Yves Evrard, Brigitte Grouwels, Philippe Henry, Christophe Lacroix, Anne Lambelin, Annemie Maes, Christie Morreale, Gilles Mouyard, Joris Poschet, Patrick Prévot, Hélène Ryckmans, Katia Segers, Martine Taelman, Cécile Thibaut, Steven Vanackere, Bart Van Malderen, Peter Van Rompuy, Lode Vereeck, Johan Verstreken, Christiane Vienne, Jean-Paul Wahl, Véronique Waroux, Olga Zrihen. |
|
|
Onthoudingen |
Abstentions |
|
Jan Becaus, Cathy Coudyser, Piet De Bruyn, Andries Gryffroy, Lieve Maes, Jan Peumans, Wilfried Vandaele, Pol Van Den Driessche, Miranda Van Eetvelde, Jan Van Esbroeck, Karl Vanlouwe. |
|
|
Stemming 2 |
Vote no 2 |
|
Aanwezig: 45 |
Présents : 45 |
|
Voor |
Pour |
|
Bert Anciaux, Anne Barzin, Christophe Bastin, Rob Beenders, Karin Brouwers, Sabine de Bethune, Piet De Bruyn, Christine Defraigne, Jean-Jacques De Gucht, François Desquesnes, Alain Destexhe, Olivier Destrebecq, Yves Evrard, Brigitte Grouwels, Philippe Henry, Christophe Lacroix, Anne Lambelin, Annemie Maes, Christie Morreale, Gilles Mouyard, Jan Peumans, Joris Poschet, Patrick Prévot, Hélène Ryckmans, Martine Taelman, Cécile Thibaut, Steven Vanackere, Wilfried Vandaele, Pol Van Den Driessche, Bart Van Malderen, Peter Van Rompuy, Lode Vereeck, Johan Verstreken, Christiane Vienne, Jean-Paul Wahl, Véronique Waroux, Olga Zrihen. |
|
|
Onthoudingen |
Abstentions |
|
Jan Becaus, Cathy Coudyser, Annick De Ridder, Andries Gryffroy, Lieve Maes, Miranda Van Eetvelde, Jan Van Esbroeck, Karl Vanlouwe. |
|
|
Stemming 3 |
Vote no 3 |
|
Aanwezig: 45 |
Présents : 45 |
|
Voor |
Pour |
|
Bert Anciaux, Anne Barzin, Christophe Bastin, Jan Becaus, Rob Beenders, Karin Brouwers, Cathy Coudyser, Sabine de Bethune, Piet De Bruyn, Christine Defraigne, Jean-Jacques De Gucht, Annick De Ridder, François Desquesnes, Alain Destexhe, Olivier Destrebecq, Yves Evrard, Brigitte Grouwels, Andries Gryffroy, Philippe Henry, Christophe Lacroix, Anne Lambelin, Christie Morreale, Gilles Mouyard, Jan Peumans, Joris Poschet, Patrick Prévot, Hélène Ryckmans, Katia Segers, Martine Taelman, Cécile Thibaut, Steven Vanackere, Wilfried Vandaele, Miranda Van Eetvelde, Jan Van Esbroeck, Karl Vanlouwe, Bart Van Malderen, Peter Van Rompuy, Lode Vereeck, Johan Verstreken, Christiane Vienne, Jean-Paul Wahl, Véronique Waroux, Olga Zrihen. |
|
|
Onthoudingen |
Abstentions |
|
Annemie Maes, Lieve Maes. |
|
Controledienst voor de ziekenfondsen en de landsbonden van ziekenfondsen |
Office de contrôle des mutualités et des unions nationales de mutualités |
|
Bij brief van 11 oktober 2017 heeft de minister van Sociale Zaken en Volksgezondheid, overeenkomstig artikel 52, 9º, van de wet van 6 augustus 1990 betreffende de ziekenfondsen en de landsbonden van ziekenfondsen aan de Senaat overgezonden, het jaarverslag 2016 van de Controledienst voor de ziekenfondsen en de landsbonden van ziekenfondsen. |
Par lettre du 11 octobre 2017, la ministre des Affaires sociales et de la Santé publique a transmis au Sénat, conformément à l’article 52, 9º, de la loi du 6 août 1990 relative aux mutualités et aux unions nationales de mutualités, le rapport annuel 2016 de l’Office de contrôle des mutualités et des unions nationales de mutualités. |
|
– Neergelegd ter Griffie. |
– Dépôt au Greffe. |
Uitvoering besluiten van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties |
Exécution décisions du Conseil de sécurité des Nations unies |
|
Bij brief van 12 oktober 2017 deelt de minister van Financiën, overeenkomstig artikel 3 van de wet van 11 mei 1995 inzake de tenuitvoerlegging van de besluiten van de Veiligheidsraad van de Organisatie van de Verenigde Naties, het besluit betreffende de bewaring van tegoeden en andere financiële middelen van bepaalde personen, entiteiten of groeperingen geviseerd door resoluties van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties. |
Par lettre du 12 octobre 2017 le ministre des Finances, a transmis au Sénat, conformément à l’article 3 de la loi du 11 mai 1995 relative à la mise en œuvre des décisions du Conseil de sécurité de l’Organisation des Nations unies, l’arrêté relatif au gel des avoirs et autres moyens financiers de certains personnes, entités ou groupements visés par des résolutions du Conseil de sécurité des Nations unies. |
|
– Neergelegd ter Griffie. |
– Dépôt au Greffe. |
In‑, uit- en doorvoer van wapens, munitie en militair materieel |
Importation, exportation et transit d’armes, de munitions et de matériel |
|
Bij brief van 19 oktober 2017 heeft de vice‑eersteminister en minister van Werk, Economie en Consumenten, overeenkomstig artikel 17 van de wet van 5 augustus 1991 betreffende de in‑, uit- en doorvoer van wapens, munitie en speciaal voor militair gebruik of voor ordehandhaving dienstig materieel en daaraan verbonden technologie aan de Senaat overgezonden, het rapport voor het eerste semester van 2017. |
Par lettre du 19 octobre 2017, le vice‑premier ministre et ministre de l’Emploi, de l’Économie et des Consommateurs a transmis au Sénat, conformément à l’article 17 de la loi du 5 août 1991 relative à l’importation, à l’exportation et au transit d’armes, de munitions et de matériel devant servir spécialement à un usage militaire ou de maintien de l’ordre et de la technologie y afférente, le rapport du premier semestre de 2017. |
|
– Neergelegd ter Griffie. |
– Dépôt au Greffe. |
Grondwettelijk Hof – Arresten |
|
|
Met toepassing van artikel 113 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, geeft de griffier van het Grondwettelijk Hof kennis aan de voorzitter van de Senaat van: |
En application de l’article 113 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le greffier de la Cour constitutionnelle notifie au président du Sénat: |
|
– het arrest nr. 104/2017, uitgesproken op 28 september 2017 inzake de beroepen tot gedeeltelijke vernietiging van hoofdstuk 2, afdeling 1 (“Diplomabonificatie”), van de wet van 28 april 2015 houdende bepalingen betreffende de pensioenen van de publieke sector, ingesteld door Bart Van Doorsselaere, door A‑M. H., door Jan Empsen en anderen, door Gert Flameng en anderen, door Luc Bearelle, door Patrick Hebb en Marleen Hendrix, door Isabelle Nanquette, door Valérie De Nayer, door Pascale‑Emmanuelle Bastin, door Patrick Lebrun, door Hubert Goffin, door Geoffroy Begasse en door Raf De Weerdt (rolnummers 6261, 6279, 6283, 6284, 6285, 6286, 6289, 6290, 6291, 6292, 6293, 6296 en 6297); |
– l’arrêt no 104/2017, rendu le 28 septembre 2017, en cause les recours en annulation partielle du chapitre 2, section 1ère («Bonification pour diplôme»), de la loi du 28 avril 2015 portant des dispositions concernant les pensions du service public, introduits par Bart Van Doorsselaere, par A.‑M. H., par Jan Empsen et autres, par Gert Flameng et autres, par Luc Bearelle, par Patrick Hebb et Marleen Hendrix, par Isabelle Nanquette, par Valérie De Nayer, par Pascale‑Emmanuelle Bastin, par Patrick Lebrun, par Hubert Goffin, par Geoffroy Begasse et par Raf De Weerdt (numéros du rôle 6261, 6279, 6283, 6284, 6285, 6286, 6289, 6290, 6291, 6292, 6293, 6296 et 6297); |
|
– het arrest nr. 105/2017, uitgesproken op 28 september 2017 inzake de prejudiciële vraag betreffende artikel XI.29, §1, b), van het Wetboek van economisch recht, gesteld door de Rechtbank van Koophandel te Gent, afdeling Gent (rolnummer 6363); |
– l’arrêt no 105/2017, rendu le 28 septembre 2017, en cause la question préjudicielle relative à l’article XI.29, §1er, b), du Code de droit économique, posée par le Tribunal de commerce de Gand, division Gand (numéro du rôle 6363); |
|
– het arrest nr. 106/2017, uitgesproken op 28 september 2017 inzake de beroepen tot vernietiging van de artikelen 110, 111 en 112 van de wet van 26 december 2015 houdende maatregelen inzake versterking van jobcreatie en koopkracht, ingesteld door de beroepsvereniging “Belgisch Syndicaat van Chiropraxie” en Bart Vandendries (art. 110), door de beroepsvereniging “Belgische Unie van Osteopaten” en anderen (art. 110), door de bvba “Plast. Surg.” en anderen (art. 110 en 111) en door de vzw “Belgian Society for Private Clinics” en anderen (rolnummers 6429, 6462, 6464 en 6465); |
– l’arrêt no 106/2017, rendu le 28 septembre 2017, en cause les recours en annulation des articles 110, 111 et 112 de la loi du 26 décembre 2015 relative aux mesures concernant le renforcement de la création d’emplois et du pouvoir d’achat, introduits par l’union professionnelle «Syndicat belge de la Chiropraxie» et Bart Vandendries (art. 110), par l’union professionnelle «Union Belge des Ostéopathes» et autres (art. 110), par la SPRL «Plast. Surg.» et autres (art. 110 et 111) et par l’ASBL «Belgian Society for Private Clinics» et autres (numéros du rôle 6429, 6462, 6464 et 6465); |
|
– het arrest nr. 107/2017, uitgesproken op 28 september 2017 inzake het beroep tot vernietiging van de artikelen 2 tot 38 van de wet van 16 november 2015 houdende diverse bepalingen inzake sociale zaken en de artikelen 90 tot 95 van de programmawet (I) van 26 december 2015, ingesteld door het “Algemeen Christelijk Vakverbond van België” en anderen (rolnummer 6434); |
– l’arrêt no 107/2017, rendu le 28 septembre 2017, en cause le recours en annulation des articles 2 à 38 de la loi du 16 novembre 2015 portant des dispositions diverses en matière sociale et des articles 90 à 95 de la loi‑programme (I) du 26 décembre 2015, introduit par la «Confédération des syndicats chrétiens de Belgique» et autres (numéro du rôle 6434); |
|
– het arrest nr. 108/2017, uitgesproken op 5 oktober 2017 inzake het beroep tot vernietiging van de artikelen 8 tot 17, 123 en 126 van de wet van 4 mei 2016 houdende internering en diverse bepalingen inzake Justitie, ingesteld door de vzw “Ademloos” en anderen (rolnummer 6444); |
– l’arrêt no 108/2017, rendu le 5 octobre 2017, en cause le recours en annulation des articles 8 à 17, 123 et 126 de la loi du 4 mai 2016 relative à l’internement et à diverses dispositions en matière de Justice, introduit par l’ASBL «Ademloos» et autres (numéro du rôle 6444); |
|
– het arrest nr. 109/2017, uitgesproken op 5 oktober 2017 inzake het beroep tot vernietiging van de wet van 21 april 2016 houdende wijziging van de wetten op het gebruik van de talen in bestuurszaken, gecoördineerd op 18 juli 1966, ingesteld door de gemeente Sint‑Lambrechts‑Woluwe en anderen (rolnummer 6536); |
– l’arrêt no 109/2017, rendu le 5 octobre 2017, en cause le recours en annulation de la loi du 21 avril 2016 portant modification des lois sur l’emploi des langues en matière administrative, coordonnées le 18 juillet 1966, introduit par la commune de Woluwe‑Saint‑Lambert et autres (numéro du rôle 6536); |
|
– het arrest nr. 110/2017, uitgesproken op 5 oktober 2017 inzake het beroep tot vernietiging van artikel 27 van de ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 12 december 2016 houdende het tweede deel van de fiscale hervorming, ingesteld door Alain Martin (rolnummer 6697); |
– l’arrêt no 110/2017, rendu le 5 octobre 2017, en cause le recours en annulation de l’article 27 de l’ordonnance de la Région de Bruxelles‑Capitale du 12 décembre 2016 portant la deuxième partie de la réforme fiscale, introduit par Alain Martin (numéro du rôle 6697); |
|
– het arrest nr. 111/2017, uitgesproken op 12 oktober 2017 inzake de prejudiciële vraag betreffende artikel 134 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg Luxemburg, afdeling Aarlen (rolnummer 6393); |
– l’arrêt no 111/2017, rendu le 12 octobre 2017, en cause la question préjudicielle relative à l’article 134 du Code des impôts sur les revenus 1992, posée par le Tribunal de première instance du Luxembourg, division Arlon (numéro du rôle 6393); |
|
– het arrest nr. 112/2017, uitgesproken op 12 oktober 2017 inzake de prejudiciële vraag betreffende artikel 132bis van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg Luik, afdeling Luik (rolnummer 6428); |
– l’arrêt no 112/2017, rendu le 12 octobre 2017, en cause la question préjudicielle relative à l’article 132bis du Code des impôts sur les revenus 1992, posée par le Tribunal de première instance de Liège, division Liège (numéro du rôle 6428); |
|
– het arrest nr. 113/2017, uitgesproken op 12 oktober 2017 inzake de prejudiciële vragen betreffende artikel 147, derde lid, van de wet van 1 december 2013 “tot hervorming van de gerechtelijke arrondissementen en tot wijziging van het Gerechtelijk Wetboek met het oog op een grotere mobiliteit van de leden van de rechterlijke orde” en de artikelen 100/1 en 100/2 van het Gerechtelijk Wetboek, ingevoegd bij de artikelen 33 en 34 van de voormelde wet van 1 december 2013, gesteld door de Raad van State (rolnummer 6450); |
– l’arrêt no 113/2017, rendu le 12 octobre 2017, en cause les questions préjudicielles relatives à l’article 147, alinéa 3, de la loi du 1er décembre 2013 «portant réforme des arrondissements judiciaires et modifiant le Code judiciaire en vue de renforcer la mobilité des membres de l’ordre judiciaire» et aux articles 100/1 et 100/2 du Code judiciaire, insérés par les articles 33 et 34 de la loi du 1er décembre 2013 précitée, posées par le Conseil d’État (numéro du rôle 6450); |
|
– het arrest nr. 114/2017, uitgesproken op 12 oktober 2017 inzake de prejudiciële vragen over artikel 1, 15º, van het koninklijk besluit van 21 december 2001 tot vaststelling van de procedures, termijnen en voorwaarden inzake de tegemoetkoming van de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen in de kosten van farmaceutische specialiteiten en artikel 35bis van de gecoördineerde wet van 14 juli 1994 betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, gesteld door de Raad van State (rolnummers 6458 en 6479); |
– l’arrêt no 114/2017, rendu le 12 octobre 2017, en cause les questions préjudicielles concernant l’article 1er, 15º, de l’arrêté royal du 21 décembre 2001 fixant les procédures, délais et conditions en matière d’intervention de l’assurance obligatoire soins de santé et indemnités dans le coût des spécialités pharmaceutiques et l’article 35bis de la loi coordonnée le 14 juillet 1994 relative à l’assurance obligatoire soins de santé et indemnités, posées par le Conseil d’État (numéros du rôle 6458 et 6479); |
|
– het arrest nr. 115/2017, uitgesproken op 12 oktober 2017 inzake de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 35, 36 en 37 van het Veldwetboek, gesteld door de Vrederechter van het kanton Eupen (rolnummer 6499); |
– l’arrêt no 115/2017, rendu le 12 octobre 2017, en cause la question préjudicielle relative aux articles 35, 36 et 37 du Code rural, posée par le Juge de paix du canton d’Eupen (numéro du rôle 6499); |
|
– het arrest nr. 116/2017, uitgesproken op 12 oktober 2017 inzake de prejudiciële vraag betreffende artikel 319, eerste lid, van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992 en artikel 63, eerste lid, van het Wetboek van de belasting over de toegevoegde waarde, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg Oost‑Vlaanderen, afdeling Gent (rolnummer 6503): |
– l’arrêt no 116/2017, rendu le 12 octobre 2017, en cause la question préjudicielle relative à l’article 319, alinéa 1er, du Code des impôts sur les revenus 1992 et à l’article 63, alinéa 1er, du Code de la taxe sur la valeur ajoutée, posée par le Tribunal de première instance de Flandre orientale, division Gand (numéro du rôle 6503); |
|
– het arrest nr. 117/2017, uitgesproken op 12 oktober 2017 inzake de prejudiciële vraag over de artikelen 1338 en 1340 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Vrederechter van het kanton Aarlen‑Messancy (rolnummer 6504); |
– l’arrêt no 117/2017, rendu le 12 octobre 2017, en cause la question préjudicielle relative aux articles 1338 et 1340 du Code judiciaire, posée par le Juge de paix du canton d’Arlon‑Messancy (numéro du rôle 6504); |
|
– het arrest nr. 118/2017, uitgesproken op 12 oktober 2017 inzake de prejudiciële vraag betreffende het ontbreken van een wetgevende bepaling die toelaat, voor het bepalen van de rang van kinderen, de last in aanmerking te nemen die daadwerkelijk door elk van de ouders wordt gedragen voor de huisvesting en de opvoeding van hun kinderen uit een vorig huwelijk, wanneer die kinderen op een gelijkmatig verdeelde wijze door de ouders worden gehuisvest, zoals zulks voortvloeit uit het arrest nr. 23/2008 van het Hof, gesteld door de Arbeidsrechtbank te Luik, afdeling Luik (rolnummer 6509); |
– l’arrêt no 118/2017, rendu le 12 octobre 2017, en cause la question préjudicielle relative à l’absence de disposition législative qui permette de prendre en compte, pour déterminer le rang des enfants, la charge effectivement assumée par chacun des parents dans l’hébergement et l’éducation de leurs enfants nés d’une précédente union, lorsque ces enfants sont hébergés de manière égalitaire par les parents, telle qu’elle résulte de l’arrêt no 23/2008 de la Cour, posée par le Tribunal du travail de Liège, division Liège (numéro du rôle 6509); |
|
– het arrest nr. 119/2017, uitgesproken op 12 oktober 2017 inzake de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 39, 40 en 1056 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Antwerpen (rolnummer 6540); |
– l’arrêt no 119/2017, rendu le 12 octobre 2017, en cause la question préjudicielle relative aux articles 39, 40 et 1056 du Code judiciaire, posée par la Cour d’appel d’Anvers (numéro du rôle 6540); |
|
– het arrest nr. 120/2017, uitgesproken op 12 oktober 2017 inzake de prejudiciële vraag over artikel 40bis, §2, 2º, van de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen, zoals dat artikel werd vervangen bij artikel 8 van de wet van 8 juli 2011, gesteld door de Raad voor Vreemdelingenbetwistingen (rolnummer 6562); |
– l’arrêt no 120/2017, rendu le 12 octobre 2017, en cause la question préjudicielle relative à l’article 40bis, §2, 2º, de la loi du 15 décembre 1980 sur l’accès au territoire, le séjour, l’établissement et l’éloignement des étrangers, tel que cet article a été remplacé par l’article 8 de la loi du 8 juillet 2011, posée par le Conseil du contentieux des étrangers (numéro du rôle 6562); |
|
– het arrest nr. 121/2017, uitgesproken op 19 oktober 2017 inzake de prejudiciële vragen over de artikelen 9, 46 en 47 van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 25 mei 2012 betreffende de preventie en bestrijding van doping in de sport, gesteld door het Hof van Beroep te Gent (rolnummer 6528); |
– l’arrêt no 121/2017, rendu le 12 octobre 2017, en cause les questions préjudicielles concernant les articles 9, 46 et 47 du décret de la Communauté flamande du 25 mai 2012 relatif à la prévention et la lutte contre le dopage dans le sport, posées par la Cour d’appel de Gand (numéro du rôle 6528); |
|
– het arrest nr. 122/2017, uitgesproken op 19 oktober 2017 inzake de prejudiciële vragen betreffende artikel 27ter, §2, eerste lid, en §3, van het decreet van het Vlaamse Gewest van 23 januari 1991 inzake de bescherming van het leefmilieu tegen de verontreiniging door meststoffen, gesteld door het Hof van Beroep te Brussel (rolnummer 6529); |
– l’arrêt no 122/2017, rendu le 19 octobre 2017, en cause les questions préjudicielles concernant l’article 27ter, §2, alinéa 1er, et §3, du décret de la Région flamande du 23 janvier 1991 relatif à la protection de l’environnement contre la pollution due aux engrais, posées par la Cour d’appel de Bruxelles (numéro du rôle 6529); |
|
– het arrest nr. 123/2017, uitgesproken op 19 oktober 2017 inzake de prejudiciële vraag betreffende artikel 331ter van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de familierechtbank van de Rechtbank van eerste aanleg te Leuven (rolnummer 6531); |
– l’arrêt no 123/2017, rendu le 19 octobre 2017, en cause la question préjudicielle relative à l’article 331ter du Code civil, posée par le tribunal de la famille du Tribunal de première instance de Louvain (numéro du rôle 6531); |
|
– het arrest nr. 124/2017, uitgesproken op 19 oktober 2017 inzake de prejudiciële vraag over artikel 28, §2, van de wet van 29 mei 1959 tot wijziging van sommige bepalingen van de onderwijswetgeving, in samenhang gelezen met de artikelen 60, 62 en 64 van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 27 maart 1991 betreffende de rechtspositie van sommige personeelsleden van het gesubsidieerd onderwijs en de gesubsidieerde centra voor leerlingenbegeleiding, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg Limburg, afdeling Tongeren (rolnummer 6533). |
– l’arrêt no 124/2017, rendu le 19 octobre 2017, en cause la question préjudicielle concernant l’article 28, §2, de la loi du 29 mai 1959 modifiant certaines dispositions de la législation de l’enseignement, combiné avec les articles 60, 62 et 64 du décret de la Communauté flamande du 27 mars 1991 relatif au statut de certains membres du personnel de l’enseignement subventionné et des centres subventionnés d’encadrement des élèves, posée par le Tribunal de première instance du Limbourg, division Tongres (numéro du rôle 6533). |
|
– Voor kennisgeving aangenomen. |
– Pris pour notification. |
Grondwettelijk Hof – Prejudiciële vragen |
|
|
Met toepassing van artikel 77 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, geeft de griffier van het Grondwettelijk Hof aan de voorzitter van de Senaat kennis van: |
En application de l’article 77 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le greffier de la Cour constitutionnelle notifie au président du Sénat: |
|
– de prejudiciële vragen over artikel 187 van het Wetboek van strafvordering en artikel 40 van de wet betreffende de politie over het wegverkeer, gecoördineerd op 16 maart 1968, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg te Leuven (rolnummer 6718); |
– les questions préjudicielles concernant l’article 187 du Code d’instruction criminelle et l’article 40 de la loi relative à la police de la circulation routière, coordonnée le 16 mars 1968, posées par le Tribunal de première instance de Louvain (numéro du rôle 6718); |
|
– de prejudiciële vraag betreffende artikel 745quinquies, §3, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg Henegouwen, afdeling Doornik (rolnummer 6722); |
– la question préjudicielle relative à l’article 745quinquies, §3, du Code civil, posée par le Tribunal de première instance du Hainaut, division Tournai (numéro du rôle 6722); |
|
– de prejudiciële vragen betreffende artikel 4, §3, van de wet van 19 maart 2017 tot oprichting van een Begrotingsfonds voor de juridische tweedelijnsbijstand, gesteld door de Correctionele Rechtbank Luik, afdeling Luik (rolnummers 6723 en 6724, toegevoegd aan 6704); |
– les questions préjudicielles concernant l’article 4, §3, de la loi du 19 mars 2017 instituant un fonds budgétaire relatif à l’aide juridique de deuxième ligne, posée par le Tribunal correctionnel de Liège, division Liège (numéros du rôle 6723 et 6724, joints au 6704); |
|
– de prejudiciële vraag over artikel 22ter van de wet van 27 juni 1969 tot herziening van de besluitwet van 28 december 1944 betreffende de maatschappelijke zekerheid der arbeiders, zoals vervangen bij artikel 79 van de programmawet (I) van 29 maart 2012, gesteld door de Franstalige Arbeidsrechtbank te Brussel (rolnummer 6728); |
– la question préjudicielle relative à l’article 22ter de la loi du 27 juin 1969 révisant l’arrêté‑loi du 28 décembre 1944 concernant la sécurité sociale des travailleurs, tel qu’il a été remplacé par l’article 79 de la loi‑programme (I) du 29 mars 2012, posée par le Tribunal du travail francophone de Bruxelles (numéro du rôle 6728); |
|
– de prejudiciële vraag over artikel 207 van de wet van 15 mei 2007 betreffende de civiele veiligheid, gesteld door de Raad van State (rolnummer 6729); |
– la question préjudicielle concernant l’article 207 de la loi du 15 mai 2007 relative à la sécurité civile, posée par le Conseil d’État (numéro du rôle 6729); |
|
– de prejudiciële vragen betreffende artikel 131ter van de wet van 15 mei 1984 houdende maatregelen tot harmonisering in de pensioensregelingen, gesteld door de Arbeidsrechtbank Henegouwen, afdeling Charleroi (rolnummer 6730); |
– les questions préjudicielles relatives à l’article 131ter de la loi du 15 mai 1984 portant mesures d’harmonisation dans les régimes de pensions, posées par le Tribunal du travail du Hainaut, division Charleroi (numéro du rôle 6730); |
|
– de prejudiciële vragen betreffende artikel 27 van de ordonnantie van het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest van 9 juli 2015 houdende de eerste maatregelen ter uitvoering en toepassing van de zesde Staatshervorming met betrekking tot het toezicht en de controle op het vlak van werkgelegenheid en artikel 175 van het Sociaal Strafwetboek, zoals het van toepassing is in het Vlaamse Gewest, gesteld door de Nederlandstalige Rechtbank van eerste aanleg te Brussel (rolnummer 6734); |
– les questions préjudicielles concernant l’article 27 de l’ordonnance de la Région de Bruxelles‑Capitale du 9 juillet 2015 portant les premières mesures d’exécution et d’application de la sixième réforme de l’État relatives à la surveillance et au contrôle en matière d’emploi et l’article 175 du Code pénal social, tel qu’il est applicable en Région flamande, posées par le Tribunal de première instance néerlandophone de Bruxelles (numéro du rôle 6734); |
|
– de prejudiciële vragen betreffende artikel 4, §2, tweede lid, 4º, van de wet van 19 maart 2017 tot oprichting van een Begrotingsfonds voor de juridische tweedelijnsbijstand, gesteld door het Arbeidshof te Luik, afdeling Luik en door het Arbeidshof te Bergen (rolnummers 6737 en 6739, samengevoegde zaken); |
– les questions préjudicielles concernant l’article 4, §2, alinéa 2, 4º, de la loi du 19 mars 2017 instituant un fonds budgétaire relatif à l’aide juridique de deuxième ligne, posées par la Cour du travail de Liège, division Liège et par la Cour du travail de Mons (numéros du rôle 6737 et 6739, affaires jointes); |
|
– de prejudiciële vragen betreffende artikel 1675/19, §3, van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door het Arbeidshof te Bergen (rolnummer 6738); |
– les questions préjudicielles relatives à l’article 1675/19, §3, du Code judiciaire, posées par la Cour du travail de Mons (numéro du rôle 6738); |
|
– de prejudiciële vraag betreffende de artikelen 1675/13, §3, en 1675/13bis, §2, van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door het Arbeidshof te Bergen (rolnummer 6740); |
– la question préjudicielle relative aux articles 1675/13, §3, et 1675/13bis, §2, du Code judiciaire, posée par la Cour du travail de Mons (numéro du rôle 6740); |
|
– de prejudiciële vraag betreffende artikel 2244, §1, derde lid, van het Burgerlijk Wetboek, gesteld door het Hof van Beroep te Brussel (rolnummer 6741); |
– la question préjudicielle relative à l’article 2244, §1er, alinéa 3, du Code civil, posée par la Cour d’appel de Bruxelles (numéro du rôle 6741); |
|
– de prejudiciële vraag betreffende artikel 210 van het Wetboek van strafvordering, gesteld door het Hof van Beroep te Luik (rolnummer 6743); |
– la question préjudicielle relative à l’article 210 du Code d’instruction criminelle, posée par la Cour d’appel de Liège (numéro du rôle 6743); |
|
– de prejudiciële vraag betreffende artikel 851 van het Gerechtelijk Wetboek, gesteld door de Rechtbank van Koophandel te Luik, afdeling Luik (rolnummer 6744); |
– la question préjudicielle relative à l’article 851 du Code judiciaire, posée par le Tribunal de commerce de Liège, division Liège (numéro du rôle 6744); |
|
– de prejudiciële vraag betreffende artikel 136 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, in samenhang gelezen met artikel 257 ervan, zoals van toepassing in het Brusselse Hoofdstedelijke Gewest, gesteld door de Franstalige Rechtbank van eerste aanleg te Brussel (rolnummer 6746); |
– la question préjudicielle relative à l’article 136 du Code des impôts sur les revenus 1992, combiné avec son article 257, tels qu’ils sont applicables dans la Région de Bruxelles‑Capitale, posée par le Tribunal de première instance francophone de Bruxelles (numéro du rôle 6746); |
|
– de prejudiciële vragen betreffende de artikelen 444 en 445 van het Wetboek van de inkomstenbelastingen 1992, gesteld door de Rechtbank van eerste aanleg Luxemburg, afdeling Marche‑en‑Famenne (rolnummer 6747); |
– les questions préjudicielles relatives aux articles 444 et 445 du Code des impôts sur les revenus 1992, posées par le Tribunal de première instance du Luxembourg, division Marche‑en‑Famenne (numéro du rôle 6747); |
|
– de prejudiciële vraag over de artikelen 29 en 31, §1, van de wet van 24 juni 2013 betreffende de gemeentelijke administratieve sancties, gesteld door de Politierechtbank te Leuven (rolnummer 6759); |
– la question préjudicielle concernant les articles 29 et 31, §1er, de la loi du 24 juin 2013 relative aux sanctions administratives communales, posée par le Tribunal de police de Louvain (numéro du rôle 6759); |
|
– de prejudiciële vraag betreffende artikel 14, derde lid, van de faillissementswet van 8 augustus 1997, gesteld door de Rechtbank van Koophandel te Leuven (rolnummer 6760); |
– la question préjudicielle relative à l’article 14, alinéa 3, de la loi du 8 août 1997 sur les faillites, posée par le Tribunal de commerce de Louvain (numéro du rôle 6760); |
|
– de prejudiciële vragen over artikel 110/3, §1, tweede lid, van het decreet van de Franse Gemeenschap van 7 november 2013 tot bepaling van het hogeronderwijslandschap en de academische organisatie van de studies en artikel 11 van het decreet van de Franse Gemeenschap van 29 maart 2017 betreffende de studie geneeskunde en de studie tandheelkunde, gesteld door de Raad van State (rolnummers 6764, 6765, 6766, 6767, 6769, 6770, 6771 en 6772, samengevoegde zaken). |
– les questions préjudicielles concernant l’article 110/3, §1er, alinéa 2, du décret de la Communauté française du 7 novembre 2013 définissant le paysage de l’enseignement supérieur et l’organisation académique des études et l’article 11 du décret de la Communauté française du 29 mars 2017 relatif aux études de sciences médicales et dentaires, posées par le Conseil d’État (numéros du rôle 6764, 6765, 6766, 6767, 6769, 6770, 6771 et 6772, affaires jointes). |
|
– Voor kennisgeving aangenomen. |
– Pris pour notification. |
Grondwettelijk Hof – Beroepen |
|
|
Met toepassing van artikel 76 van de bijzondere wet van 6 januari 1989 op het Grondwettelijk Hof, geeft de griffier van het Grondwettelijk Hof kennis aan de voorzitter van de Senaat van: |
En application de l’article 76 de la loi spéciale du 6 janvier 1989 sur la Cour constitutionnelle, le greffier de la Cour constitutionnelle notifie au président du Sénat: |
|
– het beroep tot vernietiging van artikel 45 van het decreet van het Waalse Gewest van 9 maart 2017 “houdende wijziging van bepaalde bepalingen van het Wetboek van de Plaatselijke Democratie en de Decentralisatie”, ingesteld door de gemeente Jurbeke (rolnummer 6720); |
– le recours en annulation de l’article 45 du décret de la Région wallonne du 9 mars 2017 modifiant certaines dispositions du Code de la démocratie locale et de la décentralisation relatives aux élections locales, introduit par la commune de Jurbise (numéro du rôle 6720); |
|
– het beroep tot gedeeltelijke vernietiging van artikel 2/2, §2, 5º, van het decreet van het Waalse Gewest van 6 november 2008 houdende rationalisatie van de adviesverlenende functie, ingevoegd bij artikel 5 van het decreet van 16 februari 2017, ingesteld door de vzw “Terre wallonne” en de vzw “Association du Val d’Amblève, Lienne et Affluents” (rolnummer 6725); |
– le recours en annulation partielle de l’article 2/2, §2, 5º, du décret de la Région wallonne du 6 novembre 2008 portant rationalisation de la fonction consultative, inséré par l’article 5 du décret du 16 février 2017, introduit par l’ASBL «Terre wallonne» et l’ASBL «Association du Val d’Amblève, Lienne et Affluents» (numéro du rôle 6725); |
|
– het beroep tot vernietiging van de wet van 19 maart 2017 “tot wijziging van de wet van 21 maart 1991 betreffende de hervorming van sommige economische overheidsbedrijven inzake de toekenning door Belgocontrol van disponibiliteit met wachtgeld en van verlof met wachtgeld voorafgaand aan het pensioen”, ingesteld door de Algemene Centrale der Openbare Diensten (ACOD) (rolnummer 6726); |
– le recours en annulation de la loi du 19 mars 2017 «modifiant la loi du 2 mars 1991 portant réforme de certaines entreprises publiques économiques en ce qui concerne l’octroi par Belgocontrol d’une disponibilité avec traitement d’attente et d’un congé préalable à la pension avec traitement d’attente», introduit par la Centrale générale des services publics (CGSP) (numéro du rôle 6726); |
|
– de beroepen tot vernietiging van artikel 56ter, §5, of, minstens, van artikel 56ter, §5, 1º, b., van de wet betreffende de verplichte verzekering voor geneeskundige verzorging en uitkeringen, gecoördineerd op 14 juli 1994, zoals vervangen bij artikel 50 van de wet van 19 december 2008 houdende diverse bepalingen inzake gezondheidszorg, ingesteld door de vzw “Ziekenhuisvereniging van Brussel en van Schaarbeek – Universitair Verplegingscentrum Brugmann” en anderen, door de cvba “Centre Hospitalier Bois de l’Abbaye” en de vzw “Centre Hospitalier Régional de la Haute Senne” en door de intercommunale cvba “Centre Hospitalier Universitaire et Psychiatrique de Mons Borinage” en de vereniging van openbare besturen “CHR Sambre et Meuse” (rolnummers 6727, 6732 en 6735, samengevoegde zaken); |
– les recours en annulation de l’article 56ter, §5, ou, à tout le moins, de l’article 56ter, §5, 1º, b., de la loi relative à l’assurance obligatoire soins de santé et indemnités, coordonnée le 14 juillet 1994, tel qu’il a été remplacé par l’article 50 de la loi du 19 décembre 2008 portant des dispositions diverses en matière de santé, introduit par l’ASBL «Association Hospitalière de Bruxelles et de Schaerbeek – Centre Hospitalier Universitaire Brugmann» et autres, par la SCRL «Centre Hospitalier Bois de l’Abbaye» et l’ASBL «Centre Hospitalier Régional de la Haute Senne» et par la SCRL intercommunale «Centre Hospitalier Universitaire et Psychiatrique de Mons Borinage» et l’association de pouvoirs publics «CHR Sambre et Meuse» (numéros du rôle 6727, 6732 et 6735, affaires jointes); |
|
– het beroep tot vernietiging van de wet van 15 maart 2017 tot wijziging van artikel 39/79 van de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen, ingesteld door de vzw “Liga voor Mensenrechten” en de vzw “Ligue des Droits de l’Homme” (rolnummer 6733); |
– le recours en annulation de la loi du 15 mars 017 modifiant l’article 39/79 de la loi du 15 décembre 1980 sur l’accès au territoire, le séjour, l’établissement et l’éloignement des étrangers, introduit par l’ASBL «Liga voor Mensenrechten» et l’ASBL «Ligue des Droits de l’Homme» (numéro du rôle 6733); |
|
– het beroep tot vernietiging van de wet van 19 maart 2017 “tot oprichting van een Begrotingsfonds voor de juridische tweedelijnsbijstand” en van de wet van 26 april 2017 “houdende de regeling van de oprichting van een Begrotingsfonds voor de juridische tweedelijnsbijstand voor wat de Raad van State en de Raad voor Vreemdelingen‑betwistingen betreft”, ingesteld door de vzw “Syndicat des Avocats pour la Démocratie” en anderen (rolnummer 6736); |
– le recours en annulation de la loi du 19 mars 2017 «instituant un fonds budgétaire relatif à l’aide juridique de deuxième ligne» et de la loi du 26 avril 2017 «réglant l’institution d’un fonds budgétaire relatif à l’aide juridique de deuxième ligne en ce qui concerne le Conseil d’État et le Conseil du Contentieux des Étrangers», introduit par l’ASBL «Syndicat des Avocats pour la Démocratie» et autres (numéro du rôle 6736); |
|
– het beroep tot vernietiging van het decreet van het Vlaamse Gewest van 10 maart 2017 tot wijziging van de artikelen 92, 93, 95, 98 en 102bis van het decreet van 15 juli 1997 houdende de Vlaamse Wooncode, ingesteld door de vzw “Association de Promotion des Droits Humains et des Minorités” (rolnummer 6742); |
– le recours en annulation du décret de la Région flamande du 10 mars 2017 modifiant les articles 92, 93, 95, 98 et 102bis du décret du 15 juillet 1997 contenant le Code flamand du Logement, introduit par l’ASBL «Association de Promotion des Droits Humains et des Minorités» (numéro du rôle 6742); |
|
– het beroep tot vernietiging van de artikelen 3 en 8, a), van de wet van 19 april 2017 tot wijziging van het Wetboek van Strafvordering, het Gerechtelijk Wetboek en de wet van 10 april 2014 tot wijziging van verschillende bepalingen met het oog op de oprichting van een nationaal register voor gerechtsdeskundigen en tot oprichting van een nationaal register van beëdigd vertalers, tolken en vertalers‑tolken en van de artikelen 911ter, eerste, vierde en vijfde lid, en 911octies, 1º, van het Gerechtelijk Wetboek, zoals gewijzigd door de bestreden bepalingen van de wet van 19 april 2017, ingesteld door S.B. en anderen (rolnummer 6745); |
– le recours en annulation des articles 3 et 8, a), de la loi du 19 avril 2017 modifiant le Code d’instruction criminelle, le Code judiciaire et la loi du 10 avril 2014 modifiant diverses dispositions en vue d’établir un registre national des experts judiciaires et établissant un registre national des traducteurs, interprètes et traducteurs‑interprètes et des articles 911ter, alinéas 1er, 4 et 5, et 911octies, 1º, du Code judiciaire, tels qu’ils ont été modifiés par les dispositions attaquées de la loi du 19 avril 2017, introduit par S.B. et autres (numéro du rôle 6745); |
|
– het beroep tot vernietiging van artikel V.8 van het decreet van de Vlaamse Gemeenschap van 16 juni 2017 betreffende het onderwijs XXVII, ingesteld door de vzw “Provinciaal Onderwijs Vlaanderen” en het autonoom provinciebedrijf “Provinciaal Onderwijs Antwerpen” (rolnummer 6748); |
– le recours en annulation de l’article V.8 du décret de la Communauté flamande du 16 juin 2017 relatif à l’enseignement XXVII, introduit par l’ASBL «Provinciaal Onderwijs Vlaanderen» et la régie provinciale autonome «Provinciaal Onderwijs Antwerpen» (numéro du rôle 6748); |
|
– de beroepen tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van de wet van 24 februari 2017 tot wijziging van de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen, met het doel de bescherming van de openbare orde en de nationale veiligheid te versterken, ingesteld door de “Ordre des barreaux francophones et germanophone” en door de vzw “Association pour le droit des Étrangers” en anderen (rolnummers 6749 en 6755); |
– les recours en annulation totale ou partielle de la loi du 24 février 2017 modifiant la loi du 15 décembre 1980 sur l’accès au territoire, le séjour, l’établissement et l’éloignement des étrangers afin de renforcer la protection de l’ordre public et de la sécurité nationale, introduit par l’Ordre des barreaux francophones et germanophone et par l’ASBL «Association pour le droit des Étrangers» et autres (numéros du rôle 6749 et 6755); |
|
– de beroepen tot gehele of gedeeltelijke vernietiging van de wet van 15 maart 2017 tot wijziging van artikel 39/79 van de wet van 15 december 1980 betreffende de toegang tot het grondgebied, het verblijf, de vestiging en de verwijdering van vreemdelingen, ingesteld door de vzw “Liga voor Mensenrechten” en de vzw “Ligue des Droits de l’Homme”, door de “Ordre des barreaux francophones et germanophone” en door de vzw “Association pour le droit des Étrangers” en anderen (rolnummer 6733, toegevoegd aan 6750 en 6753); |
– les recours en annulation totale ou partielle de la loi du 15 mars 2017 modifiant l’article 39/79 de la loi du 15 décembre 1980 sur l’accès au territoire, le séjour, l’établissement et l’éloignement des étrangers, introduit par l’ASBL «Liga voor Mensenrechten» et l’ASBL «Ligue des Droits de l’Homme», par l’Ordre des barreaux francophones et germanophone et par l’ASBL «Association pour le droit des Étrangers» et autres (numéro du rôle 6733, joint aux 6750 et 6753); |
|
– het beroep tot vernietiging van artikel 82 van de wet van 18 april 2017 houdende diverse bepalingen inzake economie, ingesteld door de vzw “Greenpeace Belgium” en anderen (rolnummer 6751); |
– le recours en annulation de l’article 82 de la loi du 18 avril 2017 portant dispositions diverses en matière d’économie, introduit par l’ASBL «Greenpeace Belgium» et autres (numéro du rôle 6751); |
|
– het beroep tot vernietiging van de wet van 9 april 2017 tot wijziging van de wet van 4 april 2014 betreffende de verzekeringen en ertoe strekkende de vrije keuze van een advocaat of iedere andere persoon die krachtens de op de procedure toepasselijke wet de vereiste kwalificaties heeft om zijn belangen te verdedigen in elke fase van de rechtspleging te waarborgen in het kader van een rechtsbijstandsverzekeringsovereenkomst, ingesteld door de Orde van Vlaamse balies en de “Ordre des barreaux francophones et germanophone” (rolnummer 6752); |
– le recours en annulation de la loi du 9 avril 2017 modifiant la loi du 4 avril 2014 relative aux assurances et visant à garantir le libre choix d’un avocat ou de toute autre personne ayant les qualifications requises par la loi applicable à la procédure pour défendre ses intérêts dans toute phase judiciaire, dans le cadre d’un contrat d’assurance de la protection juridique, introduit par l’«Orde van Vlaamse balies» et l’Ordre des barreaux francophones et germanophone (numéro du rôle 6752); |
|
– het beroep tot vernietiging van de artikelen 4, 4º, en 5, litterae e), f) en g), tweede streepje, van de wet van 30 maart 2017 tot wijziging van de wet van 30 november 1998 houdende regeling van de inlichtingen- en veiligheidsdienst en van artikel 259bis van het Strafwetboek (nieuw artikel 2, §3, artikel 3, 12º, artikel 3, 12º/1, en artikel 3, 14º, litterae a) en b), van de voormelde wet van 30 november 1998), ingesteld door de vzw “Liga voor Mensenrechten” (rolnummer 6758). |
– le recours en annulation des articles 4, 4º, et 5, litterae e), f) et g), deuxième tiret, de la loi du 30 mars 2017 modifiant la loi du 30 novembre 1998 organique des services de renseignement et de sécurité et l’article 259bis du Code pénal (nouvel article 2, §3, article 3, 12º, article 3, 12º/1, et article 3, 14º, litterae a) et b), de la loi précitée du 30 novembre 1998), introduit par l’ASBL «Liga voor Mensenrechten» (numéro du rôle 6758). |
|
– Voor kennisgeving aangenomen. |
– Pris pour notification. |
Vast Comité van Toezicht op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten |
Comité Permanent de Contrôle des services de renseignements et de sécurité |
|
Bij brief van 20 november 2017 heeft de voorzitter van het Vast Comité van Toezicht op de inlichtingen en veiligheidsdiensten, overeenkomstig artikel 35, 1º, van de wet van 18 juli 1991 tot regeling van het toezicht op de politie- en inlichtingendiensten en op het coördinatieorgaan voor de dreigingsanalyse, aan de Senaat overgezonden, het jaarverslag voor 2016. |
Par lettre du 20 novembre 2017, le président du Comité Permanent de Contrôle des services de renseignements et de sécurité a transmis au Sénat, conformément à l’article 35, 1º, de la loi organique du 18 juillet 1991 du contrôle des services de police et de renseignements et de l’organe de coordination pour l’analyse de la menace, le rapport d’activités pour 2016. |
|
– Neergelegd ter Griffie. |
– Dépôt au Greffe. |
Instituut voor Gerechtelijke Opleiding |
|
|
Bij brief van 7 augustus 2017 heeft de directeur van het Instituut voor Gerechtelijke Opleiding, overeenkomstig artikel 41 van de wet van 31 januari 2007 inzake de gerechtelijke opleiding en tot oprichting van het Instituut voor gerechtelijke opleiding, aan de Senaat overgezonden, het jaarverslag voor 2016. |
Par lettre du 7 août 2017, le directeur de l’Institut de formation judiciaire a transmis au Sénat, conformément à l’article 41 de la loi du 31 janvier 2007 sur la formation judiciaire et portant création de l’Institut de formation judiciaire, le rapport annuel pour 2016. |
|
– Neergelegd ter Griffie. |
– Dépôt au Greffe. |
Centrale Raad voor het Bedrijfsleven en Nationale Arbeidsraad |
Conseil central de l’économie et Conseil national du travail |
|
Bij brief van 4 oktober 2017 hebben de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven en de Nationale Arbeidsraad, overeenkomstig artikel 1 van de wet van 20 september 1948 houdende organisatie van het bedrijfsleven en artikel 1 van de organieke wet van 29 mei 1952 tot inrichting van de Nationale Arbeidsraad aan de Senaat overgezonden: |
Par lettre du 4 octobre 2017, le Conseil central de l’économie et le Conseil national du travail ont transmis au Sénat, conformément à l’article premier de la loi du 20 septembre 1948 portant organisation de l’économie et à l’article premier de la loi du 29 mai 1952 organique du Conseil national du travail: |
|
– het rapport nr. 106 “Relancestrategie – Invoering van een globale verbintenis van de werkgevers inzake stageplaatsen – Jaarlijkse evaluatie”; |
– le rapport no 106 «Introduction d’un engagement global des employeurs en matière de places de stage – Évaluation annuelle»; |
|
– het rapport nr. 107 “Diagnose van de sociale partners over digitalisering en deeleconomie – Uitvoering van het Interprofessioneel Akkoord 2017‑2018”. |
– le rapport no 107 «Diagnostic des partenaires sociaux concernant la digitalisation et l’économie collaborative – Exécution de l’accord interprofessionnel 2017‑2018». |
|
– Neergelegd ter Griffie. |
– Dépôt au Greffe. |
Centrale Raad voor het Bedrijfsleven |
|
|
Bij brief van 26 oktober 2017 heeft de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven, overeenkomstig artikel 1 van de wet van 20 september 1948 houdende organisatie van het bedrijfsleven aan de Senaat overgezonden: |
Par lettre du 26 octobre 2017, le Conseil central de l’économie a transmis au Sénat, conformément à l’article premier de la loi du 20 septembre 1948 portant organisation de l’économie: |
|
– het advies in het kader van het Nationaal Pact voor strategische investeringen (CRB 2017‑2241); |
– l’avis dans le cadre du Pacte national pour les investissements stratégiques (CCE 2017‑2241); |
|
– het advies “Krachtlijnen voor het toekomstige beheerscontract van Infrabel” (CRB 2017‑2360); |
– l’avis «Lignes de force pour le futur contrat de gestion d’Infrabel» (CCE 2017‑2360); |
|
goedgekeurd tijdens zijn plenaire vergadering van 25 oktober 2017. |
approuvé lors de sa séance plénière du 25 octobre 2017. |
|
– Neergelegd ter Griffie. |
– Dépôt au Greffe. |
Tariferingsbureau natuurrampen |
|
|
Bij brief van 9 oktober 2017 heeft de voorzitter van het Tariferingsbureau natuurrampen, overeenkomstig artikel 131, §6 van de wet van 4 april 2014 betreffende de verzekeringen, aan de Senaat overgezonden, het jaarverslag voor 2016. |
Par lettre du 9 octobre 2017, le président du Bureau de Tarification catastrophes naturelles a transmis au Sénat, conformément à l’article 131, §6 de la loi du 4 avril 2014 sur les assurances, le rapport d’activités pour 2016. |
|
– Neergelegd ter Griffie. |
– Dépôt au Greffe. |
Europees Parlement |
|
|
Bij brief van 24 oktober 2017 heeft de voorzitter van het Europees Parlement aan de Senaat volgende tekst overgezonden: |
Par lettre du 24 octobre 2017, le président du Parlement européen a transmis au Sénat le texte ci‑après: |
|
– standpunt inzake het voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad tot intrekking van Verordening (EEG) nr. 1101/89 van de Raad en de Verordeningen (EG) nr. 2888/2000 en (EG) nr. 685/2001; |
– position sur la proposition de règlement du Parlement européen et du Conseil abrogeant le règlement (CEE) no 1101/89 du Conseil et les règlements (CE) no 2888/2000 et (CE) no 685/2001; |
|
– standpunt inzake het voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad tot wijziging van de Verordeningen (EU) nr. 1316/2013 en (EU) nr. 283/2014 wat de bevordering van internetconnectiviteit in lokale gemeenschappen betreft; |
– position sur la proposition de règlement du Parlement européen et du Conseil modifiant les règlements (UE) no 1316/2013 et (UE) no 283/2014 en ce qui concerne la promotion de la connectivité internet dans les communautés locales; |
|
– standpunt inzake het voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad betreffende maatregelen tot veiligstelling van de gaslevering en houdende intrekking van Verordening (EU) nr. 994/2010; |
– position sur la proposition de règlement du Parlement européen et du Conseil concernant des mesures visant à garantir la sécurité de l’approvisionnement en gaz naturel et abrogeant le règlement (UE) no 994/2010; |
|
– standpunt inzake het voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad tot wijziging van Verordening (EG) nr. 1030/2002 betreffende de invoering van een uniform model voor verblijfstitels voor onderdanen van derde landen; |
– position sur la proposition de règlement du Parlement européen et du Conseil modifiant le règlement (CE) no 1030/2002 du Conseil établissant un modèle uniforme de titre de séjour pour les ressortissants de pays tiers; |
|
– standpunt inzake het voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad tot wijziging van Verordening (EU) nr. 99/2013 van het Europees Parlement en de Raad betreffende het Europees statistisch programma 2013‑2017, door verlenging tot 2018‑2020; |
– position sur la proposition de règlement du Parlement européen et du Conseil modifiant le règlement (UE) no 99/2013 du Parlement européen et du Conseil relatif au programme statistique européen 2013‑2017, en le prolongeant pour la période 2018‑2020; |
|
– standpunt inzake het voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad tot wijziging van Verordening (EU) nr. 345/2013 betreffende Europese durfkapitaalfondsen en Verordening (EU) nr. 346/2013 betreffende Europese sociaalondernemerschapsfondsen; |
– position sur la proposition de règlement du Parlement européen et du Conseil modifiant le règlement (UE) no 345/2013 relatif aux fonds de capital‑risque européens et le règlement (UE) no 346/2013 relatif aux fonds d’entrepreneuriat social européens; |
|
– standpunt inzake het ontwerp van besluit van de Raad betreffende de sluiting van de overeenkomst tussen de Europese Unie en IJsland over de bescherming van geografische aanduidingen van landbouwproducten en levensmiddelen; |
– position sur la proposition de décision du Conseil concernant la conclusion de l’accord entre l’Union européenne et l’Islande relatif à la protection des indications géographiques des produits agricoles et des denrées alimentaires; |
|
– standpunt inzake het ontwerp van besluit van de Raad betreffende de sluiting van de overeenkomst in de vorm van een briefwisseling tussen de Europese Unie en IJsland inzake aanvullende handelspreferenties voor landbouwproducten; |
– position sur le projet de décision du Conseil sur la conclusion de l’accord sous forme d’échange de lettres entre l’Union européenne et l’Islande concernant l’octroi de préférences commerciales supplémentaires pour des produits agricoles; |
|
– resolutie over de tenuitvoerlegging van Richtlijn 2008/52/EEG van het Europees Parlement en de Raad van 21 mei 2008 betreffende bepaalde aspecten van bemiddeling in burgerlijke en handelszaken (de bemiddelingsrichtlijn); |
– résolution sur la transposition de la directive 2008/52/CE du Parlement européen et du Conseil du 21 mai 2008 sur certains aspects de la médiation en matière civile et commerciale (ci‑après dénommée «directive sur la médiation»); |
|
– resolutie over een ruimtestrategie voor Europa; |
– résolution sur une stratégie spatiale pour l’Europe; |
|
– resolutie over de walvisvangst in Noorwegen; |
– résolution sur la chasse à la baleine en Norvège; |
|
– standpunt inzake het ontwerp van besluit van de Raad inzake de sluiting, namens de Unie, van de Multilaterale Overeenkomst tussen de Europese Gemeenschap en haar lidstaten, de Republiek Albanië, Bosnië en Herzegovina, de Republiek Bulgarije, de Republiek Kroatië, de Republiek IJsland, de Republiek Montenegro, de voormalige Joegoslavische Republiek Macedonië, het Koninkrijk Noorwegen, de Republiek Servië, Roemenië en de Missie van de Verenigde Naties voor interim‑bestuur in Kosovo betreffende de totstandbrenging van een Europese gemeenschappelijke luchtvaartruimte (ECAA); |
– position sur le projet de décision du Conseil concernant la conclusion, au nom de l’Union, de l’accord multilatéral entre la Communauté européenne et ses États membres, la République d’Albanie, l’ancienne République yougoslave de Macédoine, la Bosnie‑et‑Herzégovine, la République de Bulgarie, la République de Croatie, la République d’Islande, la République du Monténégro, le Royaume de Norvège, la Roumanie, la République de Serbie et la Mission d’administration intérimaire des Nations unies au Kosovo sur la création d’un espace aérien commun européen (EACE); |
|
– resolutie over het standpunt van de Raad inzake het ontwerp van gewijzigde begroting nr. 4/2017 van de Europese Unie voor het begrotingsjaar 2017 in samenhang met het voorstel voor de beschikbaarstelling van middelen uit het Solidariteitsfonds van de Europese Unie voor bijstand aan Italië; |
– résolution relative à la position du Conseil sur le projet de budget rectificatif no 4/2017 de l’Union européenne pour l’exercice 2017 accompagnant la proposition de mobilisation du Fonds de solidarité de l’Union européenne pour venir en aide à l’Italie; |
|
– resolutie over het ontwerp van uitvoeringsbesluit van de Commissie tot verlening van een vergunning voor het in de handel brengen van producten die geheel of gedeeltelijk bestaan uit of zijn geproduceerd met genetisch gemodificeerde soja DAS‑68416‑4, overeenkomstig Verordening (EG) nr. 1829/2003 van het Europees Parlement en de Raad inzake genetisch gemodificeerde levensmiddelen en diervoeders; |
– résolution sur le projet de décision d’exécution de la Commission autorisant la mise sur le marché de produits contenant du soja génétiquement modifié DAS‑68416‑4, consistant en ce soja ou produits à partir de celui‑ci, en application du règlement (CE) no 1829/2003 du Parlement européen et du Conseil concernant les denrées alimentaires et les aliments pour animaux génétiquement modifiés; |
|
– resolutie over het ontwerp van uitvoeringsverordening van de Commissie tot wijziging van Uitvoeringsverordening (EU) 2016/6 van de Commissie wat betreft diervoeders en levensmiddelen die vallen onder bijzondere voorwaarden voor de invoer van diervoeders en levensmiddelen welke afkomstig of verzonden zijn uit Japan na het ongeval met de kerncentrale in Fukushima; |
– résolution sur le projet de règlement d’exécution de la Commission de la Commission modifiant le règlement d’exécution (UE) 2016/6 de la Commission en ce qui concerne les aliments pour animaux et les denrées alimentaires soumis à des conditions particulières à l’importation de denrées alimentaires et d’aliments pour animaux originaires ou en provenance du Japon à la suite de l’accident survenu dans la centrale nucléaire de Fukushima; |
|
– resolutie over het standpunt van de Raad inzake het ontwerp van gewijzigde begroting nr. 3/2017 van de Europese Unie voor het begrotingsjaar 2017 om de begrotingsmiddelen voor het Jongerenwerkgelegenheidsinitiatief te verhogen en de jongerenwerkloosheid in de Europese Unie verder terug te dringen, alsmede om de personeelsformaties van het gedecentraliseerde agentschap ACER en de gemeenschappelijke onderneming SESAR2 te actualiseren; |
– résolution relative à la position du Conseil sur le projet de budget rectificatif no 3/2017 de l’Union européenne pour l’exercice 2017 – Accroissement des ressources budgétaires de l’initiative pour l’emploi des jeunes (IEJ) afin de poursuivre la réduction du chômage des jeunes dans toute l’Union européenne et mise à jour des tableaux des effectifs de l’organisme décentralisé ACER et de l’entreprise commune SESAR2; |
|
– resolutie over wapenuitvoer: tenuitvoerlegging van Gemeenschappelijk Standpunt 2008/944/GBVB; |
– résolution sur les exportations d’armements: mise en œuvre de la position commune 2008/944/PESC; |
|
– resolutie over corruptie en het effect op de mensenrechten in derde landen; |
– résolution sur la corruption et les droits de l’homme dans les pays tiers; |
|
– resolutie over Cambodja, en met name de zaak van Kem Sokha; |
– résolution sur le Cambodge, en particulier sur le cas de Kem Sokha; |
|
– resolutie over Laos, met name de zaken Somphone Phimmasone, Lod Thammavong en Soukane Chaithad; |
– résolution sur le Laos, notamment les cas de Somphone Phimmasone, de Lod Thammavong et de Soukane Chaithad; |
|
– resolutie over Myanmar, met name de situatie van de Rohingya; |
– résolution sur le Myanmar/la Birmanie, en particulier la situation des Rohingyas; |
|
– standpunt inzake het ontwerp van besluit van de Raad betreffende de sluiting van de Overeenkomst tussen de Europese Unie en de Republiek Chili inzake de handel in biologische producten; |
– position sur le projet de décision du Conseil relative à la conclusion de l’accord l’Union européenne et la République du Chili sur le commerce des produits biologiques; |
|
– standpunt inzake het ontwerp van besluit van de Raad betreffende de sluiting, namens de Europese Unie en haar lidstaten, van het derde aanvullende protocol bij de Overeenkomst waarbij een associatie tot stand wordt gebracht tussen de Europese Gemeenschap en haar lidstaten, enerzijds, en de Republiek Chili, anderzijds, in verband met de toetreding van de Republiek Kroatië tot de Europese Unie; |
– position sur la proposition de décision du Conseil relative à la signature, au nom de l’Union européenne et de ses États membres, et à l’application provisoire du troisième protocole additionnel à l’accord établissant une association entre la Communauté européenne et ses États membres, d’une part, et la République du Chili, d’autre part, pour tenir compte de l’adhésion à l’Union européenne de la République de Croatie; |
|
– aanbeveling aan de Raad, de Commissie en de EDEO voor de onderhandelingen over de modernisering van de handelspijler van de Associatieovereenkomst EU‑Chili; |
– recommandation au Conseil, à la Commission et au Service européen pour l’action extérieure sur les négociations relatives à la modernisation du pilier commercial de l’accord d’association UE‑Chili; |
|
– resolutie over de toekomst van het programma Erasmus+; |
– résolution sur l’avenir du programme Erasmus+; |
|
aangenomen tijdens de vergaderperiode van 11 tot 14 september 2017. |
adopté au cours de la période de session du 11 au 14 septembre 2017. |
|
– Neergelegd ter Griffie. |
– Dépôt au Greffe. |